Kathimerini.gr
Βασίλης Κωστούλας
Η παρέμβαση των θεσμών του κράτους στα social media είναι λεπτή υπόθεση, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να περιορίσει τον χώρο έκφρασης του πολίτη. Oμως ο ανεξέλεγκτος λόγος στο Ιντερνετ απειλεί επίσης την ελευθερία του λόγου, μέσω της τρομοκράτησης από τη ρητορική του μίσους. Οι Αρχές στη Γερμανία έχουν βάλει στόχο να διαφυλάξουν την απαιτούμενη ισορροπία στο Διαδίκτυο. Oποτε χρειάζεται, δεν διστάζουν. Στέλνουν την αστυνομία στην πόρτα των haters.
Η γερμανική αστυνομία πραγματοποιεί επιδρομές κατά των λεκτικών επιθέσεων στο Ιντερνετ από το 2016. Εντοπίζει κρούσματα εγκλημάτων μίσους, εισβάλλει σε σπίτια για να συλλέξει τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία –όπως laptops και smartphones– και ανακρίνει υπόπτους. Σε μια από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις διενήργησε 90 επιχειρήσεις σε 14 κρατίδια. Οι αρχές ερεύνησαν άτομα ηλικίας από 17 έως 72 ετών και προχώρησαν σε κατηγορίες για υποκίνηση μίσους και συκοφαντική δυσφήμηση.
«Οφείλουμε να τραβήξουμε σαφείς γραμμές και να βγάλουμε τους δράστες από την υποτιθέμενη ανωνυμία τους», έλεγε μέλος του κλιμακίου της γερμανικής αστυνομίας, η οποία ανά τακτά χρονικά διαστήματα βρίσκεται αντιμέτωπη ακόμη και με απειλές κατά της ζωής ενός ατόμου.
Στο δικαστήριο
«Στη Γερμανία, πολλά εγκλήματα λόγου στο Διαδίκτυο αντιμετωπίζονται στο δικαστήριο ως πραγματικά εγκλήματα. Προσβολές, δυσφήμηση ή fake news – είτε επειδή ο δράστης γνωρίζει ότι είναι ψέμα είτε επειδή δεν τον ενδιαφέρει αν είναι ψέμα. Πόσο μάλλον απειλές δολοφονίας ή απειλές βιασμού. Υπάρχει πλέον το νομικό υπόβαθρο για ποινική επιβολή του νόμου εναντίον ενός ατόμου ή μιας πλατφόρμας. Η ταυτοποίηση των υποθέσεων που πιάνουν στα χέρια τους οι γερμανικές αρχές έχει βελτιωθεί σήμερα στο 60% του συνόλου. Ακολουθεί κάθε φορά το ποινικό σκέλος, της επιβολής του νόμου. Συχνά γίνονται διώξεις και οι υπαίτιοι καταβάλλουν πρόστιμα. Σε κάποιες περιπτώσεις, συνήθως εξτρεμιστών, έχουμε και φυλάκιση για κάποιους μήνες», εξηγεί στην «Κ» η Τζοζεφίν Μπαλόν, νομική διευθύντρια της HateAid, μη κερδοσκοπικής οργάνωσης στο Βερολίνο που παρέχει νομική βοήθεια σε θύματα διαδικτυακής κακοποίησης.
Εξτρεμιστική βία
Εδώ και χρόνια πλέον, το Ιντερνετ αποτελεί πρόσφορο έδαφος για εξτρεμιστική βία. Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή αστυνομία, κάθε χρόνο καταγράφονται στη Γερμανία πάνω από 2.000 εγκλήματα με πολιτικά κίνητρα που διαπράττονται στο Διαδίκτυο. Εκτιμάται όμως ότι ο πραγματικός αριθμός είναι σαφώς υψηλότερος, καθώς πολλές παράνομες αναρτήσεις είτε δεν αναφέρονται στις Αρχές είτε εκτελούνται στο πλαίσιο κλειστών ομάδων.
Τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, έχει αυξητικές τάσεις ο αριθμός των καταγγελιών, οι οποίες διαχωρίζονται σε «ακροαριστερές», «ακροδεξιές» και «ασαφείς» επιθέσεις μίσους. Η τελευταία κατηγορία καταγράφει την υψηλότερη αύξηση και αποδίδεται στο σύνθετο περιβάλλον προκλήσεων που έχει διαμορφωθεί έπειτα από γεγονότα όπως η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Τα fake news
«Τα fake news από μόνα τους δεν είναι έγκλημα. Είναι όμως έγκλημα αν προάγουν ψέματα μίσους εις βάρος ανθρώπων. Οταν μια χώρα ποινικοποιεί την κριτική από τους πολίτες προς την κυβέρνηση, αυτό είναι προφανώς περιορισμός της ελευθερίας του λόγου και θα πρέπει να αποφεύγεται. Από την άλλη, την ελευθερία του λόγου περιορίζει και η ρητορική μίσους. Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται όλο και πιο έντονα το φαινόμενο της σιωπής, που σημαίνει ότι όλο και μεγαλύτερος αριθμός πολιτών δεν εκφράζεται πλέον στο Ιντερνετ διότι φοβάται το τοξικό περιβάλλον εν μέσω σωρείας επιθέσεων σε πολιτικούς, δημοσιογράφους και διάφορες άλλες πληθυσμιακές ομάδες. Μένει έτσι μια μικρή αλλά ηχηρή μειοψηφία να υπαγορεύει τον δημόσιο λόγο στο Διαδίκτυο. Αυτή είναι η απειλή και χρειάζεται να πετύχουμε την κατάλληλη ισορροπία», τονίζει η νομική διευθύντρια της HateAid.
Ενας τρόπος για να διαχειριστεί η Γερμανία την απειλή που περιγράφει η Mπαλόν, τουλάχιστον εκ του αποτελέσματος, είναι και οι έφοδοι της αστυνομίας στον τόπο του εγκλήματος. Οπως έλεγε ο επικεφαλής αξιωματικός έπειτα από αντίστοιχη εκτεταμένη επιχείρηση, «καθιστούμε σαφές ότι όποιος αναρτά μηνύματα μίσους θα πρέπει να περιμένει ότι θα βρει την αστυνομία στην πόρτα του».
Ποια θεωρούνται εγκλήματα
Ο όρος έγκλημα μίσους καλύπτει ποινικά αδικήματα που στρέφονται εναντίον ενός ατόμου ή ενός αντικειμένου (σ.σ. διαδικτυακή πλατφόρμα) λόγω ομαδικών χαρακτηριστικών που μοιράζονται το άτομο ή ο ιδιοκτήτης του αντικειμένου, ιδίως για λόγους πολιτικών πεποιθήσεων, εθνικότητας, εθνοτικής καταγωγής, φυλής, χρώματος δέρματος, θρησκείας, κοσµοθεωρίας, καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισµού, αναπηρίας, εξωτερικής εµφάνισης ή κοινωνικής θέσης.
Το έγκληµα µίσους χαρακτηρίζεται τόσο από το κίνητρο του δράστη όσο και από την οπτική γωνία του θύµατος. Στο ποινικό δίκαιο, είναι κρίσιµο ιδίως όταν η πράξη υποκινείται από λόγους που υπερβαίνουν την προσωπική ζημία που προκλήθηκε στο θύμα, δηλαδή όταν κρίνεται ότι η πράξη έχει σκοπό να προκαλέσει συγκεκριμένη αντίδραση στην κοινωνία.
Πηγή: Γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία κατά των Διακρίσεων
