ΚΥΠΕ
Αναφορές για κενά στην εκπαίδευση των δεσμοφυλάκων και απουσία πρωτοκόλλων διαδικασιών, τόσο στις Κεντρικές Φυλακές, όσο και στην Αστυνομίας, έγιναν την Τετάρτη κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, η οποία εξέτασε αυτεπάγγελτα τα κριτήρια για την έγκριση άδειας εξόδου καταδίκων, τα μέτρα που λαμβάνονται σε περιστατικά αποδράσεων κατά τη διάρκεια εξόδου, καθώς και τον χειρισμό του πρόσφατου περιστατικού απόδρασης βαρυποινίτη που είχε λάβει άδεια εξόδου.
Στη συνεδρίαση κλήθηκε να συμμετάσχει και ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Μάριος Χαρτσιώτης, ο οποίος ανέφερε ότι, μεταξύ άλλων, ενδέχεται να γίνει και αναθεώρηση άρθρων, τόσο της νομοθεσίας Περί Φυλακών, που χρονολογείται από το 1996, όσο και κανονισμών που διέπουν λειτουργίες των Κεντρικών Φυλακών. Σημείωσε, δε, ότι η διαδικασία αναθεώρησης πτυχών της νομοθεσίας έχει αρχίσει να συζητιέται πριν σημειωθεί το περιστατικό της απόδρασης τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Κάποιες από τις αναγκαίες νομοθετικές τροποποιήσεις, όπως είπε, απορρέουν και από τις συστάσεις της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά των βασανιστηρίων, καθώς και από αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, σύμφωνα με τις οποίες, όπως είπε ο κ. Χαρτσιώτης, κρίνεται απαραίτητη την αναθεώρηση του υπολογισμού του χρόνου ποινής που οφείλει να εκτίσει ένας κατάδικος, πριν λάβει το δικαίωμα να υποβάλει αίτημα για άδεια εξόδου. Εξάλλου, όπως σημείωσε ο Υπουργός, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) γνωμάτευσε πως μπορεί να τεθούν περιορισμοί στο δικαίωμα άδειας εξόδου καταδίκων για λόγους ασφάλειας.
Ο κ. Χαρτσιώτης ανέφερε, ακόμα, ότι μετά το πρόσφατο περιστατικό της απόδρασης βαρυποινίτη, ζητήθηκε από τη νέα Διεύθυνση Φυλακών η επικαιροποίηση του πρωτοκόλλου για τη συνοδεία βαρυποινιτών που λαμβάνουν σε άδεια εξόδου, καθώς και ο καθορισμός λεπτομερών διαδικασιών για αξιολόγηση του βαθμού επικινδυνότητας και του κινδύνου απόδρασης καταδικασθέντων που βρίσκονται στις φυλακές. Επίσης, είπε ότι ζητήθηκαν για πρώτη φορά θέσεις από το Συμβούλιο Φυλακών για τον θεσμό των αδειών και για διορθωτικά μέτρα, ώστε να αποτραπεί η επανάληψη τέτοιων περιστατικών.
Σημείωσε ότι ενδεχομένως «στη βάση των εισηγήσεων αυτών, να γίνει τροποποίηση της νομοθεσίας, ώστε να διατηρηθεί ο θεσμός της παραχώρησης αδειών εξόδου, αλλά με συνθήκες ασφάλειας, εξάλειψης των κινδύνων απόδρασης και αποτελεσματικότερης επιτέλεσης των σκοπών του».
Η εικόνα που μεταφέρθηκε στην Επιτροπή από οργανώσεις εργαζομένων τόσο στο Τμήμα Φυλακών όσο και στην Αστυνομία, ήταν ότι υπάρχουν κενά και στα πρωτόκολλα που αφορούν στη συνοδεία φυλακισμένων, όσο και στην εκπαίδευση των μελών που αναλαμβάνουν την υποχρέωση αυτή, καθώς και για θέματα συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ Αστυνομίας και Τμήματος Φυλακών.
Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αστυνομίας, έκανε λόγο για ελλιπές πρωτόκολλο που αφορά στη συνοδεία καταδίκων, ενώ υπογράμμισε και την ανάγκη για επικαιροποιημένο μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ Τμήματος Φυλακών και Αστυνομίας. «Πρέπει να επιδείξουμε τον απαραίτητο επαγγελματισμό», ανέφερε, προσθέτοντας ότι στόχος του Συνδέσμου είναι να προστατευθούν τα μέλη του. «Πρέπει να γίνουμε επιτέλους επαγγελματίες», ανέφερε, εξάλλου, και ο εκπρόσωπος της ΠΑΣΥΔΥ στη συνεδρίαση.
