ΚΥΠΕ
Το ενδεχόμενο πώλησης αμερικανικών F-16 στην Τουρκία και οι εντάσεις μεταξύ της χώρας, της Κύπρου και Ελλάδας, περιλαμβάνονται σε έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου των ΗΠΑ για την Τουρκία και τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, ημερομηνίας 9 Ιανουαρίου, στην οποία καταγράφεται η υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν για την πώληση και η αντίθεση «ορισμένων μελών του Κογκρέσου».
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα και η Κύπρος αναφέρονται μαζί με Ρωσία, Σουηδία-Φιλανδία-ΝΑΤΟ και την Μέση Ανατολή, ως σημαντικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη σχέση ΗΠΑ – Τουρκίας.
Στην έκθεση σημειώνεται ότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν «έχει εκφράσει υποστήριξη για πωλήσεις που θα αναβάθμιζαν τον στόλο των F-16 της Τουρκίας που παλιώνει, αλλά ορισμένα μέλη του Κογκρέσου έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους».
«Οι μακροχρόνιες διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, κλιμακώθηκαν το 2022 εν μέσω μεγαλύτερης στρατηγικής συνεργασίας των ΗΠΑ με την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς και επαναφορά διαφωνιών σε σχέση με τα ελληνικά νησιά κοντά στις ακτές της Τουρκίας», αναφέρεται.
Η έκθεση παραθέτει τη διαφορά μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας για τους ενεργειακούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια, σημειώνοντας ότι «φαίνεται να έχει φέρει Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ και Αίγυπτο πιο κοντά».
Περιγράφει λεπτομερώς τις εντάσεις μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας καθώς και τις αντιδράσεις των ΗΠΑ.
Η έκθεση αναφέρεται επίσης στην άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων κατά της Κύπρου τον Σεπτέμβριο και σημειώνει ότι «αφότου ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε τον Οκτώβριο του 2022 ότι οι ΗΠΑ δεν εξακολουθούν να έχουν μια ισορροπημένη προσέγγιση στο Αιγαίο, ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Τζεφ Φλέικ εξέδωσε ανακοίνωση ότι δεν έχει υπάρξει μετακίνηση στη θέση των ΗΠΑ σε θέματα ασφάλειας υπέρ της Τουρκίας ή της Ελλάδας και ότι οι συλλογικές προσπάθειες των συμμάχων του ΝΑΤΟ εστιάζουν στον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Για τις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, σημειώνει μεταξύ άλλων ότι «Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για την ενεργειακή συνεργασία με το Ισραήλ. Ωστόσο, σύμφωνα με αναφορές Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να είναι σκεπτικιστές έναντι των προοπτικών ενός υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Ισραήλ – Τουρκίας».
«Αν και το Ισραήλ έχει προωθήσει μεγαλύτερη επικοινωνία υψηλού επιπέδου με την Τουρκία, μπορεί να είναι συγκρατημένο αναφορικά με σημαντικές βραχυπρόθεσμες βελτιώσεις στις διμερείς σχέσεις και φαίνεται να παραμένει προσηλωμένο στους στενούς στρατηγικούς δεσμούς με την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία», προστίθεται. Αναφέρει επίσης ότι δεν είναι σαφές πώς θα επηρεαστούν οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας από την επιστροφή του Βενιαμίν Νετανιάχου.
Η έκθεση περαιτέρω παραθέτει τη νέα θέση της κυβέρνησης Μπάιντεν υπέρ την πώλησης των F-16 στην Τουρκία και την αντίσταση που έχει υπάρξει από πλευράς Κογκρέσου και ειδικότερα από τον επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ.
Τον Μάιο 2022 λήφθηκε συνέντευξη από ορισμένους επικεφαλής επιτροπών του Κογκρέσου με ευθύνες κοινοβουλευτικού ελέγχου για τις πωλήσεις όπλων, αναφέρεται και προστίθεται ότι οι περισσότεροι έδειξαν ότι θα ήταν ανοικτοί στο να μελετήσουν πωλήσεις F-16. Ο Μενέντεζ, προστίθεται, εξακολούθησε να διακατέχεται από σκεπτικισμό, σημειώνοντας ότι η Τουρκία «ενεργεί κατά τρόπους που είναι αντίθετοι με τα συμφέροντά μας σε μια πλειάδα θεμάτων. Νομίζω ότι η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει να βλέπει… το προσδοκόμενο μέρος εκείνου θα θέλαμε να είναι η Τουρκία και να συνειδητοποιήσει ότι η Τουρκία είναι υπό τον Ερντογάν».
Μεταξύ άλλων παραθέτει δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών για τα F-16 το Δεκέμβριο ότι «η επιθυμία της Τουρκίας για F-16, είναι κάτι που έχουμε συζητήσει, μεταξύ αλλων, σε ανώτερα επίπεδα με τους Τούρκους συμμάχους μας, αλλά είναι επίσης κάτι που συζητούμε με τον Λόφο» (σσ Καπιτώλιο).
Η έκθεση γράφει επίσης ότι «οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και άλλων μελών του ΝΑΤΟ έχουν προκαλέσει εσωτερικές συζητήσεις ΗΠΑ/ΝΑΤΟ για τη συνεχιζόμενη χρήση τουρκικών βάσεων».
«Ως αποτέλεσμα των εντάσεων και ερωτημάτων που τίθενται για την ασφάλεια και χρήση της τουρκικής επικράτειας για περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, ορισμένοι παρατηρητές έχουν εκφραστεί υπέρ της διερεύνησης εναλλακτικών διευθετήσεων για βάσεις στην περιοχή», αναφέρει.
Ορισμένες αναφορές, προσθέτει, «υποδηλούν ότι μια επέκταση ή ενδεχόμενη επέκταση στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε μέρη, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιορδανία μπορεί να διασυνδέονται με ανησυχίες σε σχέση με την Τουρκία».
Σύμφωνα με την έκθεση, τον Μάρτιο του 2022, ο εμπειρογνώμονας για την Τουρκία και πρώην λειτουργός επιτροπών του Κογκρέσου Άλαν Μακόφσκι είπε στο πλαίσιο μαρτυρίας που έδωσε σε ακρόαση στο Κογκρέσο ότι «αν και οι ΗΠΑ θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες να κρατήσουν την Τουρκία το «στρατόπεδο της Δύσης», η τουρκική «αμφισημία τα τελευταία χρόνια» δικαιολογεί τις ΗΠΑ να οικοδομήσουν και να επεκτείνουν τις στρατιωτικές τους εγκαταστάσεις σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Ελλάδα για «το παίξουν εκ του ασφαλούς».
