Kathimerini.com.cy
Νέο παζάρι διεκδικήσεων, σε τρεις άξονες, ενόψει της έκθεσης που θα υποβάλουν Κομισιόν και Γιοσέπ Μπορέλ για τον στρατηγικό προσανατολισμό των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας, επιχείρησε από τη Σύνοδο των G20 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Παύλου Ξανθούλη στην «Καθημερινή της Κυριακής», ο πρόεδρος της Τουρκίας, ο οποίος συναντήθηκε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ήταν «έντονος» και «ζήτησε όπως η Ε.Ε. προχωρήσει άμεσα σε αποφάσεις για αναζωογόνηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας», η οποία βρίσκεται στο «ψυγείο» εδώ και έξι χρόνια. Ο κ. Ερντογάν φέρεται να «εξήγησε» στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι η προοπτική ένταξης της Τουρκίας δεν είναι προς συζήτηση, ότι αναμένει να ξεπαγώσει άμεσα, ενώ παράλληλα ζήτησε και άμεση δρομολόγηση αποφάσεων (deliverables) από την Ε.Ε., για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, αλλά και της απαλλαγής των Τούρκων πολιτών από την υποχρέωση ευρωπαϊκών θεωρήσεων διαβατηρίων, παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν έχει εκπληρώσει τα 72 προαπαιτούμενα κριτήρια του οδικού χάρτη (εκκρεμούν έξι κριτήρια).
Στη συνάντηση πάντως με τον Σαρλ Μισέλ, ο Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να μην άκουσε αυτά που ήθελε. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αν και όπως πληροφορούμαστε «εξέφρασε κατανόηση» επί των αιτημάτων του Τούρκου προέδρου, δεν ήταν σε θέση να δεσμευθεί για υλοποίησή τους. Κατά συνέπεια, παρέπεμψε στα 27 κράτη-μέλη, τα οποία άλλωστε έχουν αποκλειστική αρμοδιότητα για τη λήψη αποφάσεων. Η στάση αυτή του κ. Μισέλ προκάλεσε την αντίδραση του κ. Ερντογάν, ο οποίος φέρεται να επιστράτευσε «υψηλούς τόνους», κάτι που προκύπτει και από τις δημόσιες του δηλώσεις. Ο Τούρκος πρόεδρος μέμφθηκε τις διαδικασίες αποφάσεων στην Ε.Ε. και σημείωσε ότι ο Σαρλ Μισέλ «δεν έχει την εξουσία να αποφασίσει μόνος του για αυτό το θέμα» της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Πρόσθεσε ότι «οι χώρες της Ε.Ε. χρονοτριβούσαν με αυτό το θέμα για 50 χρόνια» και ότι και τώρα «εξακολουθούν να χρονοτριβούν», προειδοποιώντας ότι «ως αποτέλεσμα, εμείς, ως Τουρκία θα συνεχίσουμε τον δρόμο μας». Δεν δίστασε μάλιστα ο κ. Ερντογάν, να αναφέρει στον Σαρλ Μισέλ, ότι «αυτή η ζυγαριά δεν αντέχει τόσο βάρος», εντείνοντας τον βαθμό προειδοποιήσεών του προς την Ε.Ε., οι οποίες «άγγιξαν για τα καλά» και το ζήτημα της επικύρωσης της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Αφήνοντας, όπως μας λέχθηκε, να εννοηθεί ότι «κρέμεται από μια κλωστή».
Η ανάλυση των διαλόγων
Πηγή στην έδρα της Ε.Ε. διευκρίνισε ότι «οι θέσεις του κ. Ερντογάν είχαν σαφέστατα προειδοποιητικό τόνο, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν δημιούργησαν την εντύπωση νέας ρήξης στις ευρωτουρκικές σχέσεις, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση», εν αναμονή προφανώς της έκθεσης Κομισιόν-Μπορέλ και της στάσης που θα τηρήσουν τα κράτη-μέλη. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, «η εικόνα που δίνεται σχετίζεται προφανώς με την τακτική της Άγκυρας και τη σπουδή της να διασφαλίσει ότι η ενταξιακή της πορεία και τα ντοσιέ της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης και της ελευθέρωσης των ευρωπαϊκών θεωρήσεων διαβατηρίων, θα είναι στο τραπέζι της Ε.Ε. και θα αποτυπώνονται στην έκθεση που αναμένεται να ετοιμάσουν Μπορέλ και Κομισιόν».
