Οι διαδικασίες για την έλευση του δικτύου 5G στην Κύπρο προχωρούν, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, βάσει χρονοδιαγραμμάτων. Ήδη έχει ξεκινήσει δημόσια διαβούλευση από το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, η οποία αφορά τα δικαιώματα χρήσης του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων στην οποία οι εμπλεκόμενοι καλούνται να απαντήσουν σειρά ερωτήσεων και να υποβάλουν εισηγήσεις για το φάσμα των ραδιοσυχνοτήτων στις ζώνες 700 MHz1, 3.6 GHz2, και 26 GHz3 για την ίδρυση και λειτουργία δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η διαδικασία άρχισε τον Αύγουστο του 2019, τα σχόλια από τους ενδιαφερόμενους θα πρέπει να υποβληθούν μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου και τα αποτελέσματα θα δημοσιευτούν τον Οκτώβριο.
Ακολούθως, τον Νοέμβριο θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για τις άδειες 5G, και βάσει χρονοδιαγραμμάτων αυτός θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2020. Ο αριθμός των αδειών που θα διατεθούν για αγορά εκτιμάται ότι θα είναι τρεις ή τέσσερις. Το τοπίο θα ξεκαθαρίσει μετά το τέλος της διαβούλευσης. Ακολούθως οι πάροχοι οι οποίοι θα εξασφαλίσουν άδεια, θα πρέπει να τρέξουν την εμπορική χρήση του δικτύου 5G. Είναι ξεκάθαρο ότι στο πλαίσιο πανευρωπαϊκού προγράμματος, κάθε χώρα θα πρέπει να εφαρμόζει εμπορικά το πρόγραμμα τουλάχιστον σε μία πόλη. Μέχρι το 2025 το δίκτυο 5G θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό και να καλύπτει όλες τις αστικές περιοχές και τις μεγάλες χερσαίες αρτηρίες των μεταφορών. Με το δίκτυο 5G θα προσφέρονται σημαντικά υψηλές ταχύτητες μέχρι τα 10 Gbps από δέκα μέχρι εκατό φορές γρηγορότερα από τα 4G.
Επίσης, η τεχνολογία 5G πρόκειται να μειώσει τη χρονοκαθυστέρηση και να βελτιώσει τη συνολική απόκριση του δικτύου και θα θέσει γερά θεμέλια στην αυτοματοποίηση των εφαρμογών μεταξύ διαφορετικών κλάδων, των υπηρεσιών από μηχάνημα σε μηχάνημα, καθώς και εφαρμογών δημόσιας ασφάλειας. Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι το 5G θα φέρει επανάσταση στον τρόπο ζωής και θα επηρεάσει κατά πολύ την καθημερινότητά μας. Ο χρήστης θα έχει συνεχώς στη διάθεσή του (online) υψηλής ποιότητας και cloud based περιεχόμενο. Όλα τα παραπάνω θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών που θα αλλάξουν άρδην το σημερινό τρόπο χρήσης του διαδικτύου και των ψηφιακών τεχνολογιών. Στις εξελίξεις στον ψηφιακό τομέα καταγράφεται και η κατακύρωση προσφοράς τον Σεπτέμβριο για την εκπόνηση της νέας ψηφιακής στρατηγικής που θα περιλαμβάνει τους άξονες πολιτικής μέχρι το 2025.
Ζητήματα ασφαλείας
Πρόσφατα έγιναν φιλικές υποδείξεις από πλευράς αμερικανικής πρεσβείας για ενδεχόμενη συνεργασία με την κινεζική Huawei στην ανάπτυξη υποδομών για το δίκτυο πέμπτης γενιάς. Οι ενοχλήσεις από αμερικανικής πλευράς, ωστόσο δεν φαίνεται να επηρεάζουν ακόμα, τους σχεδιασμούς εταιρειών τηλεπικοινωνιών αλλά και κυβερνητικών υπηρεσιών καθώς ξεκαθαρίζεται ότι η γραμμή πλεύσης θα καθοριστεί συλλογικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Αρχής Ψηφιακής Ασφάλειας, Αντώνη Αντωνιάδη όλα τα κράτη μέλη έχουν ήδη υποβάλει από τις 15 Ιουλίου έκθεση αξιολόγησης κινδύνου ασφάλειας δικτύων και πληροφοριών(risk assesment) και την επόμενη εβδομάδα αρχίζουν διαβουλεύσεις των αρμόδιων επιτροπών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019 θα υπάρχει κοινή απόφαση για το τι πρέπει να γίνει με βάση τους κινδύνους που έχει εντοπιστεί. Θα αποφασιστεί στην ουσία η στάση της ΕΕ για τις συνεργασίες με εταιρείες τεχνολογίας κινεζικών συμφερόντων. Από εκεί και πέρα η κάθε χώρα θα καθορίσει τα δικά της βήματα. Το χρονοδιάγραμμα για την Κύπρο αφορά το πρώτο τρίμηνο του 2020.
