ΚΥΠΕ
Στη σύσταση ότι η Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών πρέπει να προχωρήσει άμεσα είτε στην τροποποίηση της οικείας νομοθεσίας, είτε στον καταρτισμό επίσημου πρωτοκόλλου/συμφωνίας με την Αστυνομία, στο οποίο θα καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις, καθώς και οι περιστάσεις υπό τις οποίες δύνανται να καλούνται οι Αστυνομικές Δυνάμεις, για να συνδράμουν στις έρευνες που πραγματοποιούνται εντός των Κεντρικών Φυλακών, χωρίς δικαστικό ένταλμα, με βάση τα διεθνή πρότυπα, προέβη η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη.
Σε έκθεσή της, αναφορικά με τη συμμετοχή και εμπλοκή της Αστυνομίας στις έρευνες στα κελιά των Κεντρικών Φυλακών, χωρίς ένταλμα, η κ. Λοττίδη τονίζει ότι το προσωπικό των Κεντρικών Φυλακών, καθώς και οι κρατούμενοι πρέπει να είναι ενήμεροι για το περιεχόμενο του εν λόγω επίσημου πρωτοκόλλου/συμφωνίας, ενώ σημειώνει ότι για όλες τις έρευνες που πραγματοποιούνται εντός των Κεντρικών Φυλακών, ιδιαίτερα όταν αυτές εκτείνονται στα κελιά, πρέπει να τηρείται αναλυτικό και λεπτομερές μητρώο στο οποίο να καταγράφονται όλα τα διαμειφθέντα.
Το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως προχώρησε στη διερεύνηση του θέματος, μετά από παράπονο που υποβλήθηκε από τον δικηγόρο του Συνδέσμου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Φυλακισμένων & Στήριξης Αποφυλακισθέντων, Αλέξανδρο Κληρίδη, αναφορικά με τη συμμετοχή μελών της Αστυνομίας σε έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν στις Κεντρικές Φυλακές για τον εντοπισμό κινητών τηλεφώνων.
Ειδικότερα, ο κ. Κληρίδης ενημέρωσε ότι κατά ή περί τις 4 Ιουλίου του 2024, η Αστυνομία διενήργησε έρευνα σε όλες τις πτέρυγες των Κεντρικών Φυλακών, χωρίς την εκ των προτέρων εξασφάλιση δικαστικού διατάγματος για τις έρευνες και ως εκ τούτου, οι κρατούμενοι/φυλακισμένοι δεν είχαν γνώση, για τον λόγο διενέργειας της έρευνας στα κελιά τους, ούτε για τη νομιμοποιητική βάση της πραγματοποίησης των ερευνών.
Κατά τη διερεύνηση, το Γραφείο της Επιτρόπου ενημερώθηκε από τον τότε Αναπληρωτή Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών ότι στις 4 Ιουλίου 2024 όντως διενεργήθηκαν έρευνες στα κελιά των Κεντρικών Φυλακών, στις οποίες συμμετείχε προσωπικό του Τμήματος Φυλακών με τη συνδρομή όμως της Αστυνομίας, ένεκα της υποστελέχωσης που αντιμετωπίζει το Τμήμα Φυλακών.
Οι εν λόγω έρευνες, σύμφωνα με τον τότε Αναπληρωτή Διευθυντή, εμπίπτουν στο πλαίσιο των εξουσιών του Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών, όπως αυτές καθορίζονται στους περί Φυλακών Νόμους και Κανονισμούς και, σε κάθε περίπτωση, το μέγεθος και το εύρος τους επαφίεται στη Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών.
Όπως πρόσθεσε, δε, οι υπό αναφορά έρευνες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των τακτικών ελέγχων που διενεργεί η Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών και αποσκοπούσαν στη διασφάλιση της ασφάλειας τόσο των κρατουμένων όσο και του προσωπικού των Κεντρικών Φυλακών.
Όπως διευκρινίζει η Επίτροπος Διοικήσεως στην έκθεσή της «η παρούσα παρέμβαση δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα διενέργειας τακτικών ελέγχων στις Κεντρικές Φυλακές από το προσωπικό του Ιδρύματος, ούτε αμφισβητεί την εξουσία της Διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών να προβαίνει σε ελέγχους εντός των κελιών στις Κεντρικές Φυλακές για εντοπισμό παρανόμως εισαχθέντων αντικειμένων, ουσιών και άλλων λόγων», για να σημειώσει πως αυτό εξάλλου προβλέπεται από το οικείο νομικό πλαίσιο, που δίνει στον εκάστοτε Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών την εξουσία να προβαίνει στις αναγκαίες κατά την κρίση του ενέργειες για την ομαλή λειτουργία των Κεντρικών Φυλακών και για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της τήρησης της πειθαρχίας και της τάξης.