Αυτό πάντως που έχει μεγάλη σημασία και είναι ενδεικτικό της άνεσης με την οποία ο Ερντογάν αξιοποιεί τα πάντα για να αποκομίσει πολιτικά και οικονομικά οφέλη, είναι το γεγονός ότι την ίδια ώρα που κοινοποιούσε τα αιτήματά του προς τις Βρυξέλλες, αφηνόταν να διαρρεύσει η πραγματοποίηση συναντήσεων με ηγέτες κρατών, στο περιθώριο της Συνόδου των G20, στο Νέο Δελχί, προκειμένου να πετύχει την αναβίωση της συμφωνίας Ρωσίας-Ουκρανίας, για την εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών. Κάτι στο οποίο επενδύει η Ε.Ε. και το σύνολο του δυτικού κόσμου, προ το φόβου μιας επισιτιστικής κρίσης αλλά και της αύξησης των τιμών των σιτηρών παγκοσμίως.
Τα όσα διέρρευσαν από αυτές τις συζητήσεις είναι άκρως ενδιαφέροντα, αφενός για λόγους τακτικής, καθώς καταδεικνύουν ότι ο Ερντογάν επιχειρεί να στρέψει τους προβολείς στο διαμεσολαβητικό προφίλ που προτάσσει, προκειμένου να κεφαλαιοποιήσει την «κοινή προσπάθεια με τον ΟΗΕ» για αποτροπή μιας ενδεχόμενης επισιτιστικής κρίσης. Και αφετέρου για λόγους ουσίας, ο Ερντογάν, σύμφωνα με το Bloomberg, ζήτησε από αρκετούς ηγέτες, στο περιθώριο των G20, να χαλαρώσουν τους περιοριστικούς όρους και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ώστε να συναινέσει στην αναβίωση της συμφωνίας εξαγωγής των ουκρανικών σιτηρών. Ο Τούρκος πρόεδρος φέρεται να ζήτησε από σημαίνοντες ηγέτες να συναινέσουν στη διευκόλυνση της ασφάλισης των ρωσικών εξαγωγών σιτηρών και λιπασμάτων από την Lloyd’s του Λονδίνου και να επανασυνδέσουν τη Μόσχα με το σύστημα SWIFT για διεθνείς πληρωμές. Σημειώνεται ότι ο γ.γ. ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είχε προτείνει στον ΥΠΕΞ της Ρωσίας Σεργκέι έναν «συμβιβασμό», ο οποίος προβλέπει τη χρήση του συστήματος SWIFT, εντός 30 ημερών, από μια θυγατρική της ρωσικής αγροτικής τράπεζας Rosselkhozbank που βρίσκεται στο Λουξεμβούργο. Ωστόσο, η Μόσχα ζητάει περισσότερα.
Στα αζήτητα το Κυπριακό
Η επίλυση του Κυπριακού εξακολουθεί να απουσιάζει από την ουσία των συζητήσεων Ε.Ε.-Τουρκίας, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν εξακολουθεί να τοποθετείται γενικόλογα και χωρίς να δεσμεύεται, παραπέμποντας «για όλα» στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Από πλευράς Ε.Ε., οι «παρεμβάσεις» εξαντλούνται στις κλασικές υποδείξεις, όπως αυτές απορρέουν από το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο της Τουρκίας, για τη συμβολή της υποψήφιας χώρας στην επίλυση του Κυπριακού. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, δεν επιδιώχθηκε διασύνδεση των ευρωτουρκικών σχέσεων και δη των ευρωτουρκικών ντοσιέ, περιλαμβανομένης της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης, με την επίλυση του Κυπριακού. Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ενημερώθηκε από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη για τη θέση του περί ενεργότερης εμπλοκής της Ε.Ε. στην επίλυση του Κυπριακού και για τη χρήση των ευρωπαϊκών εργαλείων, περιλαμβανομένης της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης, δεν αφιέρωσε ούτε λέξη αναφορικά με το Κυπριακό, στη 16σέλιδη ομιλία που εκφώνησε ενώπιον της Ευρωβουλής, για την «Κατάσταση στην Ε.Ε.».
