Kathimerini.gr
Σπυριδούλα Σπανέα
Ονομάζεται Άγκνες Κελέτι. Είναι 102 ετών και ακόμη μπορεί να κάνει κάποιες ασκήσεις. Έχει στην κατοχή της δέκα μετάλλια από Ολυμπιακούς Αγώνες και τρία από παγκόσμια πρωταθλήματα. Δεν οδηγήθηκε στο Άουσβιτς χάρη στα πλαστά έγραφα που είχε προμηθευτεί, στην πολιορκία της Βουδαπέστης βοηθούσε στις ταφές των σκοτωμένων συμπατριωτών της, για να αποφύγει τον κομμουνισμό ζήτησε πολιτικό άσυλο στο Ισραήλ, έπαιζε επαγγελματικά τσέλο και διαθέτει αστεροειδή με το όνομά της. Ποιο είναι το μυστικό της; «Μου αρέσει αν ζω. Ζω καλά. Η ηλικία δεν έχει σημασία, μόνο η καλή ζωή», λέει στις συνεντεύξεις της.
Η Άγκνες Κελέτι γεννήθηκε, από Εβραίους γονείς, στις 9 Ιανουαρίου 1921, στη Βουδαπέστη. Από παιδάκι μυήθηκε στον κόσμο της ενόργανης γυμναστικής. Πριν φτάσει τα 16 είχε, ήδη, αφήσει το στίγμα της στην ουγγρική ενόργανη γυμναστική και στα 16 αναδείχθηκε και πρωταθλήτρια. Οι προπονητές της την θεωρούσαν φαβορί για διάκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1940 αλλά η… λαίλαπα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν επαλήθευσε την πρόβλεψη.
Η υπογραφή της Τριμερούς Συνθήκης (20/11/1940) ανάμεσα στην Ουγγαρία και τη Γερμανία και οι καλές σχέσεις των δύο χωρών «έσπειραν» τον τρόμο στις εβραϊκές οικογένειες της χώρας. Η Κελέτι, το 1941, θα αποβληθεί από τον σύλλογο γυμναστικής διότι ήταν Εβραία.
Ο αγώνας για την επιβίωση απέναντι στους Ναζί
Με τον πρωταθλητισμό να κυλάει στο αίμα της η Άγκνες άρχισε να δίνει τον μεγαλύτερο της αγώνα. Ήταν ένας αγώνας που διήρκεσε μέχρι το τέλος του Πολέμου και αντί για δάφνινο στεφάνι είχε ως έπαθλο της επιβίωσή της. Η αθλήτρια κατάφερε να εξασφαλίσει έγγραφα που έλεγαν ότι είναι χριστιανή, εργάστηκε ως υπηρέτρια σε μία γερμανόφιλη οικογένεια και σε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών. Ως ένα επιπλέον μέτρο προστασίας κι επειδή είχε ακούσει ότι οι παντρεμένες γυναίκες δεν πήγαιναν σε στρατόπεδα εργασίας παντρεύτηκε τον καλό της φίλο και αθλητή της ενόργανης Ίστβαν Σαρκάνι. Θα χωρίσουν το 1944. Ο πατέρας της και άλλοι συγγενείς της οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο του Άουσβιτς και δεν τους ξαναείδε ζωντανούς. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Βουδαπέστης από σοβιετικές και ρουμανικές δυνάμεις η Άγκνες γύρναγε καθημερινά στην πόλη και βοηθούσε προκειμένου να μαζευτούν τα πτώματα των νεκρών συμπατριωτών της και να τοποθετηθούν σε ένα ομαδικό τάφο. «Θυμάμαι μία μητέρα και μία κόρη, αγκαλιασμένες, με ροζ νυχτικά, σαν κέρινες κούκλες. Τις βάλαμε στο κάρο και τις πήγαμε μέχρι έναν ομαδικό τάφο», Αυτή είναι η χειρότερη ανάμνηση της ζωής μου», έχει πι σε συνέντευξή της.
Με το τέλος του Πολέμου, η πρώτη κίνηση της Κελέτι ήταν να επιστρέψει στο γυμναστήριο. Παρά τις κακουχίες και τα δεινά, το σώμα της επανήλθε γρήγορα στην πρότερη κατάσταση και το 1947 αναδείχθηκε και πάλι ως η καλύτερη γυμνάστρια στη χώρα της. Ο δρόμος για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 ήταν ανοιχτός… Η μοίρα όμως ήθελε να την υποβάλει σε ακόμα μία δοκιμασία. Δύο ημέρες πριν από τους Αγώνες τραυματίστηκε και δεν πήρε μέρος. Η ομάδα της χώρας της κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο, το οποίο φόρεσε και η Άγκνες, ως αναπληρωματική, στον λαιμό. Ουσιαστικά, αυτό είναι το 11ο ολυμπιακό μετάλλιο της αλλά όταν ως ενεργή αθλήτρια, τα επόμενα χρόνια, θα κατακτήσει δέκα, τότε, ένα… αναπληρωματικό μετάλλιο δεν έχει ιδιαίτερη αξία.
