Οι αποκαλύψεις του Cyprus Confidential ήταν ένα petard mouillé, ένα μουσκεμένο πυροτέχνημα που καλά-καλά δεν κατάφερε να κάνει το αναμενόμενο «πουφ» για να μας ξεσηκώσει. Κι αυτή ήταν μια μεγάλη απογοήτευση –μεγαλύτερη από εκείνη που μας περίμενε φωτογράφιζαν λογιστές, πολιτικούς, δικηγόρους, τραπεζίτες ως το στήθος στα πράσα.
Το κείμενο είχε κάτι από άλλες υποθέσεις που δεν άντεξαν στην δοκιμασία της δικαιοσύνης: αντικατοπτρίζει μια ηθική δυσλειτουργία, μια αμοράλ προσέγγιση των καταστάσεων, και πάνω από όλα μια διάθεση για να βρεθεί τρόπος να παρακάμψουμε το πνεύμα του νόμου, αλλά πάντα εντός του γράμματός του. Και αν και πάλι, πάνε οι «αποκαλύψεις» στο δικαστήριο, δεν υπάρχει σημείο στο οποίο να πατήσει η δικαιοσύνη για να οδηγήσει σε καταδίκη. Η κοινή γνώμη θα πειστεί πως όλα είναι μαγειρεμένα, πως όλα είναι καθοδηγούμενα και πως οι δικηγόροι με τους δικαστές «τα βρήκαν» με πούρο και Armagnac κάποια Τετάρτη βράδυ με χαμηλή μουσική σε κλειστά δωμάτια με επένδυση καρυδιά.
Τη γλιτώσαμε φτηνά από το ξαναζεσταμένο πιάτο των Cyprus Confidential. Κι αυτό είναι κακό για τον τόπο.
Αλλά δεν υπάρχει συνομωσία, ούτε κατευθυνόμενες κομπίνες και ίντριγκες, κανένα βρώμικο κόλπο.
Τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα από τέτοιες αηδίες.
Πρώτο, διότι μας βγήκε το όνομα –και συνεχίζει να μας βγαίνει. Τα κείμενα καταλήγουν στο συμπέρασμα πως είμαστε πολύ καλοί σε αυτό που κάνουμε, και πως είμαστε μεν παλιοτόμαρα, αλλά είμαστε παλιοτόμαρα «κανονικά και με τον νόμο».
Δεύτερο, διότι δεν αλλάξαμε μυαλά και συνεχίζουμε να κάνουμε εξυπνάδες, διότι είμαστε καλοί δικηγόροι και λογιστές και ξέρουμε πολύ καλά να πλοηγούμε τις κομπίνες μας στα όρια της νομιμότητας.
Και, τρίτο, διότι ό,τι είναι νόμιμο, το θεωρούμε και ως σωστό.
Και, τελικά, this is Cyprus. Θα φωνάξουμε, θα θυμώσουμε που ντροπιαστήκαμε, θα σχολιάσουμε πως δεν τους θέλουμε. Ίσως να κάνουμε και πάλι καμιά διαδήλωση έξω από το Φιλοξενία πριν πάμε στο αυτοκίνητο και πάρουμε τηλέφωνο κάποιο βουλευτή για να του πούμε πως ο αδερφότεκνος μας πάει μεθαύριο στην ΕΔΥ. Και μετά θα βάλουμε τις φωνές απευθυνόμενοι στην τηλεόραση όταν ανακοινωθεί σε μερικούς μήνες ότι αθωώθηκαν οι ύποπτοι για διαφθορά.
Το ζητούμενο είναι να σταματήσουμε να δοκιμάζουμε τα όρια της νομιμοφροσύνης και ν’ αρχίσουμε να κοιτάζουμε και τα όρια της ηθικής. Και αν δεν μπορούμε λόγω κουλτούρας, τότε αυτό θα πρέπει να γίνει μέσα από άλλες διαδικασίες:
Χρειαζόμαστε, πρώτον, μια ενιαία αρχή για τις οικονομικές πρακτικές. Όχι «για τις κυρώσεις», ούτε καν για το έγκλημα, αλλά μια εποπτική αρχή με εξουσίες. Αν ακούγεται ακραίο, είναι: Οι ακραίες καταστάσεις απαιτούν και ακραία ανταπόκριση.
