Kathimerini.gr
Ξένια Κουναλάκη
D-Day (Democracy day) είναι η Τρίτη για τις ΗΠΑ, καθώς δοκιμάζεται η αφοσίωση στις δημοκρατικές αξίες από έναν λαϊκιστή ηγέτη, που όλο και συχνότερα χαρακτηρίζεται, από αντιπάλους και πρώην συνεργάτες, «φασίστας». Μαζί με την Αμερική, όμως, κινδυνεύει να ξυπνήσει σε έναν διαφορετικό κόσμο, χαοτικό και απρόβλεπτο, ολόκληρη η υφήλιος. Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο προοιωνίζεται την καταβύθιση της χώρας σε μιαν άνευ προηγουμένου εσωστρέφεια και περιχαράκωση, με μαζικές απελάσεις μεταναστών, απομάκρυνση ή και αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, κήρυξη εμπορικού πολέμου στην Κίνα και πλήρη επαναφορά στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Θα υπάρξουν θεσμικά αντίβαρα και πρόσωπα του κατεστημένου για να αναχαιτίσουν τις επικίνδυνες εντολές του; Ή θα είναι το τέλος της Δύσης η νίκη του τέως προέδρου;
Και αν, από την άλλη, διαψευστούν οι Κασσάνδρες θα συνεχίσει την επιτυχημένη οικονομική πολιτική του Τζο Μπάιντεν η Κάμαλα Χάρις σε περίπτωση που θα γίνει η πρώτη γυναίκα, και δη μαύρη, πρόεδρος των ΗΠΑ; Θα τελειώσουν οι δύο πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή; Και πώς θα επηρεαστούν οι διατλαντικές σχέσεις;
Το εσωτερικό διακύβευμα
Αντίθετα με ό,τι πιστεύουν οι Αμερικανοί, η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται σταθερά με ρυθμό 2,8% στο τρίτο τετράμηνο, ενώ ο πληθωρισμός έχει μειωθεί από το δυσθεώρητο 9,1% το 2020 στο 2,4% τον Σεπτέμβριο, το χαμηλότερο τα τελευταία τρία χρόνια. Το ίδιο διάστημα, έχουν προστεθεί στην οικονομία 13,4 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Και όμως, οι μισοί και πλέον πολίτες της χώρας θεωρούν ότι η χώρα βρίσκεται σε ύφεση, μια εκτίμηση που υποκινεί και ο Τραμπ ισχυριζόμενος πως η κυβέρνηση Μπάιντεν κατέστρεψε την αγορά εργασίας δίνοντας δουλειές σε μετανάστες. Τα στατιστικά στοιχεία λένε το αντίθετο, ότι το 59% της αύξησης στις θέσεις εργασίες πήγε σε Αμερικανούς πολίτες, σχεδόν 8 εκατ. Αν ο τέως πρόεδρος προχωρήσει στην απειλή του να απελάσει πάνω από 13 εκατ. μετανάστες, οικονομολόγοι και ανθρωπιστικές οργανώσεις αποτιμούν το κόστος για αυτήν τη μαζική επιχείρηση συλλήψεων, κράτησης, επεξεργασίας και απέλασης σε εκατοντάδες δισ. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι ο συνολικός πληθυσμός των κρατουμένων στη χώρα είναι 1,9 εκατομμύριο.
Ευρώπη και ΝΑΤΟ
Από την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε προαναγγείλει ότι θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ εάν δεν εκπληρώσουν τα υπόλοιπα μέλη της Συμμαχίας τον στόχο να ανέλθουν οι αμυντικές δαπάνες τους στο 2% επί του ΑΕΠ τους. Τα δύο τρίτα των χωρών-μελών έχουν φτάσει, στο μεταξύ, αυτά τα επίπεδα, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Δεν αποκλείεται ο τέως πρόεδρος να ακολουθήσει τη στρατηγική της παραμέλησης και σταδιακής αποσύνθεσης του ΝΑΤΟ, μέσα από την απόσυρση πόρων και στρατευμάτων, χωρίς να προχωρήσει στην πλήρη αποχώρηση των ΗΠΑ. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό θα υποχρέωνε την Ε.Ε. να προχωρήσει σε μια ξεχωριστή, ισχυρή ευρωάμυνα – ήδη εξάλλου υπάρχει πρόταση για ευρωπαϊκές μυστικές υπηρεσίες. Αλλοι, λιγότερο αισιόδοξοι, θεωρούν ότι αυτό μαζί με τους επαπειλούμενους δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα από τις ΗΠΑ θα βύθιζε τη Γηραιά Ηπειρο σε μια πρωτόγνωρη ταυτοτική και οικονομική κρίση. Βέβαια και η Χάρις πιστεύεται ότι θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην περιοχή της Κίνας και του Ειρηνικού, διατηρώντας μια περισσότερο συμβολική σχέση και παρουσία στην Ευρώπη.
