Kathimerini.gr
Ένα από τα πιο φλέγοντα ερωτήματα που τέθηκαν στην Ευρώπη αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν το πώς θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, με τις οποίες κάλυπτε ένα τεράστιο μέρος των ενεργειακών αναγκών της. Τελικά κατάφερε μεν να αποφύγει τα χείριστα σενάρια που αναμένονταν για τον περασμένο χειμώνα, αλλά το ενεργειακό πεδίο στην Ευρώπη εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ευάλωτο.
Ο ενεργειακός πόλεμος που εξαπέλυσε πέρυσι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εναντίον της Ευρώπης έληξε χάρη σε έναν συνδυασμό τύχης, οργάνωσης και στήριξης προς την Ουκρανία. Ο χειμώνας πέρυσι ήταν αρκετά ήπιος, ενώ οι κυβερνήσεις και οι πολίτες έκαναν μια συνειδητή προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Στο μεταξύ, η Ευρώπη περιόρισε σημαντικά τις ενεργειακές εισαγωγές από τη Ρωσία. Ενδεικτικά, το 2021 το 45% όλων των εισαγωγών αερίου στην Ε.Ε. προερχόταν από τη Ρωσία, ενώ το πρώτο τρίμηνο φέτος αυτό το ποσοστό ανερχόταν στο 17,4%. Επίσης, οι Αρχές εκμεταλλεύτηκαν τις καλές θερμοκρασίες ώστε να γεμίσουν τα ενεργειακά αποθέματα ενόψει του ερχόμενου χειμώνα. Πράγματι, οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι ήδη τόσο γεμάτες, ώστε ορισμένοι εκτιμούν πως ο Πούτιν δεν θα μπορέσει να εργαλειοποιήσει τη ρωσική ενέργεια φέτος, σύμφωνα με το CNN. Εξάλλου, η Ευρώπη κατάφερε να διαφοροποιήσει και τις ενεργειακές πηγές της.
Παρότι αυτές οι εξελίξεις ήταν εντυπωσιακές, αρκετοί ανησυχούν ότι η Ευρώπη δεν είναι ασφαλής μακροπρόθεσμα στο ενεργειακό πεδίο. Το πιο άμεσο σημείο προβληματισμού είναι ότι παρά τις διαφοροποιημένες πηγές φυσικού αερίου, ένα μεγάλο μέρος των εισαγωγών είναι σε LNG, του οποίου την προέλευση είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς. «Αυτό σημαίνει έμμεσα ότι ένα μέρος του LNG μπορεί να προέρχεται από τη Ρωσία και έτσι να ενισχύονται τα έσοδά τους», σημειώνει στο CNN ο Milan Elkerbout, ερευνητής στο Center for European Policy Studies.
Το δεύτερο και ενδεχομένως σημαντικότερο σημείο προβληματισμού είναι τα επόμενα βήματα της Ευρώπης. Παρότι μείωσε την εξάρτησή της από τη Ρωσία, εξακολουθεί να βασίζεται σε τρίτες χώρες για ενεργειακές εισαγωγές. Σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, τέτοιου είδους εξαρτήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο και μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο.
Η Ευρώπη βασίζεται στο Green Deal ώστε να απεξαρτηθεί γενικά από τις ενεργειακές εισαγωγές. Το φιλόδοξο πράσινο σχέδιο έχει στόχο να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο μέχρι το 2050. Με τις τρέχουσες προβλέψεις θα έχει κόστος άνω του 1 τρισ. ευρώ και θα επιτευχθεί μέσω πολλών λύσεων, με κεντρικό τον ρόλο των ΑΠΕ.
Ο πρώτος μεγάλος στόχος στο πλαίσιο του Green Deal είναι η μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων κατά 55% –σε σχέση με τα επίπεδα του 1990– πριν από το 2030. Ολο και περισσότεροι αναλυτές ανησυχούν ότι λόγω της αργής προόδου και του τεράστιου κόστους, ορισμένες κυβερνήσεις θα στραφούν στην Κίνα για βοήθεια στις προσπάθειες για ενεργειακή μετάβαση. Ωστόσο, η σχέση με την Κίνα είναι αυτή τη στιγμή τεταμένη. Ενδεικτικά, πρόσφατα η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι η Ευρώπη ναι μεν οφείλει να μειώσει την εξάρτησή της από τη χώρα για λόγους ασφαλείας, αλλά και ότι αποτελεί βασικό εταίρο της για πολλούς από τους στόχους της.
Σε κάθε περίπτωση, τον τελευταίο χρόνο η Γηραιά Ηπειρος έχει κάνει άλματα προόδου στην ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, δεδομένου ότι προηγουμένως θεωρείτο αδύνατη. Ωστόσο εξακολουθούν να απαιτούνται τεράστιες ποσότητες ενέργειας ώστε να διατηρηθεί ο ίδιος τρόπος ζωής.
