Πελώριο υδροηλεκτρικό φράγμα που ανεγέρθηκε επί Σοβιετικής Ενωσης και βρίσκεται στο τμήμα της Χερσώνας (νότια Ουκρανία) που ελέγχεται από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις «ανατινάχθηκε» την Τρίτη, με αποτέλεσμα να διαρρεύσει τεράστια ποσότητα νερού, σύμφωνα με τις εμπόλεμες πλευρές, που αλληλοκατηγορούνται για την καταστροφή της υποδομής κρίσιμης σημασίας.
Παράλληλα υπέστη τεράστια ζημιά και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο για το οποίο κατασκευάστηκε το φράγμα, σύμφωνα με την ουκρανική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρισμού από υδροηλεκτρικά.
Βίντεο που κυκλοφορούν σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης –δεν είναι δυνατό να επαληθευτούν προς το παρόν– εικονίζουν πολύ ισχυρές εκρήξεις στο φράγμα στη Νόβα Καχόβκα, πάνω στον Δνείπερο ποταμό. Αλλα βίντεο δείχνουν τεράστιες ποσότητες νερού να βγαίνουν από τα συντρίμμια του φράγματος και σοκαρισμένους διερχόμενους.
Σύμφωνα με το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, το φράγμα έχει ήδη καταστραφεί κατά το ήμισυ και η κατάρρευσή του συνεχίζεται.
Ουκρανοί αξιωματούχοι κάνουν λόγο για κάτι σαν τσουνάμι που θα πλήξει οικισμούς. Οργανώθηκε ήδη διαδικασία εκκένωσης συγκεκριμένων περιοχών που ελέγχουν οι Ουκρανοί, με λεωφορεία που έχουν κατεύθυνση προς το Μικολάιβ και τη Χερσώνα, ενώ στις 12 το μεσημέρι θα αναχωρήσει και τρένο προς δυσμάς για την απομάκρυνση πλημμυροπαθών από την περιοχή.
Το φράγμα, με 30 μέτρα ύψος και 3,2 χιλιόμετρα μήκος, οικοδομήθηκε το 1956 στον Δνείπερο, στο πλαίσιο της κατασκευής υδροηλεκτρικού εργοστασίου στη Νόβα Καχόβκα.
The enormous Kakhovka dam, which spans frontlines across the Dnipro river in southern Ukraine, has been blown up.
— max seddon (@maxseddon) June 6, 2023
The flooding could submerge areas downstream, putting parts of Kherson (controlled by Ukraine) and the nearby Zaporizhzhiya power plant (held by Russia) at risk. pic.twitter.com/wqDxzij0ns
Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Νόβα Καχόφκα, στην κατεχόμενη πλευρά της περιφέρειας της Χερσώνας, «έχει πλέον καταστραφεί ολοσχερώς» σύμφωνα με τον κρατικό οργανισμό υδροηλεκτρικής παραγωγής της Ουκρανίας, που ανέφερε μάλιστα και έκρηξη στο μηχανοστάσιο του κτιρίου.
Blowing up the Kakhovskaya Hydroelectric Power Plant will have devastating consequences, including a decade-long water shortage in Crimea, irreparable damage to hundreds of thousands of lives, and the risk of drowning for thousands. pic.twitter.com/aNluqHkPM9
— Mustafa Nayyem (@mefimus) June 6, 2023
With the Kakhovka dam in southern Ukraine destroyed, a wave of water is expected to flood dozens of towns in the coming hours pic.twitter.com/qLHDou2fv6
— BNO News (@BNONews) June 6, 2023
Στον ταμιευτήρα του βρίσκονται 18 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και από αυτό υδροδοτούνται τόσο η χερσόνησος της Κριμαίας –που προσαρτήθηκε παράνομα από τη Ρωσία το 2014–, όσο και το πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό εργοστάσιο στη Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο της Ευρώπης, που χρειάζεται αδιάλειπτη παροχή για να ψύχει τους αντιδραστήρες του.
Η διάρρηξη του φράγματος θα μπορούσε να πλημμυρίσει τους οικισμούς κάτω από αυτό, συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας, την οποία οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν στα τέλη του 2022.
«Ήδη έχει ξεκινήσει η εκκένωση κοινοτήτων στην περιοχή», ανέφερε ο Ουκρανός περιφερειάρχης Χερσώνας Ολεξάντρ Προκούντιν. «Εντός πέντε ωρών το νερό θα έχει φθάσει σε κρίσιμο επίπεδο», προειδοποίησε ο κ. Προκούντιν μέσω Telegram στις 06:45 [τοπική ώρα].
Κατά το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, κάπου 80 οικισμοί θα χρειαστεί να εκκενωθούν, με τις πιθανές πλημμύρες να πλήττουν τουλάχιστον 22.000 κατοίκους. Ο κ. Προκούντιν, από την πλευρά του, κάνει λόγο για 16.000 κατοίκους στη δεξιά όχθη, εννοώντας αυτή που ελέγχεται από τις ουκρανικές δυνάμεις.
