ΚΥΠΕ
Μόνο στο 15,5% αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ) εφαρμόζεται κάποια μορφή διαχείρισης, αναφέρει σε ανακοίνωση που εξέδωσε την Παρασκευή η εταιρεία Future Needs, σχετικά με τα αποτελέσματα βιβλιογραφικής έρευνας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής μελέτης RECONMATIC για την κυκλικότητα στον κατασκευαστικό κλάδο.
Όπως αναφέρεται, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία η Κύπρος έπρεπε έως το 2020 να είχε πετύχει το στόχο ανακύκλωσης τουλάχιστον του 70% των Α.Ε.Κ.Κ, ωστόσο μόνο το 15,5% των Α.Ε.Κ.Κ. δεν καταλήγουν στα δάση, ποτάμια και ρέματα της Κύπρου, αλλά ανακυκλώνονται με κάποιον τρόπο.
Συμπληρώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2024 αναμένονται νέα στοιχεία από τη Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου και την Eurostat, ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία για τις χρονιές από το 2008 έως το 2020, στην Κύπρο παράχθηκαν σε διάστημα 13 χρόνων 5.695.048 τόνοι μπάζων που συμπεριλαμβάνουν χώματα από εκσκαφές και άλλα απόβλητα από οικοδομές, αριθμός που αντιστοιχεί στο 38% των συνολικών αποβλήτων στην Κύπρο για το διάστημα 2008-2020, όταν στην Ευρώπη τα Α.Ε.Κ.Κ. αντιστοιχούν στο 1/3 των συνολικών αποβλήτων της οικονομικής δραστηριότητας, φτάνοντας τα 3 δισεκατομμύρια τόνους.
Όπως αναφέρεται, η διαχείριση αποβλήτων αφορά πέντε τύπους επεξεργασίας (ανάκτηση, αποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας, άλλη αποτέφρωση, διάθεση στο έδαφος και επεξεργασία εδάφους) στο ίδιο χρονικό διάστημα των 13 ετών, και εφαρμόστηκε σε 879.486 τόνους, δηλαδή στο 15,44% των συνολικών αποβλήτων από οικοδομές και εκσκαφές το αντίστοιχο διάστημα.
Σύμφωνα με το δίκτυο της Future Needs, στην Κύπρο μέχρι τον Φλεβάρη του 2019 όλα τα Α.ΕΚ.Κ. κατέληγαν σε χωματερές, με συνέπεια η χώρα να πληρώνει μεγάλα πρόστιμα. Συμπληρώνεται ότι έκτοτε δημιουργήθηκαν κάποιες μονάδες ανακύκλωσης, οι οποίες δεν ακολουθούν πάντα τις ορθές πρακτικές, ενώ στόχος είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η εφαρμογή της αρχής ότι «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Όπως σημειώνεται, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι ότι ο ρυπαίνων, ενώ τυπικά έχει την υποχρέωση να πληρώσει για τη διαχείριση των αποβλήτων, στην πραγματικότητα αναθέτει στο λεγόμενο μεταφορέα Skip να παραλάβει το απόβλητο, πληρώνοντας ένα ποσό που θεωρητικά περιλαμβάνει το μεταφορικό κόστος και το “gate fee” που θα πληρώσει ο μεταφορέας στη μονάδα διαχείρισης, αγνοεί εντούτοις αν αυτός θα το πάει στη μονάδα ή θα το απορρίψει εκτός αυτής, αφού κανένα αποδεικτικό δεν απαιτείται.
Ο βασικότερος λόγος είναι ότι δεν εφαρμόζεται ο νόμος, ως συνέπεια του ελλιπούς ελέγχου και των χαμηλών προστίμων που τελικά δεν αποτρέπουν την παρανομία, συνεχίζει η εταιρεία, προσθέτοντας ότι στην Κύπρο υπάρχουν πολλοί διαχειριστές αποβλήτων οικοδομών που δεν προωθούν τα υλικά τους σε ανακυκλωτές (π.χ. για τα ξύλα), αλλά παραλαμβάνουν το απόβλητο και το απορρίπτουν με πολύ χαμηλότερο κόστος από μια ολοκληρωμένη διαχείριση.
