Kathimerini.gr
Σοφία Χρήστου
Οταν η διευθύντρια του Πνευμονολογικού Ογκολογικού Τμήματος στο «Θεαγένειο», δρ Θεοδώρα Τσιούδα, ρωτάει τους ασθενείς της τι γράφουν οι ετικέτες στα πακέτα των τσιγάρων τους, οι ίδιοι την κοιτούν με απορία.
«Δεν ξέρω» είναι συνήθως η απάντηση που δίνουν στην αρχή, ενώ στη συνέχεια βγάζουν το πακέτο από την τσέπη τους και διαβάζουν κάποιο από τα ακόλουθα μηνύματα. «Το κάπνισμα μπορεί να σκοτώσει το αγέννητο παιδί σας», «το κάπνισμα καταστρέφει τους πνεύμονες», «σταματήστε το κάπνισμα, συνεχίστε να ζείτε για τα αγαπημένα σας πρόσωπα».
Οπως λέει, «δεν γνωρίζουν τι γράφει το πακέτο των τσιγάρων τους γιατί δεν το διαβάζουν ποτέ, και δεν το διαβάζουν ποτέ διότι πολύ απλά πιστεύουν πως δεν θα συμβεί κάτι σε αυτούς».
Οντως οι ετικέτες αυτές μοιάζουν «διακοσμητικές», καθώς τον πόνο δεν τον διαβάζεις παρά μόνο τον νιώθεις, όταν εκείνος έρθει. Αλλά ακόμη κι όταν εκείνος φτάσει, τι αισθάνεσαι περισσότερο; Tον πόνο ή τον εθισμό;
«Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει κατά 75% συνάφεια με το κάπνισμα, οπότε όταν συναντώ έναν καπνίζοντα ογκολογικό ασθενή, συνήθως η πρώτη μου φράση είναι: “Αν δεν καπνίζατε, δεν θα συναντιόμασταν”. Από τη φράση αυτή θορυβούνται συνήθως οι συγγενείς του ασθενούς, αλλά όχι πάντα οι ίδιοι. Βλέπετε η νικοτίνη είναι η τρίτη πιο εθιστική ουσία στη φύση μετά τα οπιοειδή και την κοκαΐνη», εξηγεί.
Οπως περιγράφει η ίδια, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ογκολογικοί ασθενείς προσπαθούν να βρουν κάποιο μέρος στο νοσοκομείο για να καπνίσουν, ενώ όταν συνειδητοποιούν πως δεν υπάρχει χώρος ούτε στο κυλικείο, νιώθουν ταραχή.
«Μου ζητούν να καπνίσουν κρατώντας στο χέρι το χαρτί της χημειοθεραπείας τους. Μάλιστα από την εμπειρία μου οι γυναίκες είναι εκείνες που πιο δύσκολα θορυβούνται, ενώ προσωπικά δεν έχω δει καμία γυναίκα με μικροκυτταρικό καρκίνωμα να το σταματά. Επίσης, ακόμη κι αν κάποιοι το σταματήσουν, μόλις δουν πως η θεραπεία τους έχει αποτέλεσμα, τότε το αρχίζουν ξανά. Δυστυχώς όμως έχουμε δει περιπτώσεις που υποτροπιάζει η νόσος επειδή ο ασθενής δεν κατάφερε να κόψει εντελώς κάπνισμα», τονίζει η κ. Τσιούδα.
Φαρμακευτική αγωγή
Γνωρίζοντας από πρώτο χέρι πού οδηγεί η αδυναμία διακοπής καπνίσματος, ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει γυρισμός, η γιατρός παραδέχεται πως τα βοηθητικά εργαλεία για τη διακοπή ενός τέτοιου εθισμού είναι λίγα έως και ελλιπή.
Οπως εξηγεί, η πιο αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή με βαρενικλίνη δεν υπάρχει στην Ελλάδα, ενώ παραμένει αμφίβολη η επιστροφή της στα ράφια των φαρμακείων από τον Μάιο, όπως έχει ειπωθεί.