Νεότερες πληροφορίες κάνουν λόγο για άνοδο της στάθμης των υδάτων κατά πέντε μέτρα στο φράγμα και για πλημμύρα σε νησιά του ποταμού.
Υπό έλεγχο η κατάσταση στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια
Η Energoatom, η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ουκρανίας αναφερομένη στην κατάσταση εκτίμησε ότι «μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τον πυρηνικό σταθμό αλλά η κατάσταση είναι υπό έλεγχο».
«Η ταχέως μειούμενη στάθμη του νερού στον ταμιευτήρα αποτελεί πρόσθετη απειλή για τον σταθμό. Προς το παρόν, ωστόσο, η λίμνη ψύξης του πυρηνικού σταθμού ήταν γεμάτη», ανέφερε η εταιρεία.
Η Energoatom παρακολουθεί την κατάσταση και παρακολουθεί τις ενέργειες των εργαζομένων στον σταθμό ZNPP μαζί με άλλους διεθνείς οργανισμούς που βρίσκονται στον σταθμό, ιδίως τον ΙΑΕΑ.
Αντίστοιχη ενημέρωση έρχεται και από την αντίστοιχη ρωσική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, Rosatom.
Αλληλοκατηγορίες Ουκρανίας και Ρωσίας
Ο επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης Αντρίι Γερμάκ έγραψε στην εφαρμογή μηνυμάτων Telegram, χωρίς να επεκταθεί, πως οι ενέργειες της Ρωσίας δημιουργούν επίσης απειλή για το γειτονικό πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
Εξάλλου ο γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας Ολέξιι Ντανίλοφ δήλωσε πως ο πρόεδρος Ζελένσκι θα συγκαλέσει κατεπειγόντως την Τρίτη το εν λόγω συμβούλιο μετά την έκρηξη που σημειώθηκε στο υδροηλεκτρικό φράγμα της Νόβα Καχόβκα.
«Το [φράγμα στην] Καχόβκα ανατινάχθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις κατοχής», ανέφερε η διοίκηση νότιου τομέα του ουκρανικού στρατού μέσω Facebook. Η ίδια πηγή πρόσθεσε πως «η έκταση της καταστροφής, η ταχύτητα και ο όγκος του νερού και οι περιοχές που είναι πιθανό να πλημμυρίσουν τελούν υπό διευκρίνιση».
Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας ανέφεραν σε ανάρτησή τους ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν το φράγμα ευρισκόμενες «σε κατάσταση πανικού». Πρόσθεσαν ότι «αυτό αποτελεί προφανή τρομοκρατική ενέργεια και έγκλημα πολέμου, το οποίο και θα αποτελέσει αποδεικτικό στοιχείο για διεθνές δικαστήριο».
Ο ίδιος ο κ. Ζελένσκι δήλωσε ότι η ανατίναξη του φράγματος στη ρωσοκρατούμενη περιοχή της Χερσώνας συνιστά «οικολογικό έγκλημα» και «αποδεικνύει ότι οι Ρώσοι πρέπει να εκδιωχθούν από κάθε γωνιά της Ουκρανίας».
Σύμφωνα με αξιωματούχους προσκείμενους στη Μόσχα που μίλησαν σε ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, το φράγμα βομβαρδίστηκε από τους Ουκρανούς. Αξιωματούχος εγκατεστημένος από τη Μόσχα στην περιοχή μίλησε για «πολύ σοβαρή τρομοκρατική ενέργεια», ορολογία που επίσης παραπέμπει σε ουκρανική επίθεση.
Η ρωσική πλευρά μάλιστα έκανε λόγο για ενέργεια του Κιέβου που στόχο είχε τον αποπροσανατολισμό των Ρώσων από την επικείμενη αντεπίθεση των ουκρανικού στρατού – ενδεικτικό της ανησυχίας μεταξύ των κατοχικών δυνάμεων για την απάντηση που ετοιμάζει επί του πεδίου της μάχης η Ουκρανία εξοπλισμένη πλέον με πολλά Δυτικά πολεμοφόδια.
Οι δε κατοχικές αρχές στην Κριμαία ανέφεραν ότι οι ταμιευτήρες στη χερσόνησο είναι πλήρεις, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει πρόβλημα στην περιοχή, η οποία υδροδοτείται από τη ροή του φράγματος. Ωστόσο μεσοπρόθεσμα είναι πιθανόν να «στεγνώσει» το κανάλι ύδατος στη βόρεια Κριμαία, επισημαίνουν.
Βρετανική αντίδραση
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Κλέβερλι που βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στο Κίεβο την Τρίτη, δήλωσε πως είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γίνει μια ουσιαστική εκτίμηση ως προς το ποιος ευθύνεται για την ανατίναξη του φράγματος στη Νόβα Καχόφκα, αλλά σίγουρα «ο μόνος λόγος για τον οποίον [η διάρρηξη του φράγματος] αποτελεί ζήτημα είναι η απρόκλητη και πλήρους κλίμακος εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Με πληροφορίες από Reuters, TASS, Ukrinform, Kanal 5