Εκ μέρους της συντεχνίας ΙΣΟΤΗΤΑ, ο Γιώργος Μαλτέζος του Κλάδου Δεσμοφυλάκων, ανέφερε ότι το προσωπικό των φυλακών δεν έτυχε οποιασδήποτε ειδικής εκπαίδευσης για να μπορεί να αντεπεξέλθει στα καθήκοντα της συνοδείας καταδίκων. Σημείωσε, ακόμα, ότι το πρωτόκολλο που θα καταρτιστεί για τα θέματα αυτά, θα πρέπει να ορίζει με σαφήνεια τον ρόλο των δεσμοφυλάκων στη διαδικασία αυτή. Εξάλλου, ο Νίκος Λοϊζίδης, Αντιπροεδρος Β΄ της συντεχνίας, διατύπωσε εισήγηση να οριστεί στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου που θα ετοιμαστεί, ένας αξιωματικός ως σύνδεσμος μεταξύ Φυλακών και Αστυνομίας.
«Η υφιστάμενη αστυνομική διάταξη που υπάρχει στην Αστυνομία είναι ελλιπής» ανέφερε και ο νέος Υπαρχηγός της Αστυνομίας, Πανίκος Σταύρου, σημειώνοντας ότι θα καταρτιστούν με λεπτομέρεια οι ευθύνες και αρμοδιότητες του κάθε αστυνομικού, σε συνεργασία με το προσωπικό των Φυλακών, ώστε «να μην επαναληφθούν αυτά που έγιναν πρόσφατα». Πρόσθεσε, ακόμα, ότι πραγματοποιήθηκε ήδη συνάντηση της ηγεσίας της Αστυνομίας με τον νέο Αναπληρωτή Διευθυντή Φυλακών, Κωνσταντίνο Κωνσταντινίδη, για να δρομολογηθεί η δημιουργία του πρωτοκόλλου της μεταξύ τους συνεργασίας.
Αναφορικά με τη διερεύνηση όσων εκτυλίχθηκαν σε σχέση με την απόδραση του βαρυποινίτη που βρισκόταν σε άδεια εξόδου τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο κ. Σταύρου είπε ότι ολοκληρώθηκε το ποινικό κομμάτι και θα προχωρήσει η υπόθεση με μία ποινική δίωξη, ενώ παράλληλα συνεχίζεται η πειθαρχική διερεύνηση από πλευρά της αστυνομικής συνοδείας, για τα μέλη που εμπλέκονται στη συνοδεία του δραπέτη.
Ο Αν. Διευθυντής Φυλακών, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, σημείωσε ότι προχωρά η κωδικοποίηση όλων των προβλεπόμενων ενεργειών και των μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται από όλα τα μέλη του Τμήματος Φυλακών που εμπλέκονται στη συνοδεία και φύλαξη καταδίκων. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι με στόχο την εξειδίκευση των μελών του Τμήματος, μελετάται η σύσταση ειδικού κλιμακίου για τη μεταφορά καταδίκων, που θα λαμβάνουν διαρκή εκπαίδευση, παράλληλα με μηχανισμό αξιολόγησης για εξαγωγή συμπερασμάτων και πρόληψη κενών και αδυναμιών. Σημειώνεται ότι με την πρόταση για δημιουργία ειδικού κλιμακίου εξέφρασαν σύμφωνη γνώμη και οι εκπρόσωποι της συντεχνίας ΙΣΟΤΗΤΑ.
Στην ανάγκη για επικαιροποίηση των πρωτοκόλλων και την κάλυψη των κενών που παρατηρήθηκαν αναφέρθηκε και ο λειτουργός του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως στη συνεδρίαση, Κυριάκος Κυριάκου, ο οποίος σημείωσε, ακόμα, ότι πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά για κάθε περίπτωση αιτούμενου άδεια το δικαίωμα εξόδου, καθώς και ότι θα πρέπει και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός να καταρτίζεται ξεχωριστά για κάθε μία από τις περιπτώσεις που λαμβάνουν άδεια εξόδου.
Ο Αλέξανδρος Κληρίδης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Υπεράσπισης Δικαιωμάτων των Φυλακισμένων και Στήριξης Αποφυλακισθέντων, επεσήμανε με τη σειρά του στην Επιτροπή την ανάγκη για επικαιροποίηση των κανονισμών και της νομοθεσίας, ώστε να είναι πολύ συγκεκριμένα και σαφή τα κριτήρια για παραχώρηση άδειας εξόδου, ώστε να ξέρουν όσοι δεν τα πληρούν ότι δεν έχουν καν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση. Σημείωσε, δε, ότι η άδεια εξόδου σε φυλακισμένους είναι προνόμιο, επομένως αν παραχωρηθεί άδεια μία φορά, δε σημαίνει ότι θα παραχωρείται πάντα, αλλά θα πρέπει να επανεξετάζεται.