«Οσο για τα προϊόντα διακοπής καπνίσματος (τσίχλες, αυτοκόλλητα, εισπνεόμενα), αυτά τα έχει λάβει ήδη ο ενδιαφερόμενος πριν περάσει το κατώφλι του ιατρείου διακοπής καπνίσματος. Οπότε, όταν τους λέμε πως δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή, οι ίδιοι όχι μόνο απογοητεύονται, αλλά δεν ξεκινούν καν την προσπάθεια, καθώς αναμένουν το συγκεκριμένο φάρμακο», εξηγεί η κ. Τσιούδα προσθέτοντας πως σύμφωνα με τα στατιστικά «ένας ασθενής πριν καταφύγει σε έναν ειδικό έχει κάνει ήδη μόνος του έξι με επτά προσπάθειες».
Επτά στους 10 υποτροπιάζουν μέσα στο πρώτο έτος της προσπάθειας
Ενώ κάποιος μπορεί να κάνει, κατά μέσο όρο, μέχρι και επτά προσπάθειες να κόψει μόνος του το κάπνισμα, έως ότου απευθυνθεί σε ειδικό, οι επιστημονικοί συνεργάτες του ιατρείου διακοπής καπνίσματος στο «Ιπποκράτειο» επισημαίνουν πως επτά στους 10 που προσπαθούν, υποτροπιάζουν συνήθως μέσα στον πρώτο χρόνο.
«Το ιατρείο διακοπής καπνίσματος στο “Ιπποκράτειο” ξεκίνησε το 2009 και κάθε χρόνο βλέπουμε 150-200 νέους ασθενείς τον χρόνο. Τα ποσοστά επιτυχίας είναι 60%, δηλαδή έξι στους 10 διακόπτουν το κάπνισμα στο τρίμηνο. Το πρόβλημα είναι πως οι περισσότεροι υποτροπιάζουν συνήθως μέσα στον πρώτο χρόνο», εξηγεί ο καθηγητής Καρδιολογίας της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Χαράλαμπος Βλαχόπουλος.
Οπως σημειώνει ο ίδιος, αυτή είναι η μεγάλη αξία της επίσκεψης σε ένα ιατρείο διακοπής καπνίσματος, ότι δηλαδή αυτός που έχει κόψει το τσιγάρο θα απευθυνθεί αμέσως στους ειδικούς σε περίπτωση που το αρχίσει και πάλι.
«Οι περισσότεροι που υποτροπιάζουν θεωρούν πως το τσιγάρο είναι μία διέξοδος από το άγχος και το στρες, ενώ πολλοί πιστεύουν πως ύστερα από ένα τσιγάρο θα συγκεντρωθούν καλύτερα στις δραστηριότητές τους. Δεν γνωρίζουν όμως πως στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι μειώνεται η οξυγόνωση του αίματος στον εγκέφαλο», εξηγεί ο καρδιολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Νικόλαος Ιωακειμίδης.
Ακόμη ένας μύθος, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η αρχή της προσπάθειας όχι με διακοπή του τσιγάρου, αλλά με ελάττωσή του. «Η ελάττωση του καπνίσματος δεν είναι στρατηγική, διότι τα πρώτα τέσσερα τσιγάρα ημερησίως επιφέρουν το 80% του καρδιαγγειακού κινδύνου που έχει το κάπνισμα. Επομένως, ο στόχος σε ένα ιατρείο είναι ο ενδιαφερόμενος να κόψει τελείως το κάπνισμα, καθώς η μείωση της νικοτίνης δεν τον κάνει πιο υγιή», εξηγεί ο κ. Βλαχόπουλος.
Δύο στους 10 θέλουν να απαλλαγούν από το άτμισμα
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τους γιατρούς, συντελείται μία αλλαγή στο ιατρείο διακοπής καπνίσματος του «Ιπποκρατείου», καθώς οι δύο στους 10 που το επισκέπτονται θέλουν να απαλλαγούν είτε από το άτμισμα είτε από τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού.
Αυτό που δεν είναι γνωστό μάλιστα είναι πως στην περίπτωση του ατμίσματος ακολουθείται διαφορετική στρατηγική. «Υπάρχουν διαφορετικά πρωτόκολλα διακοπής ανάλογα με τον τύπο καπνιστή. Οσον αφορά το ηλεκτρονικό τσιγάρο, εκεί υπάρχει η στρατηγική μειωμένης δοσολογίας, ενώ με τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού ακολουθείται η αντίστοιχη στρατηγική όπως στο τσιγάρο», τονίζει ο κ. Βλαχόπουλος.
