Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει με τον διορισμό του κ. Χριστόδουλου Πατσαλίδη ως νέου διοικητή στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, όμως το έργο που έχει να παράξει δεν θα είναι εύκολο. Από τις 11 Απριλίου αναλαμβάνει και επισήμως καθήκοντα ο εκλεκτός του προέδρου Χριστοδουλίδη, ενώ ο απερχόμενος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, ο κ. Κωνσταντίνος Ηροδότου, θα έχει τα ηνία της ΚΤΚ μέχρι και σήμερα 10 Απριλίου, οπότε και θα εκπροσωπήσει τη χώρα στο συμβούλιο στη Φρανκφούρτη. Τρεις συν μία οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο νέος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, με την πρώτη να είναι η σταθερότητα και η χρηστή λειτουργία-εποπτεία των τραπεζών, η δεύτερη έχει σχέση με δράσεις των τραπεζών οι οποίες έχουν αποτύπωμα στην κοινωνία, ενώ η τρίτη πρόκληση αφορά στην λειτουργία και αναδιοργάνωση-εσωτερικό της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Πέραν των τριών προκλήσεων, υπάρχει και μία τέταρτη, η οποία αφορά τη διατήρηση της καλής φήμης-εικόνας της χώρας σε διεθνές επίπεδο.
Η νούμερο ένα πρόκληση αφορά στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, με τις προκλήσεις παρά τους καλούς δείκτες των τραπεζών, να είναι πολλές. Οι οίκοι αξιολόγησης ναι μεν έχουν πει πολλάκις για τα έργα-τομές που έχουν προχωρήσει οι τράπεζες από τον καιρό της κρίσης και μετέπειτα, εντούτοις κάθε «ριπόρτ» τους συνοδεύεται με πράγματα που υπογραμμίζουν και που χρήζουν προσοχής. Οι τράπεζες είναι στην παρούσα φάση εύρωστες και με ισχυρούς κεφαλαιακούς δείκτες, όμως η Κεντρική Τράπεζα πρέπει να τις έχει «από κοντά» και εάν δει κακές πρακτικές θα πρέπει να κρούει νωρίς τον κώδωνα του κινδύνου. Στην παρούσα φάση τα κεφάλαια των κυπριακών τραπεζών είναι σε υψηλότερα ποσοστά από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, ενώ για τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων παρατηρείται πως το βάρος πέφτει στις μικρότερες τράπεζες που δεν έχουν δείξει τα ίδια δείγματα γραφής μείωσής τους, όπως έκαναν τα μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα. Παράλληλα, ως συνέπεια της αύξησης των επιτοκίων από το καλοκαίρι του 2022 οι τράπεζες παρουσιάζουν αυξημένη κερδοφορία λόγω της υπερβάλλουσας ρευστότητας σε καταθέσεις στις κεντρικές τράπεζες. Η κερδοφορία αυτή θα συνεχίσει να υφίσταται και για το τρέχον έτος, αλλά από το 2025 θα φθίνει. Έτσι, οι επόπτες θα πρέπει να πιέσουν τις τράπεζες να κάνουν όσες διορθωτικές κινήσεις δύνανται να κάνουν στο «παράθυρο ευκαιρίας-άνεσης» που τους έχει ανοιχθεί, και όταν σταματήσει να υπάρχει, αυτά τα μεγάλα κέρδη λόγω επιτοκίων να τα έχουν εκμεταλλευθεί ορθά. Πρόσθετα, οι προκλήσεις της πράσινης ανάπτυξης-κλιματικής αλλαγής που θα διαμορφώσουν νέα δεδομένα για τις τράπεζες είναι προ των πυλών και οι επόπτες θα πρέπει να τους το υπενθυμίζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Πρόκληση επίσης για τις τράπεζες είναι και η υιοθέτηση της τεχνολογίας, απαραίτητη πτυχή που είναι επένδυση για το παρόν και το μέλλον.