Ο κ. Κληρίδης υπογράμμισε, όμως ότι δε θα πρέπει να τιμωρηθούν οι φυλακισμένοι για αδυναμίες που μπορεί να υπήρξαν στις διαδικασίες που τηρήθηκαν, σημειώνοντας ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι φυλακισμένοι που λαμβάνουν άδεια εξόδου συμμορφώνονται πλήρως με τους κανονισμούς. Πρόσθεσε, δε, ότι η παραχώρηση άδειας εξόδου είναι σημαντικό εργαλείο για τον σωφρονισμό, επομένως με την αυστηροποίηση των μέτρων δεν θα πρέπει να επηρεαστεί ο σκοπός της φυλάκισης, που είναι ο σωφρονισμός.
Εξάλλου, τη σημασία του να μην αδικηθούν οι φυλακισμένοι σημείωσε σε παρέμβασή του και ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Τορναρίτης. Ο ίδιος ζήτησε από τον Υπουργό να απαντήσει γραπτώς σε σειρά ερωτημάτων που υπέβαλαν τα μέλη της Επιτροπής, τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, στα κριτήρια της Επιτροπής που αποφασίζει την παραχώρηση αδειών εξόδου - κάτι που επεσήμανε η κ. Τσιρίδου του ΔΗΣΥ - για το κατά πόσο υπήρξαν περιπτώσεις καταδίκων που βγήκαν πριν περάσει το ελάχιστο της ποινής που προβλέπεται - κάτι που σημείωσε ο Ανδρέας Πασιουρτίδης του ΑΚΕΛ - καθώς και για το κατά πόσο γίνεται ανάλυση κινδύνου, όταν κρίνεται η άδεια εξόδου φυλακισμένου, κάτι που έθεσε ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, του Κινήματος Οικολόγων.
Ο Υπουργός ανέφερε ότι θα αποσταλούν άμεσα οι απαντήσεις στην Επιτροπή, καθώς και ότι θα καταβληθεί προσπάθεια να προχωρήσουν το συντομότερο οι διαδικασίες για κάλυψη των κενών που εντοπίστηκαν. Μεταξύ άλλων, όπως ανέφερε ο κ. Χαρτσιώτης, σε τελικό στάδιο βρίσκεται η διαβούλευση για τροποποίηση της νομοθεσίας σε ό,τι αφορά το Ελεγκτικό Συμβούλιο Φυλακών, κατόπιν εισηγήσεων της Επιτροπής πρόληψης των Βασανιστηρίων. Πρόσθεσε, δε, ότι έχει ετοιμαστεί και τροποποιητικό νομοσχέδιο, ώστε να αυστηροποιηθεί η εισαγωγή, χρήση και εξαγωγή κινητών τηλεφώνων στις Κεντρικές Φυλακές, που προβλέπει και αυστηρές ποινές για τέτοιες πράξεις από μέλη του προσωπικού.
Ο κ. Χαρτσιώτης υπενθύμισε τα μέτρα που προωθούνται από την Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί στη λειτουργία των Κεντρικών Φυλακών ο υπερπληθυσμός, με τη λειτουργία νέων χώρων, την επικείμενη παράδοση νέας πτέρυγας, καθώς και την πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για ανέγερση νέου κτιρίου μέχρι το 2028. Με παρέμβασή του ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, σημείωσε ότι κατά τον σχεδιασμό του νέου κτιρίου, θα πρέπει να γίνει μελέτη από ηλεκτρολόγο μηχανικό, ώστε να διασφαλιστεί ότι δε θα μπορούν να λειτουργούν κινητά τηλέφωνα εντός των φυλακών.
Ο Υπουργός σημείωσε ότι πρόοδος υπάρχει και στο θέμα του συστήματος απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων, το οποίο αναμένεται να εγκατασταθεί το πρώτο εξάμηνο του 2025. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι προχωρά και η ηλεκτρονική επιτήρηση υποδίκων, με ανάθεση της ευθύνης επιτήρησης σε ειδικά καταρτισμένη ομάδα που θα δημιουργηθεί γι’ αυτό τον σκοπό. Τέλος, σημείωσε ότι είναι σε εξέλιξη διαβούλευση με τον Γενικό Εισαγγελέα για διεύρυνση των περιπτώσεων απονομής χάριτος σε αλλοδαπούς, με στόχο την γρηγορότερη αποφυλάκιση και άμεση απέλασή τους.
