Παντελής Τσομπάνης
Σάββατο 20 Mαϊου του 2006. Βρισκόμαστε στο ΟΑΚΑ, όπου διεξάγεται η ψηφοφορία του 51ου Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision. Κάπου προς τη μέση, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα μόνο για τους τερατόμορφους Lordi που παίρνουν το ένα δωδεκάρι μετά το άλλο και ουσιαστικά δεν έχουν αντίπαλο για την πρώτη θέση, στέλνοντας τον διαγωνισμό προς Ελσίνκι μεριά.
Υψηλοί βαθμοί μοιράζονται ανάμεσα στη Ρωσία, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στη Ρουμανία, στη Σουηδία και στη Λιθουανία. Το όνομα της ΠΓΔΜ ξεχωρίζει σαν τη μύγα μέσα στο γάλα, καθώς, για διπλωματικούς λόγους, είναι γραμμένο ολογράφως. H Άννα Βίσση με το «Everything» προσπαθεί να αγγίξει την έβδομη θέση, αλλά θα καταλήξει στην ένατη – είναι εμφανές ότι η Ευρώπη δεν ξέρει να εκτιμάει κάποια πράγματα. Ωστόσο, έρχεται η σειρά της Σερβίας-Μαυροβουνίου να απονείμει τους βαθμούς της.
Αν παρατηρήσει κανείς τις συμμετοχές εκείνης της διοργάνωσης, δεν υπάρχει πουθενά τραγούδι από τη Σερβία-Μαυροβούνιο. «Όπως ξέρετε, φέτος δεν σας στείλαμε τραγούδι, αλλά του χρόνου υποσχόμαστε ότι θα σας στείλουμε το καλύτερο», δηλώνει η δημοσιογράφος Γιόβανα Γιάνκοβιτς, λίγο πριν αναμενόμενα απονείμει τους υψηλούς πόντους στις τρεις πρώην γιουγκοσλαβικές χώρες που βρίσκονται στον τελικό (Βοσνία, Κροατία, ΠΓΔΜ).
Την επόμενη μέρα του τελικού, θα διεξαχθεί το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου, με την Εurovision να παίζει ρόλο σε αυτό που θα συνέβαινε την 1η Ιανουαρίου του 2007: όταν, δηλαδή, η Σερβία και το Μαυροβούνιο θα αποτελούσαν πια δύο διαφορετικές χώρες στα Βαλκάνια.
«Μια-εγώ, μια-εσύ»
Σάββατο 11 Μαρτίου 2006. Βρισκόμαστε στο Sava Centar του Βελιγραδίου, όπου διεξάγεται ο εθνικός τελικός της Σερβίας-Μαυροβουνίου, Evrop(j)esma, που θα αναδείξει τον εκπρόσωπο της (για λίγο ακόμα) ενιαίας χώρας στην Eurovision της Αθήνας. Όπως και τα προηγούμενα δύο χρόνια, ο τελικός αποτελείται από τραγούδια και καλλιτέχνες, τόσο από τη Σερβία, όσο και από το Μαυροβούνιο.
Το 2004, το «Lane moje» του Ζέλικο Γιοκσίμοβιτς πατάει σε όλα τα τικ της λίστας που μπορεί να σιγουρέψει μια επιτυχημένη πορεία στη Εurovision: παραπομπή του βαλκανικού ήχου σε εξωτικό, για να κάνει γκελ στα αυτιά των Ευρωπαίων, διάσπαση του στερεοτύπου της μάτσο αρρενωπότητας με την οποία είχαν συνδεθεί τα Βαλκάνια λόγω του πολέμου, και έμμεση παραδοχή μέσω της μουσικής και της συμμετοχής στον διαγωνισμό πως η Σερβία-Μαυροβούνιο είναι ένα κράτος που αξίζει να αποτελέσει μέρος της ευρύτερης ενωμένης ευρωπαϊκής οικογένειας.
Τα αποτελέσματα έχουν αναλυθεί καλύτερα από τις ηρωίδες της κωμικής σειράς «Στο Πάρα Πέντε»: ακόμα και αν η Ρουσλάνα πατούσε κάποιο από τα δέρματα και γλιστρούσε, ο Σάκης Ρουβάς δε θα μπορούσε να βγει πρώτος. Θα έπρεπε να «πέσει» και η Σερβία – Μαυροβούνιο.
Το 2005, το μαυροβούνιο boyband Νο Name ταξίδεψε στο Κίεβο με την ίδια συνταγή, καταλαμβάνοντας την έβδομη θέση. Ωστόσο, λίγους μήνες πριν την Eurovision, οι Σέρβοι διαμαρτυρήθηκαν για τα αποτελέσματα του εθνικού τελικού, τόσο επειδή τα αποτελέσματα έδειχναν ότι, παρόλο η κριτική επιτροπή τους μοίρασε γενναιόδωρους βαθμούς στις μαυροβουνιακές συμμετοχές, οι Μαυροβούνιοι «μαύρισαν» οποιαδήποτε σέρβικη, όσο και επειδή η συμμετοχή της Γέλενα Τομάσεβιτς, σε σύνθεση του Γιοκσίμοβιτς, αγνοήθηκε. Ωστόσο, τα πνεύματα κατεύνασαν για χάρη της λογικής «μία εσύ – μια εγώ».