Ακόμη κι αν εφαρμοστεί ο νόμος, οι χαμηλές ποινές που προβλέπονται στην Κύπρο (πρόστιμο ύψους 4.000 ευρώ) δεν αποτρέπουν τις παράνομες πρακτικές, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η παράνομη ρίψη αποβλήτων επιφέρει σύλληψη, αφαίρεση της άδειας λειτουργίας και πρόστιμο έως και 100.000 ευρώ, συμπληρώνεται σχετικά.
Η Future Needs αναφέρει εν συνεχεία ότι τον Ιούνιο του 2023 το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος παρουσίασε τους νέους κανονισμούς για τη Διαχείριση Αποβλήτων από Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.), με το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας να αφορά όλους τους ιδιοκτήτες έργων, τους παραγωγούς Α.Κ.Κ. και τους φορείς διαχείρισης για απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων κατηγορίας 17 και άνω των 12 κυβικών μέτρων όγκου.
Όπως σημειώνεται, μια σημαντική αλλαγή που έφερε ο νόμος είναι ότι υποχρεώνει τους εργολάβους να κάνουν διαλογή υλικών στην πηγή και όχι να στοιβάζουν τα απόβλητα, με στόχο τη μείωση του κόστους, καθώς όταν τα απόβλητα καταλήγουν στις μονάδες διαχείρισης διαλεγμένα, μειώνεται το λεγόμενο gate fee που πληρώνει ο μεταφορέας/εργολάβος στη μονάδα διαχείρισης και αποτελεί κίνητρο για εφαρμογής ορθολογικότερων πρακτικών.
Προστίθεται ότι στην Κύπρο έχει συσταθεί ο μη κερδοσκοπικός Οργανισμός Ανακύκλωσης Κύπρου (ΟΑΚ), ο οποίος δημιούργησε και αδειοδότησε το πρώτο Συλλογικό Σύστημα Διαχείρισης Αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.) και ο οποίος ενεργεί ως ο Φορέας, για την εφαρμογή και την προώθηση των διαδικασιών λειτουργίας Συλλογικού Συστήματος Διαχείρισης Αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.) των συμβεβλημένων παραγωγών του, έχοντας δημιουργήσει έναν κατάλογο με όλους τους συμβεβλημένους και συμμετέχοντες παραγωγούς Α.Ε.Κ.Κ. του Συλλογικού Συστήματος Διαχείρισης και όλες τις Αδειοδοτημένες Μονάδες Ανακύκλωσης Αποβλήτων από Κατασκευές και Κατεδαφίσεις.
Το έργο έρευνας και καινοτομίας RECONMATIC, «Αυτοματοποιημένες λύσεις για βιώσιμη και κυκλική διαχείριση Αποβλήτων Κατασκευών και Κατεδαφίσεων», με χρηματοδότηση από το πακέτο Horizon Europe και το Υπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και το Υπουργείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας. Η Future Needs συμμετέχει εκπροσωπώντας την Κύπρο, σε ένα εταιρικό σχήμα 22 εξειδικευμένων φορέων από την Ευρώπη και την Κίνα, εξετάζει όλες τις πτυχές της δημιουργίας και διαχείρισης των Αποβλήτων Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Κ.Κ.) και εμπλέκει το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας στον τομέα των κατασκευών.
Στόχος είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πακέτου καινοτόμων εργαλείων, λύσεων και τεχνικών, για την πρόληψη και μείωση των Α.Κ.Κ., την αύξηση του ποσοστού αξιοποίησης και την βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων ανακυκλωμένων υλικών, ενώ μέχρι το τέλος της μελέτης θα πραγματοποιηθούν 6 επιδείξεις εφαρμογής των λύσεων που αναπτύσσονται σε πραγματικές συνθήκες στις ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν (Ελλάδα, Τσεχία, Ιταλία, Ισπανία, Ην. Βασίλειο), καταλήγει η ανακοίνωση.