Στην πολυσέλιδη έκθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρονται οι τομείς οι οποίοι πρέπει να τύχουν προσοχής. Αναγνωρίζεται για παράδειγμα, το ρίσκο από την εξάρτηση από ένα παροχέα/ προμηθευτή. Αναφέρεται επίσης ως ζωτικής σημασίας προϋπόθεση η δυνατότητα εναλλακτικής υποδομής και πρόσθετου εξοπλισμού και χωρητικότητας σε περίπτωση που βασικός εξοπλισμός παρουσιάσει πρόβλημα στην διαχείριση και την λειτουργία.
Πέραν των θεμάτων ασφαλείας, έχουν εκφραστεί και ζητήματα διασφάλισης της υγείας των πολιτών από την λειτουργία των πομπών και των κεραίων του δικτύου, τα οποία είναι υπό την εποπτεία του τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών αλλά και του Υπουργείου Υγείας.
Ο αριθμός των αδειών
Το ενδιαφέρον από τους τέσσερις παρόχους που ήδη δραστηριοποιούνται στην κυπριακή αγορά θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Ήδη η Cyta έχει παρουσιάσει το πιλοτικό πρόγραμμα 5G και συνεχίζει τους σχεδιασμούς της, ενώ και η epic αναμένεται να συνεχίσει την παράδοση της ιδιοκτήτριας της Monaco Telekom στο Μονακό, την πρώτη χώρα στην οποία παρέχεται πλήρης κάλυψη του δικτύου 5G. Η Primetel συμμετέχει σε πιλοτικό πρόγραμμα για το δίκτυο πέμπτης γενιάς ενώ η Cablenet επικεντρώνεται στην ανάπτυξη του δικτύου 4G για το οποίο έχει πρόσφατα αδειοδοτηθεί.
Οι ενδιαφερόμενες εταιρείες θα πρέπει να απαντήσουν σε 16 ερωτήσεις, οι οποίες αφορούν τα μέτρα τα οποία προτείνουν για την αντιμετώπιση και την ενίσχυση της ασφάλειας κατά την μετάβαση στο 5G, τυχόν παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη μη διαθεσιμότητα υπηρεσιών σε δίκτυα 5G και τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν κρίσιμες υπηρεσίες όπως για παράδειγμα νοσοκομεία, ηλεκτροδότηση και μεταφορές.
Το κόστος
Στους όρους της διαβούλευσης αναφέρεται ότι το τέλος κάθε εξουσιοδότησης Ραδιοεπικοινωνιών θα καθοριστεί από τη διαδικασία του σχετικού πλειστηριασμού ή από άλλη διαδικασία στην περίπτωση που δεν διεξαχθεί ο πλειστηριασμός και θα αφορά ολόκληρη την περίοδο διάρκειας της Εξουσιοδότησης Ραδιοεπικοινωνιών. Σε κάθε περίπτωση, η πρόθεση είναι να καταβληθεί ολόκληρο το τέλος με την χορήγηση της σχετικής εξουσιοδότησης ραδιοεπικοινωνιών, είτε να καταβληθεί 20% του ποσού με τη χορήγηση της εξουσιοδότησης και το υπόλοιπο ποσό σε τέσσερις ισόποσες ετήσιες έντοκες δόσεις σε διάστημα τεσσάρων ετών. Υπάρχει επίσης η επιλογή καταβολής του 10% του ποσού με τη χορήγηση της εξουσιοδότησης και του υπόλοιπου ποσού σε εννέα ισόποσες ετήσιες έντοκες δόσεις εντός των επόμενων εννέα ετών.
Οι άδειες που χορηγήθηκαν μέχρι στιγμής
Στην Κύπρο έχουν χορηγηθεί τρεις εξουσιοδοτήσεις Ραδιοεπικοινωνιών για την εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου κινητής τηλεφωνίας 2G , 3G και 4G στις ζώνες 900 MHz, 1800 MHz, και 2100 MHz. Συγκεκριμένα, δόθηκε εξουσιοδότηση στη Cyta, το Φεβρουάριο του 2004, με διάρκεια 20 χρόνια, στην epic, το Δεκέμβριο του 2003, με διάρκεια 20 χρόνια, και στην Primetel, το Φεβρουάριο του 2014, με διάρκεια 15 χρόνια. Επιπρόσθετα, έχουν χορηγηθεί τρεις εξουσιοδοτήσεις ραδιοεπικοινωνιών για την εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου κινητής τηλεφωνίας στις ζώνες 800 MHz και 2600 MHz (δικαίωμα ανάπτυξης δικτύων LTE-4ης γενιάς), η πρώτη στη Cyta και η δεύτερη στην epic, το Σεπτέμβριο του 2016, με διάρκεια 12 χρόνια, και η τρίτη στην Cablenet, τον Ιούνιο του 2019, με διάρκεια 10 χρόνια.
