Kathimerini.gr
Ίσως η γοητευτικότερη πόλη της περιφέρειας Εμίλια-Ρομάνια, η Φεράρα φέρει αυτούσιο το αναγεννησιακό πνεύμα μέσα από το οποίο αναδύθηκε. Όταν ο αριστοκρατικός οίκος των Έστε την ανακήρυξε επισήμως έδρα του δουκάτου του, το 1240, κανείς δεν φανταζόταν ότι η πανίσχυρη δυναστεία θα αποδεικνυόταν εν τέλει το αδιαμφισβήτητο alter ego των Μεδίκων της Φλωρεντίας ή των Γκονζάγκα της Μάντοβα. Οι Έστε υποστήριξαν σθεναρά τις τέχνες για πάνω από τέσσερις αιώνες, μετατρέποντας τη Φεράρα σε κυρίαρχο πολιτιστικό κόμβο, γενέτειρα και τόπο κατοικίας πολλών κορυφαίων καλλιτεχνών, που έφτασε φυσικά στο απόγειό της κατά την περίοδο της Αναγέννησης.
Πανοραμική άποψη της πλατείας Trento e Trieste, που περιβάλλεται από καλοδιατηρημένα αναγεννησιακά κτίρια. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Περίπου 50 χιλιόμετρα βορειότερα της Μπολόνια, στον δρόμο προς την Πάντοβα, ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό σύνολο, περικλειόμενο από τα πιο καλοδιατηρημένα αστικά μεσαιωνικά τείχη της Ιταλίας –μαζί με αυτά της Λούκα–, στέκεται ακόμη ανέπαφο, σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτο από παρεμβάσεις που θα αλλοίωναν το ύφος και τον χαρακτήρα του. Προς μεγάλη έκπληξη, προσπερνιέται από τα πλήθη των τουριστών που συνήθως οδεύουν προς τη Βενετία. Αυτός, όμως, είναι και ένας από τους λόγους που προσφέρει στον επισκέπτη μια πιο αυθεντική «ιταλική γεύση», στη σκιά των αστικών ναυαρχίδων της γειτονικής χώρας, όπως η Φλωρεντία και η Βενετία, που υποφέρουν από το φαινόμενο του υπερτουρισμού.
Επιπλέον, η πόλη είναι επίπεδη, το αυτοκίνητο εξοβελισμένο από το ιστορικό κέντρο και η μετακίνηση πολύ εύκολη, οπότε ως φυσικό επακόλουθο ευνοείται η χρήση του ποδηλάτου. Οι ντόπιοι περιφέρονται ανέμελα πάνω στα δίτροχά τους, σταματώντας κάθε λίγο για να χαιρετήσουν και να χαιρετηθούν. Χαλαροί ρυθμοί, αρχιτεκτονική σε ανθρώπινη κλίμακα, γευστικό φαγητό, τέχνη και μια αδιατάραχτη γαλήνη συνθέτουν το καθημερινό σκηνικό.
Αριστουργηματικές νωπογραφίες του Μπενεβέντο Τίζι, πιο γνωστού ως ιλ Γκαροφάλο, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Φεράρα. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Συνέβαλε, βέβαια, και η ανακήρυξη της Φεράρα ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, λόγω της αναγεννησιακής της ταυτότητας. Η ανθρωπιστική αντίληψη της «ιδανικής πόλης» είναι ευδιάκριτη στις γειτονιές που χτίστηκαν από τα τέλη του 15ου αιώνα κι έπειτα σύμφωνα με τις νέες αρχές της προοπτικής, μετατρέποντας τη Φεράρα στην πρώτη αναγεννησιακή πόλη στην οποία αναπτύχθηκε ένα σύνθετο αστικό πρόγραμμα. Το πιο γνωστό τμήμα αυτού του σχεδιασμού ήταν η λεγόμενη Addizione Erculea, μια πολεοδομική παρέμβαση (προσθήκη στον ήδη υπάρχοντα αστικό ιστό) του αρχιτέκτονα Μπιάτζιο Ροσέτι, που βασιζόταν κατά κύριο λόγο στην ιδέα της προοπτικής: στην εξισορρόπηση των ανθρωπιστικών αρχών σχετικά με τη μορφή και τον όγκο στην αρχιτεκτονική, τον ανοιχτό χώρο, τις ανάγκες της πόλης και τις τοπικές παραδόσεις.
ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ PALAZZI
Περιδιαβαίνοντας κατά μήκος του Corso Ercole Ι d’Este, διαπιστώνει κανείς ιδίοις όμμασι όλο αυτό το αναγεννησιακό ιδανικό. Aποκρυσταλλώνεται στο δίκτυο των οδών –οργανικά συνδεδεμένο με τα ανάκτορα, τις εκκλησίες και τους κήπους– ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού, που έδινε προτεραιότητα κυρίως στην αρμονική διάταξη των αστικών προοπτικών, δίχως να υπερτονίζει την ομορφιά των μεμονωμένων κτιρίων. Εντούτοις, υπάρχουν και αυτά. Ξεχωρίζει το κομψό οικοδόμημα της γνωστής οικογένειας αυτοκινητοβιομηχάνων Μπουγκάτι και το επιβλητικό Palazzo dei Diamanti –ένα από τα τέσσερα συνολικά palazzi στο εντυπωσιακό σταυροδρόμι–, διάστικτο εξωτερικά από 8.500 ανάγλυφες πέτρες σε σχήμα διαμαντιού, χτισμένο το 1493 από τον κόμη Σιτζισμόντο ντ’ Έστε. Πλέον αποτελεί έδρα της πρόσφατα ανακαινισμένης Εθνικής Πινακοθήκης της πόλης, με έργα των σημαντικότερων τοπικών καλλιτεχνών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους εκπροσώπους της Σχολής της Φεράρα: Ντόσι, Κόστα, Ντα Κάρπι και Μπενβενούτο Τίζι (ιλ Γκαρόφαλο), γνωστού και ως Ραφαέλο της Φεράρα.