Μια τέτοια αρχή θα στελεχώνεται στην παρουσία αποσπασμένων από την Κεφαλαιαγορά, την Κεντρική Τράπεζα, την αστυνομία και το υπουργείο Οικονομικών για σκοπούς επί τόπου συντονισμού. Και, γιατί όχι, με παρατηρητές ή «αποσπασμένους» από τον Σύνδεσμο Τραπεζών, τον ΣΕΛΚ και τον Δικηγορικό Σύλλογο. Επιλογές υπάρχουν πολλές, μεταξύ των οποίων και το υπό αναβάθμιση και ενίσχυση γραφείο του χρηματοοικονομικού επιτρόπου, ή η ίδια η Κεντρική Τράπεζα (αν βρεθεί τρόπος στο πλαίσιο του ευρωσυστήματος). Αν θέλουμε, γίνεται. Εξάλλου έχουμε κορυφαίους δικηγόρους.
Δεύτερο, ν’ αφήσουμε τη λογική της δικαιοδοσίας. Όλοι οι πιο πάνω έχουν λόγο και ρόλο στην καταπολέμηση του εγκλήματος και τον πειθαρχικό έλεγχο, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Και γι’ αυτό, κανένας δεν έχει την απαιτούμενη δικαιοδοσία για να λάβει αποτελεσματικά μέτρα. Πίσω από τους δικηγορισμούς που έχουν καταστρέψει το όνομα του τόπου μας, και σχεδόν καταστρέψει την οικονομική μας προοπτική, πρέπει να εκσυγχρονιστεί η όλη προσέγγιση. Όχι με νέα γραφεία και επιτρόπους που δεν θα μπορούν να κουνήσουν δάκτυλο, και, αν τολμά η πολιτική μας ηγεσία, καταπατώντας τα υφιστάμενα φέουδα αρμοδιοτήτων.
Το συμπέρασμα από το Cyprus Confidential είναι πως είμαστε παλιόπαιδα. Το θέμα δεν είναι η παρανομία μας, αλλά η λίγδα μας. Η σύμπτυξη αρμοδιοτήτων θα επιτρέψει και την προληπτική δράση, για παράδειγμα καθρεφτίζοντας τις κυρώσεις άλλων δικαιοδοσιών όπως είναι οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο και την εφαρμογή αυστηρών εποπτικών όρων. Και θα επιτρέψει επίσης τη συλλογή τεχνογνωσίας, τεχνολογίας και αναλυτικής δυνατότητας σε μία και μοναδική στέγη.
Έτσι, θα μπορέσουν να επιβληθούν ηθικοί κανόνες, χωρίς καρότα αλλά με σοβαρά μαστίγια. Και ο νόμος ή οι κυρώσεις δεν θα μπορούν πλέον να λειτουργούν ως άλλοθι.
Σε μια οικονομία με σοβαρό πρόβλημα ισοζυγίου πληρωμών, σε βαθμό που αυτό αποτελεί ένα από τα δύο πιθανότερα σημεία για την επόμενη οικονομική κρίση στην Κύπρο, η διαχείριση των ξένων επενδύσεων και η προσέλκυση «των καλών» επενδυτών είναι κρίσιμης σημασίας.
Η δημιουργία μιας ενοποιημένης και ενιαίας αρχής για τις Οικονομικές Πρακτικές, με εποπτικές και ρυθμιστικές εξουσίες, είναι το απαιτούμενο πρώτο βήμα για διάσωση της φήμης αλλά και της οικονομίας μας. Αλλά μια τέτοια αρχή θα συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ενιαίας πολιτικής για τις ξένες επενδύσεις, που θα είναι το επόμενο βήμα, με ρεαλιστικό (αν θέλουμε) ορίζοντα σε 18 μήνες.