Ως φοιτήτρια, το 1949, θα πάρει μέρος τους παγκόσμιους πανεπιστημιακούς και θα κατακτήσει τέσσερα χρυσά, ένα αργυρό και ένα χάλκινο. Δύο χρόνια αργότερα, οι άνθρωποι του αθλητισμού θα τη θεωρήσουν μεγάλη για να πετύχει μία διάκριση στους Ολυμπιακούς, στο Ελσίνκι. Δεν σκέφτηκαν όμως ότι αυτή η γυναίκα είχε βγει νικήτρια στον αγώνα απέναντι στον θάνατο. Έφυγε από το Ελσίνκι με ένα χρυσό, ένα ασημένιο και δύο χάλκινα. Η Κελέτι είχε επιστρέψει στο φυσικό της περιβάλλον και η ηλικία ήταν απλώς… ένας αριθμός. Από το παγκόσμιο της Ρώμης θα συλλέξει τρία μετάλλια και θα φτάσει η ώρα για τους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης.
Ο θρίαμβος στη Μελβούρνη και το πολιτικό άσυλο
Το 1956 η Ολυμπιονίκης ήταν 35 ετών. Εάν στα 31 είχε θεωρηθεί μεγάλη για να διακριθεί, στα 35 οι άνθρωποι του αθλήματος την θεωρούσαν… ηλικιωμένη. Τα έξι μετάλλια (4-2-0) που φόρεσε στον λαιμό της από τη διοργάνωση της Μελβούρνης τους διέψευσαν. «Το πιο αγαπημένο μου από όλα είναι το χρυσό από τις ασκήσεις εδάφους. Στο έδαφος μπορώ να είμαι ο εαυτός μου και να κάνω ότι θέλω», θα πει, ύστερα από χρόνια σε συνέντευξή της στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Στην Αυστραλία, η Άγκνες Κελέτι θα χρειαστεί να πάρει μία σημαντική απόφαση για το μέλλον της. Κατά τη διάρκεια των Αγώνων η αντικομουνιστική επανάσταση που είχε ξεσπάσει στη χώρα της καταπνίγηκε από τον στρατό της Σοβιετικής Ένωσης. Η αθλήτρια που γλίτωσε από τον Ναζισμό και που μάζευε τα πτώματα των συμπατριωτών της στην Πολιορκία της Βουδαπέστης αποφάσισε να μην επιστρέψει στην πατρίδα της για να μη βρεθεί και πάλι στον αγώνα της επιβίωσης. Μαζί με άλλα 47 μέλη της ουγγρικής αποστολής ζήτησαν πολιτικό άσυλο.
Το 1957 ένας ισραηλινός διπλωμάτης της πρότεινε να πάρει μέρος σε ένα διεθνή εβραϊκό αγώνα. Μετέβη στο Ισραήλ και αμέσως κατάλαβε ότι εκεί θα μπορούσε να χτίσει το μέλλον της. «Δεν ήθελα να είμαι Εβραία στην Ουγγαρία. Ήθελα να γίνω Ισραηλινή στη χώρα μου», θα πει.
Μέχρι το 1990 η Άγκνες θα εργαστεί ως προπονήτρια στην εθνική ομάδα του Ισραήλ. Σε αυτή τη χώρα θεωρείται ο άνθρωπος που βοήθησε το άθλημα για να ανεβεί επίπεδο. Το 2015 θα μετακομίσει στη γενέτειρά της, τη Βουδαπέστη. «Νομίζω ότι αυτή η μετακόμιση της έδωσε χρόνια ζωής», έχει πει ο γιος της. Η ίδια όμως διαθέτει μία διαφορετική φιλοσοφία. «Αυτά τα 100 χρόνια μου έχουν φανεί σαν 60», θα πει την ημέρα που έκοψε την τούρτα με τον αριθμό 100.
Όταν ρωτάνε την Ολυμπιονίκη ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας της, αυτή απαντάει: «Λατρεύω τη ζωή. Η υγεία είναι η ουσία. Χωρίς αυτό τίποτα δεν έχει σημασία. Το να μένεις ζωντανός έχει αξία. Τα μετάλλια δεν έχουν νόημα».