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Τορναρίτης, εξέφρασε την ευχή να δρομολογηθούν το συντομότερο οι ρυθμίσεις που αναφέρθηκαν στη συνεδρίαση. «Η Επιτροπή Νομικών θα παρακολουθεί πολύ κλειστά το συγκεκριμένο θέμα, μέχρι να καταλήξουμε σε ένα πλαίσιο το οποίο και να παρέχει ασφάλεια αλλά και να στέλνει το μήνυμα της ασφάλειας στους πολίτες», σημείωσε.
Ως ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που εντοπίστηκαν, είπε ο κ. Τορναρίτης, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, είναι το γεγονός ότι παραχωρήθηκε άδεια εξόδου εφτά φορές μέσα σε δύο χρόνια στο βαρυποινίτη που είχε απέδρασε τον Σεπτέμβριο. «Αντιλαμβάνεστε τούτο από μόνο του είναι πρόβλημα και υπάρχουν συγκεκριμένα ερωτήματα γιατί ακριβώς ο συγκεκριμένος βγήκε τόσες φορές από τη φυλακή», σημείωσε.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, αναγνώρισε στις δηλώσεις του την πρόθεση του Υπουργού να φέρει ενώπιον της Επιτροπής κάποιες βελτιωτικές προτάσεις, επεσήμανε όμως ότι «στο τέλος της ημέρας πάντοτε οι διακριτική ευχέρεια του ποιος παίρνει άδειες και το πώς τυχαίνει μεταχείρισης μία διαδικασία εξόδου από τις φυλακές μέχρι την επιστροφή, πάντοτε θα εξαρτάται και από την Επιτροπή Κατάταξης, αλλά και από το πώς συμπεριφέρονται τα άτομα που συνοδεύουν, όπως και όσοι δίνουν τις επιχειρησιακές οδηγίες».
Σημείωσε ότι με την απάντηση των ερωτημάτων που τέθηκαν προς τον Υπουργό και τις υπηρεσίες, θα μπορέσουν και οι Βουλευτές να αντιληφθούν τι ισχύει και τι χρήζει βελτίωσης. «Θα πρέπει να τονίσουμε ξανά ότι το πρόσφατο περιστατικό έχει αποδείξει ότι το σύστημα που λειτουργεί σήμερα, λειτουργεί με τέτοιο τρόπο που δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος ποιος θα αποδράσει και τι συμβαίνει όταν βγαίνουν κάποιοι με άδεια εξόδου», κατέληξε.
Σε ερώτηση αν θα ανέμενε παραίτηση του Υπουργού, ο κ. Πασιουρτίδης απάντησε ότι «η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης δεν είναι δειλία, όπως έχει πει ο Υπουργός» και πρόσθεσε ότι παρατηρείται ότι σήμερα γίνονται εκπτώσεις στην απαίτηση για ανάληψη πολιτικής ευθύνης. Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με αναφορές για χειροτεχνίες του βαρυποινίτη που απέδρασε πρόσφατα, ο κ. Πασιουρτίδης διευκρίνισε ότι δεν είναι κακό να ασχολείται κάποιος με κάτι μέσα στις φυλακές και να δημιουργεί, αλλά σημείωσε ότι δε θα πρέπει να είναι αυτό κριτήριο για προνομιακή μεταχείριση.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, εξήρε στις δηλώσεις του το γεγονός ότι ο Υπουργός παρουσίασε «ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο, με βάση τοπίο θα επιδιώξει νομοθετικά να λύσει τα προβλήματα που υπάρχουν στις Φυλακές και ιδιαίτερα το κομμάτι αυτό των εξόδων και των διευκολύνσεων που παρέχει η ίδια η νομοθεσία μέχρι σήμερα».
«Παρ’ όλο που πέρασαν τόσα χρόνια, δυστυχώς αυτοί οι οποίοι είχαν την ευθύνη και την εξουσία δεν κατάφεραν να αλλάξουν το σύστημα και να καθιερώσουν συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία να περιλάβουν σε κάποιους κανονισμούς ή μέσα στα πρωτόκολλα, με αποτέλεσμα να υπάρξει η απόδραση του κομμωτή», πρόσθεσε. Σημείωσε ότι αναγνωρίζει πως υπάρχουν ευθύνες, αλλά πρόσθεσε ότι δε θα προκαταλάβει τις αποφάσεις του οποιοδήποτε, αφού μάλιστα είναι σε εξέλιξη η διαδικασία έρευνας.