Αξίζει τον κόπο μια περιήγηση στο μνημειακό θρησκευτικό σύμπλεγμα της Certosa di Ferrara. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Σε κοντινή απόσταση απλώνεται ο απόκοσμα υπερβατικός χώρος του μνημειακού κοιμητηρίου της πόλης, η Certosa di Ferrara. Μέσα από τρεις θεματικές διαδρομές ξεδιπλώνονται τα ταφικά μνημεία των προσωπικοτήτων που συνέθεσαν την ιστορική ταυτότητα της Φεράρα και επιφανών εκπροσώπων του καλλιτεχνικού στερεώματος, καθώς επίσης ξεχωριστές γλυπτικές συνθέσεις θρησκευτικής τέχνης που κοσμούν οικογενειακά ταφικά μνήματα. Ένα ακόμη αξιόλογο εκκλησιαστικό μνημείο είναι το Monastero Corpus Domini, στο οποίο φιλοξενούνται μαρμάρινοι τάφοι αρκετών μελών της οικογένειας Έστε, μεταξύ των οποίων και της περιώνυμης Λουκρητίας Βοργία, συζύγου του Αλφόνσο I.
Ωστόσο, από το 1385 την καρδιά του ιστορικού κέντρου καταλαμβάνει το Castello Estense, ένα μεγαλοπρεπές κάστρο με τέσσερις περιμετρικούς πύργους, που περιβάλλεται από τάφρο, αντανακλώντας τη δύναμη και την υπεροχή των Έστε στο διηνεκές. Είναι το κυριότερο αξιοθέατο της Φεράρα και αποτέλεσε πρότυπο για ανάλογες καστροειδείς κατασκευές (Delizie Estensi) στην ευρύτερη περιοχή του δέλτα του Πάδου. Για πολλά χρόνια ήταν το στρατηγείο της περίφημης οικογένειας Έστε έως τα τέλη του 16ου αιώνα, όταν και μετέφεραν την έδρα τους στη Μόντενα. Στη συνέχεια, εδώ στεγάστηκαν τα κεντρικά γραφεία της παπικής κυβέρνησης έως την ένωση με το ιταλικό βασίλειο, το 1860.
Στην Piazzetta del Castello, κατά τις πρωινές ώρες μικροπωλητές στήνουν τους πολύχρωμους πάγκους τους. Περνώντας τις καμάρες, αναπτύσσεται μια συστοιχία από πλατείες που συνθέτουν ένα μαγευτικό αστικό σκηνικό, από την Piazza Savonarola με το ομώνυμο άγαλμα μέχρι την πλατεία του καθεδρικού του 12ου αιώνα. Το τεράστιο κάλυμμα στην τριπλή πρόσοψή του δίνει μια εικόνα για το πώς θα είναι μετά την περάτωση των εργασιών. Το καρέ συμπληρώνεται με την περίκλειστη Piazza del Municipio και την Piazza Trento e Trieste.
Εγκατάσταση με πολύχρωμες αιωρούμενες ομπρέλες προσδίδει έναν καλλιτεχνικό τόνο στην πολυσύχναστη Via Mazzini. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Η Φεράρα φημίζεται και για την κραταιά εβραϊκή κοινότητά της. Στον πολυσύχναστο πεζόδρομο της Via Mazzini βρίσκεται η Συναγωγή, ενώ οι οδοί Via Vignatagliata και Via Vittoria ορίζουν τη διαδρομή γύρω από το εβραϊκό γκέτο. Η μεσαιωνική αυτή συνοικία διατηρεί έναν κάπως πιο μυστικιστικό χαρακτήρα, που είναι πιο έντονος στο πλακόστρωτο σοκάκι της πολυφωτογραφημένης Via delle Volte. Στο μυαλό έρχονται εικόνες από την ταινία «Ο κήπος των Φίντζι-Κοντίνι» του Βιτόριο ντε Σίκα (1970), όπου εξιστορούνται οι περιπέτειες μιας από τις ισχυρότερες εβραϊκές οικογένειες της Φεράρα κατά την περίοδο του φασιστικού καθεστώτος.
Μια στάση για καφέ στην πυκνή σκιά των αγριοκερασιών, ακριβώς δίπλα στο υπό ανακαίνιση Palazzo Schifanoia. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Λίγο πιο ανατολικά, το Palazzo Schifanoia, κατασκευής του 1385 για τον Αλμπέρτο Ε΄ ντ’ Έστε, διαθέτει θαυμάσιες τοιχογραφίες που απεικονίζουν τη ζωή του Μπόρσο ντ’ Έστε, σύμβολα του ζωδιακού κύκλου και αλληγορικές παραστάσεις των μηνών. Αυτό το διάστημα ανακαινίζεται εντατικά, όμως είναι ανοιχτός ο παρακείμενος κήπος με τις αγριοκερασιές. Επισκέψιμο είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο, με highlight την απίθανη νωπογραφία διά χειρός Γκαρόφαλο στην Αίθουσα του Θησαυρού, η Palazzina Marfisa d’Este, με μια υπέροχη περίστυλη στοά, και η Casa dei Romei, η καλύτερα διατηρημένη αναγεννησιακή οικία της πόλης, ένα πραγματικό αριστούργημα.
