Του Αντρέα Αθανασίου
Τα τελευταία χρόνια, στην αγορά έχουν εμφανιστεί δεκάδες εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης, τα οποία δεν παράγουν καπνό και δεν αφήνουν οσμή. Το γεγονός αυτό καθιστά τη χρήση τους πρακτικά μη ανιχνεύσιμη. Και, λίγο η διακριτική τους φύση και λίγο η ευκολία στη χρήση τους, φαίνεται να συμβάλλει στην ταχεία εξάπλωσή τους προσελκύοντας κυρίως νεαρά άτομα, που μπορούν να τα καταναλώνουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε χωρίς να γίνονται αντιληπτοί.
Ένα από αυτά τα προϊόντα είναι τα σακουλάκια νικοτίνης, γνωστά και ως snus ή nicotine pouches, τα οποία μοιάζουν με μικρά φακελάκια τσαγιού και τοποθετούνται ανάμεσα στα ούλα και χείλος, απορροφώντας τη νικοτίνη μέσω του στοματικού βλεννογόνου. Η επίδραση τους μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 60 λεπτά. Κυκλοφορούν μάλιστα σε διάφορες συγκεντρώσεις νικοτίνης αλλά και γεύσεις ενώ στη χώρα μας θα τα βρει εύκολα πλέον κανείς σε περίπτερα και διαδικτυακές πλατφόρμες. Η χρήση τους φαίνεται να έχει εξαπλωθεί από τις σχολικές αυλές μέχρι τα αποδυτήρια ποδοσφαιριστών Α’ κατηγορίας, την ώρα που οι αρμόδιες αρχές καλούνται να θέσουν το θέμα υπό έλεγχο αλλά και να διασφαλίσουν τη δημόσια υγεία.
Παρά το γεγονός ότι οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες έχουν χτυπήσει καμπανάκι για το φαινόμενο που κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην Κύπρο, τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες σε επίπεδο ελέγχων από την αστυνομία αλλά και στο κομμάτι της νομοθεσίας.
Νομοθετικό κενό
Παρά την αυξανόμενη δημοτικότητά τους, τα σακουλάκια νικοτίνης δεν καλύπτονται από το ισχύον ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο. Όπως εξήγησε στην «Κ» η Μαρία Σταύρου, λειτουργός των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, η νομοθεσία τους δεν εντάσσεται επί του παρόντος στους κανονισμούς για τα καπνικά προϊόντα.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σε εθνικές ρυθμίσεις, είτε απαγορεύοντας τα σακουλάκια νικοτίνης εντελώς, είτε εντάσσοντάς τα στη νομοθεσία περί καπνικών προϊόντων, επιβάλλοντας περιορισμούς στη διαφήμιση και την πώλησή τους. Στην Κύπρο, το θέμα τέθηκε προς εξέταση από το Συμβούλιο Φαρμάκων, προκειμένου να αποφασιστεί αν τα προϊόντα αυτά θεωρούνται φαρμακευτικά.
«Κατόπιν αξιολόγησης των κινδύνων και της έλλειψης ρυθμίσεων, αποφασίστηκε ότι τα σακουλάκια νικοτίνης υπάγονται στον περί Φαρμάκων Νόμο», σημειώνει η κ. Σταύρου, επισημαίνοντας πως «καμία εταιρεία δεν έχει λάβει άδεια εμπορίας τους και συνεπώς, όσα κυκλοφορούν στην αγορά θεωρούνται παράνομα».
Όπως είπε, ηδη, οι Αστυνομικές και Τελωνειακές αρχές είναι γνώστες του ζητήματος και σε κοινή συνάντηση των εμπλεκομένων πριν μερικούς μήνες δόθηκε η οδηγία για αυστηρότερους ελέγχους σε σημεία πώλησης αλλά και εισαγωγές στο τελωνείο.
Κίνδυνοι για την υγεία των νέων
Η χρήση των snus νικοτίνης δεν περιορίζεται μόνο σε νομικά κωλύματα, αλλά φαίνεται ότι ενέχει και σοβαρούς κινδύνους όσο αφορά τη δημόσια υγεία. Ειδικά όταν πρόκειται για τους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες. Σύμφωνα με την κ. Σταύρου, «η υψηλή περιεκτικότητα σε νικοτίνη μπορεί να προκαλέσει ισχυρό εθισμό, ιδιαίτερα σε άτομα των οποίων ο εγκέφαλος βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη».
Η κ. Σταύρου σημείωσε ότι η υπερβολική κατανάλωση νικοτίνης μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση, με συμπτώματα όπως ναυτία, εμετό και απώλεια συνείδησης. Μακροπρόθεσμα, η χρόνια χρήση σχετίζεται με εξασθένηση της μνήμης, της συγκέντρωσης και φλεγμονές στη στοματική κοιλότητα.
Μαρτυρία χρήστη
Ο Γιώργος, 22 ετών, καπνιστής από τα 16 του, ανέφερε την εμπειρία με το εν λόγω προϊόν στην «Κ»: «Δοκίμασα τα snus. Ένιωσα ναυτία. Ενδεχομένως αυτά που δοκίμασα να είχαν πολύ νικοτίνη, δεν ξέρω», είπε χαρακτηριστικά. Όπως εξήγησε, δεν αγόρασε ο ίδιος το προϊόν, αλλά του το έδωσαν φίλοι του για να το δοκιμάσει.
Εν αναμονή της ΕΕ
Όπως μας αναφέρθηκε από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες η Κύπρος αναμένει κατευθυντήριες γραμμές από την ΕΕ σχετικά με το πώς θα ρυθμιστούν τα σακουλάκια νικοτίνης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Για το γεγονός αυτό, όπως μας λέχθηκε, έχει ήδη σταλεί επίσημο ερώτημα μέσω της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Κύπρου στην ΕΕ, ώστε να υπάρξει σαφής κατεύθυνση για το νομικό καθεστώς των προϊόντων αυτών. Μέχρι τότε οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να εντείνουν τους ελέγχους και να περιορίσουν τη διάδοση των προϊόντων.
«Αξιολογούμε πληροφορίες»
Όπως μας λέχθηκε απο πλευράς της αστυνομίας, όταν λαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με την πώληση παράνομων προϊόντων, ακολουθούνται άμεσα οι δέουσες ενέργειες. Την περασμένη Τετάρτη (12/3/25), μέλη του ΟΠΕ Λευκωσίας προχώρησαν σε έλεγχο σε περίπτερο στη Λευκωσία, στο πλαίσιο αξιολόγησης καταγγελίας για την πώληση παράνομων καπνικών προϊόντων. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν 532 συσκευασίες νικοτίνης. Το Τμήμα Τελωνείων ανέλαβε άμεσα τη διερεύνηση της υπόθεσης. Να σημειωθεί ότι πρόκειται για την πρώτη κατάσχεση προϊόντων για τα οποία η αστυνομία ανακοίνωσε ότι προχώρησε σε ενέργειες.
Δύσκολη η ανιχνευσιμότητά τους
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Τμήματος Τελωνείων, Γιώργος Κωνσταντίνου, δήλωσε ότι οι τελωνειακές αρχές διενεργούν ελέγχους για τον εντοπισμό παράνομων προϊόντων νικοτίνης. Ωστόσο, οι έλεγχοι είναι κυρίως δειγματοληπτικοί, γεγονός που δυσχεραίνει την ανίχνευσή τους. Όσον αφορά τις χώρες προέλευσής τους, περιλαμβάνονται και κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι έλεγχοι είναι λιγότερο συχνές σε σχέση με εκείνους για εισαγωγές από τρίτες χώρες.