Από την άλλη, η περίπτωση του ιατρείου διακοπής καπνίσματος στο Κέντρο Υγείας Δράμας είναι η απόδειξη πως η ενημέρωση και η πρόληψη ακόμη και για «πολυφορεμένα» θέματα ποτέ δεν επαρκούν.
Οπως περιγράφει ο καρδιολόγος, επιμελητής Β΄ του Κέντρου Υγείας Δράμας, Θεόδωρος Μπουγάς, το ιατρείο ξεκίνησε να λειτουργεί πέρσι τέτοια εποχή. «Με το που πήρα την πιστοποίηση, πραγματοποιήσαμε μία ομιλία για την Παγκόσμια Ημέρα Διακοπής του Καπνίσματος, όπου μεταξύ άλλων ενημερώσαμε τον κόσμο για το πώς μπορεί να μπει στη λίστα ώστε να επισκεφθεί το ιατρείο. Υστερα από αυτή την εκδήλωση περίπου 100 άτομα πέρασαν το κατώφλι του ιατρείου, ενώ πλέον κάθε μήνα έχουμε περίπου 10 επισκέπτες», αναφέρει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το 50% από όσους επισκέπτονται το ιατρείο κόβουν το κάπνισμα για λόγους υγείας και οι άλλοι μισοί για άλλους λόγους, κυρίως οικονομικούς. Οπως επισημαίνει μάλιστα, συνήθως οι προσπάθειες για τη διακοπή του καπνίσματος είναι παραπάνω από μία, ενώ κάθε νέα προσπάθεια τους φέρνει πιο κοντά στον στόχο.
«Θεωρώ πως το σημαντικότερο στις επαρχιακές πόλεις είναι οι κάτοικοι να ξέρουν πού να απευθυνθούν. Στις μεγάλες πόλεις οι επιλογές είναι πολλές, ωστόσο στην περιφέρεια δεν υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες που να ασχολούνται με αυτό», καταλήγει ο κ. Μπουγάς.
Η πολιτεία να βοηθήσει περισσότερο
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ Παρασκευή Κατσαούνου επισημαίνει πως, παρά την προσπάθεια που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια τόσο σε επίπεδο ενημέρωσης όσο και σε επίπεδο λειτουργίας ιατρείων, η πολιτεία μπορεί και πρέπει να βοηθήσει περισσότερο.
Επανερχόμενη στο θέμα της βαρενικλίνης, η γιατρός τονίζει ξανά το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από την έλλειψη του πιο αποτελεσματικού φαρμάκου που κυκλοφορούσε στην αγορά.
«Το συγκεκριμένο φάρμακο δεν κυκλοφορεί πια σε καμία χώρα. Αναμένεται να επανακυκλοφορήσει σε λίγους μήνες, αλλά είναι άγνωστο αν θα έρθει στη χώρα μας. Επίσης υπάρχουν γενόσημα που ούτε αυτά μπορεί να βρει κανείς στην ελληνική αγορά», εξηγεί η γιατρός.
Η ίδια θεωρεί πως η πολιτεία πρέπει να βοηθήσει ώστε να αποζημιώνονται αυτά τα φάρμακα, καθώς, αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα, τότε οι εταιρείες θα είχαν περισσότερα κίνητρα για να τα εισάγουν και στην ελληνική αγορά.
«Εκτός από τα φάρμακα, θεωρώ πως και τα φαρμακευτικά προϊόντα για τη διακοπή καπνίσματος θα έπρεπε να αποζημιώνονται. Αλλωστε το κόστος της αποζημίωσης ενός φαρμάκου που χορηγείται για τρεις μήνες είναι μηδαμινό σε σχέση με το κόστος επιβάρυνσης του συστήματος υγείας εξαιτίας του τσιγάρου», καταλήγει η ίδια.
*Περισσότερες πληροφορίες για τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος θα βρείτε αναρτημένες στην ιστοσελίδα του υπουργείου Υγείας.