Κοινωνικό αποτύπωμα
Δεύτερη μεγάλη πρόκληση για τον νέο διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, κ. Χρ. Πατσαλίδη, σχετίζεται με το αποτύπωμα των εποπτών που έχουν στην κοινωνία. Την τελευταία 4ετία με πολέμους και πανδημία οι επόπτες σε συνεργασία με την κυβέρνηση προχώρησαν σε αποφάσεις που σχετίζονταν με αναστολές εκποιήσεων, ακόμα και με αναστολή δόσεων δανείων για μήνες. Οι κεντρικές τράπεζες διαδραματίζουν επίσης ρόλο με κοινωνικό αποτύπωμα στην οικονομία, αφού αποφάσεις που σχετίζονται με τα επιτόκια για παράδειγμα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό και μπορούν έτσι να δοθούν «ανάσες στην οικονομία», ή αντιθέτως να μειώσουν το «οξυγόνο». Έτσι, είναι πρόκληση μεγάλη για τον νέο τραπεζίτη να λάβει τις σωστές αποφάσεις όταν αυτές χρειαστούν, και να μην υπάρξει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας.
Παράλληλα, παρατηρείται ακόμα ότι υπάρχει στα κυπριακά δεδομένα μεγάλη ψαλίδα μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων. Θα έχει ενδιαφέρον πώς ο νέος τραπεζίτης θα πιέσει τις τράπεζες να μη συνεχίσει να υπάρχει αυτό το «κενό» μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων, καθώς τα καταθετικά επιτόκια δυστυχώς –αν και έγιναν προσπάθειες να ψηλώσουν– οι τράπεζες τα έχουν μειώσει ξανά.
Εσωτερικά της Κεντρικής
Μεγάλη πρόκληση για τον νέο διοικητή θα είναι να φτιάξει «τα του οίκου του». Την τελευταία 5ετία επί Ηροδότου έγιναν τομές, αφού η Κεντρική Τράπεζα που παρέλαβε το 2019 είχε 27 διαφορετικές κλίμακες και πέντε πυραμίδες ανέλιξης. Πλέον υπάρχει μία και μόνο πυραμίδα ανέλιξης, με 10 διαφορετικές κλίμακες, ιδέα που ήταν από το 2016. Παρόλα αυτά, στο εσωτερικό της η Κεντρική Τράπεζα έχει μεγάλα περιθώρια βελτιστοποίησης και θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον για το πώς θα χειριστεί αυτό το μεγάλο κεφάλαιο ο κ. Πατσαλίδης. Εξάλλου, όποιον τραπεζικό ρωτήσεις στην Κύπρο, θα σου πει πως το πρόβλημα της Κεντρικής Τράπεζας είναι στο εσωτερικό της, με τις απόψεις να διίστανται. Κυριαρχεί η άποψη πως έχει ανεπαρκή στελέχωση, ενώ άλλοι αναφέρουν πως η κουλτούρα είναι να τείνει πιο πολύ προς το Δημόσιο, παρά σε χειρισμούς που παραπέμπουν σε «καλοκουρδισμένο» ρολόι. Όπως και να έχει, σίγουρα υπάρχει χώρος για βελτίωσή της.
Διατήρηση καλής φήμης
Μία πρόκληση η οποία υπάρχει πάντα στον παρονομαστή της εξίσωσης αφορά στη διατήρηση της καλής φήμης της Κύπρου. Η Κεντρική συμμετείχε από το 2015 ενεργά στην προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας της Κύπρου στο κεφάλαιο «ξέπλυμα», εξ ου και οι τράπεζες κατάφεραν να είναι τα «καλά παιδιά» στις διεθνείς αξιολογήσεις και να δείχνουν το παράδειγμα σε άλλες επαγγελματικές ομάδες. Λιγότερο στους λογιστές και περισσότερο στους δικηγόρους. Υπήρξαν εκθέσεις της Moneyval από το 2020 που αναφέρουν το τι έκαναν οι τράπεζες και πόσο εναρμονισμένες είναι πλέον με τις γραμμές για την καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