Στο πλαίσιο των υποχρεώσεων γεωγραφικής κάλυψης η Cyta είχε υποχρέωση να καλύψει το 90% της ελεύθερης Κύπρου με το δίκτυο 2G μέχρι τον Φεβρουάριο του 2004, ενώ στην περίπτωση της epic η υποχρέωση αφορούσε κάλυψη 50% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2005, και το 75% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2007. Για το δίκτυο 3G, cyta και epic είχαν υποχρέωση κάλυψης 70% μέχρι τον Οκτώβριο του 2015, και η primetel υποχρέωση κάλυψης 65% μέχρι τον Φεβρουάριο του 2019. Στην περίπτωση του 4G, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018, η υποχρέωση κάλυψης της Cyta ήταν στο 50% και στο 75% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020, το ίδιο και για την epic. Για την primetel οι υποχρεώσεις δικτύου ισχύουν προαιρετικά όπως και στο δίκτυο 3G. Για την Cablenet η υποχρέωση αφορά το 50% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 και το 75% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023.Οι τέσσερις πάροχοι έχουν την υποχρέωση να προσφέρουν στους καταναλωτές σε όλη την επικράτεια του 4G δικτύου τους δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο με ταχύτητες τουλάχιστον 30 Mbps.
Αριθμός αδειών
Ένα θέμα που συγκεντρώνει τεράστιο ενδιαφέρον είναι ο αριθμός των αδειών ραδιοσυχνοτήτων που θα δοθούν. Δύο είναι τα σενάρια τα οποία επεξεργάζεται το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών. Το πρώτο σενάριο αναφέρεται στην παροχή διαθέσιμου φάσματος στις ζώνες των 700 MHz και 3.6 GHz και στην προσφορά τεσσάρων εξουσιοδοτήσεων ραδιοεπικοινωνιών όπου οι δύο θα περιλαμβάνουν ως «πακέτο Α», ένα φασματικό τμήμα στη ζώνη των 700 MHz και ένα φασματικό τμήμα στη ζώνη των 3.6 GHz, και όπου οι άλλες δύο εξουσιοδοτήσεις θα περιλαμβάνουν ως «πακέτο Β», ένα φασματικό τμήμα στη ζώνη των 700 MHz και ένα φασματικό τμήμα στη ζώνη των 3.6 GHz.
Το εναλλακτικό σενάριο αναφέρεται σε τρεις εξουσιοδοτήσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, η κάθε εξουσιοδότηση θα περιλαμβάνει ως «πακέτο», ένα φασματικό τμήμα στη ζώνη των 700 MHz και ένα φασματικό τμήμα(130MHz) στη ζώνη των 3.6 GHz.
Οι προϋποθέσεις
Πρόθεση είναι όπως, ο Οργανισμός που θα εξασφαλίσει Εξουσιοδότηση Ραδιοεπικοινωνιών να έχει υποχρέωση ίδρυσης και λειτουργίας ευρυζωνικού δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών πέμπτης γενεάς (5G), για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών που να καλύπτει γεωγραφικά το 40% των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντός δύο ετών από την ημερομηνία έκδοσης της Εξουσιοδότησης, και το 85% των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντός πέντε χρόνων από την ημερομηνία έκδοσης της Εξουσιοδότησης. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση που ο εν λόγω Οργανισμός κατέχει εξουσιοδότηση χρήσης και σε άλλες ζώνες ραδιοσυχνοτήτων, τότε η εν λόγω υποχρέωση γεωγραφικής κάλυψης δικτύου 5G θα αφορά τοδίκτυο του, στο σύνολο του, ανεξάρτητα από τις ζώνες ραδιοσυχνοτήτων που χρησιμοποιούνται.
Προϋπόθεση είναι επίσης ο οργανισμός που θα εξασφαλίσει Εξουσιοδότηση Ραδιοεπικοινωνιών να έχει υποχρέωση να προσφέρει στους καταναλωτές, σε όλη την επικράτεια του δικτύου 5G,δυνατό-τητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο με ταχύτητες τουλάχιστον 100Mbps.
Οι Εξουσιοδοτήσεις Ραδιοεπικοινωνιών που θα χορηγηθούν θα έχουν διάρκεια είκοσι χρόνια.