Κλιματική αλλαγή
Εχοντας επανειλημμένως αποκαλέσει την κλιματική αλλαγή «φάρσα», ο Τραμπ αναμένεται να φρενάρει την ενεργειακή μετάβαση που ξεκίνησε ο Τζο Μπάιντεν σε μια στιγμή που οι ΗΠΑ είναι «ασημένιες» πρωταθλήτριες στην εκπομπή ρύπων μετά την Κίνα. Ο τέως πρόεδρος έχει δεσμευθεί ότι θα ενισχύσει τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα και θα ανακαλέσει τις ρυθμίσεις που έχουν στόχο τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, αφήνοντας ελεύθερο πεδίο στην Κίνα. Πάντως, ούτε σε περίπτωση εκλογικής νίκης της Χάρις είναι σαφές κατά πόσον θα εγκαταλείψει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Τι θα σημάνει για τις ΗΠΑ και τον πλανήτη μια επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ ή της Κάμαλα Χάρις στις μεθαυριανές προεδρικές εκλογές.
Μέση Ανατολή
Παρά την καλή προσωπική σχέση του Τραμπ με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι σε περίπτωση εκλογής του δεν θα αλλάξει ιδιαίτερα η πολιτική της Ουάσιγκτον: θα συνεχιστεί η άσκηση πιέσεων για τη σύναψη εκεχειρίας και την επιστροφή των ομήρων στους συγγενείς τους. Τόσο ο Τραμπ όσο και η Χάρις, όμως, δύσκολα θα υλοποιήσουν την απειλή για αναστολή των αμερικανικών εξοπλισμών στο Ισραήλ. Η ισραηλινή κοινωνία και το κομματικό σύστημα έχουν πραγματοποιήσει δεξιά στροφή τον τελευταίο χρόνο μετά την περυσινή 7η Οκτωβρίου, απομακρύνονται από την υποστήριξη στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους κι εμφανίζονται να θεωρούν τον Τραμπ φιλικότερα διακείμενο απέναντί τους σε σχέση με τη Χάρις. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως ο τέως πρόεδρος ήταν εκείνος που μετέφερε την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ, αναγνωρίζοντάς την ως πρωτεύουσα της χώρας. Ωστόσο, ο τέως πρόεδρος έχει δεσμευθεί ότι θα κλείσει γρήγορα τα δύο μέτωπα σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία, ενώ εσχάτως αποφεύγει να επαναλάβει τις υποσχέσεις ότι θα προχωρήσει σε ανατροπή του θεοκρατικού καθεστώτος στο Ιράν.
Ουκρανία
Το σχέδιο του υποψηφίου αντιπροέδρου του Τραμπ, Τζ. Ντ. Βανς, για την Ουκρανία, που δημοσιοποιήθηκε το καλοκαίρι και προβλέπει εδαφικές παραχωρήσεις της Ουκρανίας προς τη Ρωσία, μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη κατά μήκος του πεδίου των μαχών, εγγυήσεις ασφαλείας που θα αναλάβουν οι Ευρωπαίοι και ουδετερότητα του Κιέβου, δεν απέχει πολύ από τις φιλοδοξίες του Βλαντιμίρ Πούτιν. Μπορεί ο Ρώσος πρόεδρος να έχει ισχυριστεί δημοσίως ότι προτιμά τη Χάρις, αλλά η αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ που ευαγγελίζεται ο Τραμπ και η εκπεφρασμένη βούλησή του να μην παρεμβαίνει η Ουάσιγκτον σε κρίσεις εκτός των τειχών της αναμφισβήτητα ευνοούν τα σχέδια του Πούτιν. Θεωρείται εξάλλου δεδομένο ότι και η Χάρις θα ασκεί διακριτικά πιέσεις στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να βάλει νερό στο κρασί του όσον αφορά τις διεκδικήσεις του. Ο ίδιος ο Μπάιντεν ήταν πολλές φορές ενοχλημένος από τις απαιτήσεις του Ουκρανού προέδρου και, σύμφωνα με διαρροές στον Τύπο, συχνά ύψωνε τη φωνή του στα τηλεφωνήματά τους.
Κίνα
Λάτρης του προστατευτισμού, ο Τραμπ έχει προαναγγείλει εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, με δασμούς στα προϊόντα της έως και πάνω από 60%! Tαυτόχρονα, έχει δεσμευθεί ότι θα υποχρεώσει την Ταϊβάν να πληρώσει μόνη της για την άμυνά της, κάτι που μάλλον ικανοποιεί το Πεκίνο. Από την άλλη, η Χάρις αναμένεται να δώσει πολύ μεγαλύτερη έμφαση στη σύναψη συμμαχιών στην περιοχή, από την Ιαπωνία μέχρι την Ταϊβάν – υπενθυμίζεται πως τη νήσο είχε επισκεφθεί ως πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής η Δημοκρατική Νάνσι Πελόζι, ένα ταξίδι-πρόκληση για την Κίνα. Το ύψος των δασμών που έχει προαναγγείλει η Αμερικανίδα αντιπρόεδρος, ωστόσο, είναι ανάλογο με το σημερινό. Σε γενικές γραμμές, παρά τις διαφορές σε επίπεδο ρητορικής, η στάση των δύο υποψηφίων απέναντι στο Πεκίνο προοιωνίζεται εξόχως εχθρική, αν και ο εξαγγελθείς εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα το παγκόσμιο εμπόριο.