«Να μια υπέροχη χώρα!»
Το 2006, τα πολιτικά δεδομένα έχουν αλλάξει αισθητά: Ο Μίλος Ντζουκάνοβιτς, τότε πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου, είναι ο οργανωτής της εκστρατείας για την απόσχιση από τη Σερβία και τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης χώρας, κάνοντας ό,τι περνάει από το χέρι του για να συμβεί. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα χρησιμοποιήσει την Eurovision για τους σκοπούς του.
Στο Sava Centar, τα δύο επικρατέστερα τραγούδια για την Eurovision της Αθήνας είναι το turbo-folk “Romale, Romali” της Άνα Νίκολιτς και το στιχουργικά παρανοϊκό και κεφάτο “Ludi letnji ples (Τρελός καλοκαιρινός χορός) των Flamingosi και του Louis, οι οποίοι συστήνονται στο κοινό διακηρύσσοντας πως είναι το νικητήριο τραγούδι της φετινής διοργάνωσης. Η κριτική επιτροπή του Μαυροβουνίου όμως επιστρέφει στην περσινή τακτική: αγνοεί όλα τα σέρβικα φαβορί και ψηφίζει μόνο τα ντόπια τραγούδια.
Για άλλη μια χρονιά, και μετά από έναν μαραθώνιο τελικό που κρατάει τέσσερις ώρες, το συγκρότημα No Name καταλαμβάνει την πρώτη θέση με το «Μοja ljubavi (Aγάπη μου)» (1ο στις επιτροπές, 3ο στο κοινό). Άγνωστο αν το τραγούδι αναφερόταν σε μια γυναίκα ή στη χώρα. Οι Flamingosi & Louis έρχονται δεύτεροι (2οι στις επιτροπές, 1οι στο κοινό με σαρωτική διαφορά από το δεύτερο «Romale, Romali»).
Το boyband από το Μαυροβούνιο ανεβαίνει στη σκηνή για τη νικητήρια επανεκτέλεση του τραγουδιού. Το κοινό της αρένας γιουχάρει, τους αποκαλεί «κλέφτες», τους πετάει μπουκάλια και ζητάει να εμφανιστούν οι Flamingosi. «Να μια υπέροχη χώρα (Ovo je zemlja čuda!’)», κλείνει τη βραδιά ειρωνικά ο παρουσιαστής της βραδιάς, Μπόντα Νίνκοβιτς. Μέλη του κοινού αρχίζουν να αποχωρούν.
Η εικόνα αυτή παραπέμπει στην επεισοδιακή συνεδρίαση της Ένωσης Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας, προπομπό της διάλυσης που σημειώθηκε επίσης στο Sava Centar, τον Ιανουάριο του 1990. Η ειρωνεία της ιστορίας εμφανίζεται ξαφνικά στο γεγονός πως το ίδιο πρωί ανακοινώθηκε ο θάνατος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς από εγκεφαλικό στην Ολλανδία, όπου κρατούνταν τα τελευταία πέντε χρόνια λόγω της δίκης του για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
«Η Γιουγκοσλαβία διασπάστηκε με όπλα και η Σερβία-Μαυροβούνιο θα διασπαστεί από τραγούδια», είπε χιουμοριστικά o δημοσιογράφος Σάμπριγια Βούλιτς του κρατικού καναλιού του Μαυροβουνίου RTCG. Δύο μέρες πριν την προθεσμία υποβολής, η EBU «ένιψε» τας χείρας της και έβαλε τους δύο ραδιοτηλεοπτικούς φορείς να βρουν από μόνη τους λύση. Δεν κατέστη ποτέ δυνατό. Οι Flamingosi επανακυκλοφόρησαν το τραγούδι τους, διακηρύσσοντας αυτή τη φορά πως ακούμε «το παρ’ όλίγον νικητήριο τραγούδι του εθνικού τελικού» και αντικαθιστώντας τις ευρωπαϊκές πόλεις του ρεφρέν με πόλεις της Σερβίας και του Μαυροβουνίου.
Για την ιστορία, το Μαυροβούνιο κηρύχθηκε ανεξάρτητο στις 1 Ιανουαρίου του 2007. Και οι δύο χώρες συμμετείχαν στην Eurovision του 2007, με τη Σερβία όντως να στέλνει το καλύτερο τραγούδι και να πραγματοποιεί την υπόσχεση που έδωσε η εκφωνήτρια των πόντων στην Ευρώπη. Τίτλος του, Molitva (Προσευχή).