Ειδικότερα, αναφέρει ο Διευθυντής είναι υπεύθυνος σύμφωνα με το Άρθρο 19(2) του Νόμου, καθώς και τον Κανονισμό 153 των περί Φυλακών (Γενικοί) Κανονισμών «…για την ασφάλεια στις φυλακές, μεριμνά για την τήρηση της πειθαρχίας και της τάξης, …κατευθύνει τον τρόπο μεταχείρισης των κρατουμένων και εκδίδει για τους σκοπούς αυτούς, καθώς και για κάθε άλλη δραστηριότητα στις Φυλακές, τις απαιτούμενες διαταγές και οδηγίες».
«Άρα», συμπληρώνει, «πέρα από αυτά που προβλέπουν τα διεθνή πρότυπα ως ελάχιστες προδιαγραφές αποτελεσματικού και νόμιμου ελέγχου, και η εθνική νομοθεσία επιβάλλει όπως οι οποιοδήποτε έλεγχοι τυγχάνουν των απαιτούμενων οδηγιών και διαταγών από τον Διευθυντή, ούτως ώστε να είναι υπόψη του προσωπικού οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες διατάσσεται η διενέργεια ερευνών σε κελιά, οι διαδικασίες που ακολουθούνται κατά τη διεξαγωγή τους καθώς και οι ασφαλιστικές δικλείδες που θα πρέπει να τυγχάνουν εφαρμογής ώστε να μην παραβιάζονται τα δικαιώματα των κρατουμένων.
Επισημαίνει ότι «και οι ίδιοι οι κρατούμενοι έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες πραγματοποιείται έρευνα στο κελί τους και έχουν δικαίωμα να παρίστανται κατά τη διεξαγωγή της, εκτός εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι».
Όσον αφορά στη συνδρομή της Αστυνομίας στις έρευνες εντός των Κεντρικών Φυλακών, αναφέρει ότι κατόπιν πρόσκλησης της Διεύθυνσης και χωρίς οποιοδήποτε σχετικό δικαστικό διάταγμα έρευνας αυτή θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους European Prison Rules, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Ειδικότερα, η Διεύθυνση των Φυλακών δύναται να ζητήσει τη συνδρομή ειδικών μονάδων, όπως η Αστυνομία ή άλλα όργανα επιβολής του νόμου σύμφωνα με το Guidance document on the European Prison Rules (2023) , όταν δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί η ίδια το επίπεδο βίας ή την κατάσταση υψηλού κινδύνου που επικρατεί εντός των Φυλακών.
Η κ. Λοττίδη συστήνει πως για όλες τις έρευνες που πραγματοποιούνται εντός των Κεντρικών Φυλακών, ιδιαίτερα όταν αυτές εκτείνονται στα κελιά, να τηρείται αναλυτικό και λεπτομερές μητρώο στο οποίο να καταγράφονται όλα τα διαμειφθέντα, ενώ προτείνει να παρασχεθεί ή/και να συνεχιστεί η εκπαίδευση του προσωπικού των Κεντρικών Φυλακών για τις ασφαλιστικές δικλείδες, που θα πρέπει να τυγχάνουν εφαρμογής κατά τις έρευνες στα κελιά των φυλακών, ούτως ώστε να μην υπάρχει το ενδεχόμενο παραβίασης των δικαιωμάτων των κρατουμένων.
Ενόψει της αναγκαιότητας κατάρτισης του προαναφερόμενου πρωτοκόλλου/συμφωνίας, αναφέρει πως αντίστοιχη εκπαίδευση θα πρέπει να παρασχεθεί και στα μέλη της Αστυνομίας που θα συνδράμουν σε έρευνες εντός των Κεντρικών Φυλακών.
Εξάλλου, η Επίτροπος Διοικήσεως αναφέρει πως επειδή το θέμα που πραγματεύεται η παρούσα Έκθεση άπτεται άμεσα των δικαιωμάτων των προσώπων που κρατούνται στις Κεντρικές Φυλακές, αποφάσισε όπως αυτή υποβληθεί συνδυαστικά και Αυτεπάγγελτα υπό την αρμοδιότητά μου ως Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, βάσει του άρθρου 7 του Ν. 2(ΙΙΙ)/2009.
Συνακόλουθα, για σκοπούς υλοποίησης των προαναφερθέντων εισηγήσεων, η Έκθεση υποβάλλεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ως αρμόδια Αρχή για τις Κεντρικές Φυλακές, καθώς και στον Αν. Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών, ενώ επειδή η ετοιμασία του πρωτοκόλλου/συμφωνίας και η εκπαίδευση του προσωπικού, όπως ανωτέρω περιγράφονται, αφορούν άμεσα και την Αστυνομία, αντίγραφο της Έκθεσης κοινοποιείται και στον Αρχηγό της Αστυνομίας.
