Kathimerini.com.cy
Η διασφάλιση της συμμετοχής όλων των πολιτών στις εκλογικές διαδικασίες, συνιστά την απόλυτη έκφραση του δημοκρατικού πολιτεύματος και της κυριαρχίας του λαού και προς τούτο, είναι αδήριτη ανάγκη όλοι οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα άσκησης του αναφαίρετου δικαιώματος για απρόσκοπτη συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες και το Κράτος υποχρεούται να λαμβάνει τα αναγκαία και ενδεικνυόμενα μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή, αναφέρει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού - Λοττίδη.
Σε αυτεπάγγελτη τοποθέτηση αναφορικά με την άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες και την ισότιμη συμμετοχή τους στις εκλογές, η κ. Λοττίδη επισημαίνει σε σχέση ειδικότερα με τα άτομα με αναπηρία, τα οποία γίνονται θύματα διακρίσεων σε διάφορες πτυχές του πολιτικοκοινωνικού τους βίου, ότι το Κράτος θα πρέπει να προβαίνει στις αναγκαίες ενέργειες και ρυθμίσεις, στη βάση των προνοιών της Σύμβασης και των επισημάνσεων της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, προς άρση όλων των εμποδίων που παρεμποδίζουν, αφενός την απρόσκοπτη και ισότιμη συμμετοχή των ΑμεΑ σε όλες τις πτυχές της ζωής, περιλαμβανομένης και της πολιτικής ζωής του τόπου, αφετέρου, δε, την απόλαυση όλων των δικαιωμάτων τους. "Τυχόν παράλειψη λήψης μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή, συνεπάγεται δυσμενή διάκριση εις βάρος των ΑμεΑ ένεκα της αναπηρίας τους", επισημαίνει.
Σε σχέση με τα πολιτικά δικαιώματα των ΑμεΑ, αναφέρει, θα πρέπει να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα για τη την απρόσκοπτη ενάσκηση τους.
Στη βάση, δε, των προαναφερθέντων, τα εν λόγω εμπόδια δύνανται να κατηγοριοποιηθούν σε αυτά που αφορούν στην αποστέρηση από συγκεκριμένες ομάδες ΑμεΑ του δικαιώματος συμμετοχής στις εκλογικές διαδικασίες και σε αυτά που σχετίζονται με την προσβασιμότητα, τόσο στις πληροφορίες και την ενημέρωση για τις εκλογές πριν από την ημέρα διεξαγωγής τους όσο και κατά τη διάρκεια ενάσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος.
Δεδομένης της άμεσης συνάφειας της συμμετοχής των ΑμεΑ στις εκλογές με τη δικαιοπρακτική τους ικανότητα, τυχόν αποστέρηση ή περιορισμός του εν λόγω δικαιώματος από τα άτομα με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες, συνεπάγεται άμεσο αποκλεισμό τους από τις εκλογές και διάκριση εις βάρος τους λόγω της αναπηρίας τους.
Για το λόγο αυτό και στη βάση των επισημάνσεων της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, τόσο στις Καταληκτικές τους Παρατηρήσεις για την Κύπρο όσο και στα Γενικά τους Σχόλια, η ετοιμασία από το Κράτος του σχετικού νομοσχεδίου αναφορικά με την άσκηση της δικαιοπρακτικής ικανότητας των ΑμεΑ, είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για τη συμμετοχή των ατόμων με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες στις εκλογές, με την υποστήριξη τους κατά τη λήψη αποφάσεων και όχι διά της υποκατάστασης της απόφασής τους από τρίτα πρόσωπα, παρά μόνο εάν η υποβοήθηση στη λήψη απόφασης και η συναπόφαση κριθούν ως μη ικανοποιητικές, προσθέτει η Επίτροπος.
Πλην, όμως, επισημαίνει, εξακολουθεί να εκκρεμεί η ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν από τα ΑμεΑ που διαμένουν σε ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας, ως επίσης και η εναρμόνιση συγκεκριμένων διατάξεων της οικείας νομοθεσίας με τις πρόνοιες της Σύμβασης, ώστε να μην στερούνται τα ΑμεΑ των εκλογικών τους δικαιωμάτων λόγω δικαστικής απόφασης. Και αυτό γιατί, παρότι στην πράξη τα εν λόγω ΑμεΑ φαίνεται ότι δεν διαγράφονται από τους εκλογικούς καταλόγους, η ύπαρξη σχετικής πρόνοιας στη νομοθεσία καθιστά το χειρισμό του εν λόγω θέματος προβληματικό.
Αναφορικά με την προσβασιμότητα στις πληροφορίες που σχετίζονται με τις εκλογές, δεν φαίνεται να υφίσταται οποιαδήποτε ρύθμιση που να υποχρεώνει τα πολιτικά κόμματα να διεξάγουν τις προεκλογικές τους εκστρατείες και συγκεντρώσεις σε προσβάσιμους χώρους, ούτε για να ετοιμάζουν πληροφοριακό υλικό σε μορφή προσβάσιμη από όλα τα ΑμεΑ, ανεξαρτήτως της αναπηρίας τους. Παρόλον ότι συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα ήδη ετοιμάζουν υποτιτλισμένο οπτικό υλικό, η μη πρόσβαση όλων ανεξαιρέτως των ΑμεΑ σε όλες τις σχετικές πληροφορίες και η μη λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή συνιστά, βάσει του άρθρου 5 της Σύμβασης, απαγορευμένη διάκριση λόγω αναπηρίας.
Κατ’ αντίστοιχο τρόπο και για την αποφυγή διάκρισης εις βάρος των ΑμεΑ, θα πρέπει και όλες οι σχετικές πληροφορίες αναφορικά με τις εκλογές να είναι προσβάσιμες, σε έντυπη ή διαδικτυακή μορφή, πριν από την ημέρα των εκλογών, ενώ, όπως και στην περίπτωση των Προεδρικών εκλογών του 2018 που η τηλεοπτική συζήτηση των υποψηφίων μεταδόθηκε, έστω και ετεροχρονισμένα, στη νοηματική γλώσσα, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι τηλεοπτικές εκπομπές που φιλοξενούν υποψηφίους ή σχετίζονται με επικείμενες εκλογικές διαδικασίες είναι προσβάσιμες από όλα τα ΑμεΑ χωρίς εξαίρεση.
"Όσον αφορά στην προσβασιμότητα των εκλογικών κέντρων, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Υπουργείο, σε συνεννόηση με την Ο.ΠΑ.Κ. προβαίνει ήδη στις αναγκαίες ρυθμίσεις για την τοποθέτηση ραμπών και την ύπαρξη μιας τουλάχιστον εκλογικής θυρίδας προσβάσιμης από άτομα που χρησιμοποιούν τροχοκάθισμα", τονίζει η κ. Λοττίδη. Επί τούτου, συνεχίζει, θα πρέπει να σημειωθεί πως δεδομένου ότι η πλειονότητα των εκλογικών κέντρων ανά το παγκύπριο λειτουργούν στα κτίρια δημοσίων σχολείων, δεν νοείται ένα σχολικό κτίριο να μην είναι προσβάσιμο και να χρειάζεται η τοποθέτηση ραμπών για τη διασφάλιση της προσβασιμότητάς του. Ακόμη όμως και αν αυτό συμβαίνει, η Υπηρεσία Εκλογών δεν θα πρέπει να αναμένει από την Ο.ΠΑ.Κ. ή τα ίδια τα ΑμεΑ να επικοινωνήσουν μαζί της για να καταστήσει ένα εκλογικό κέντρο προσβάσιμο, αλλά θα πρέπει να ενεργεί αυτοβούλως προς την κατεύθυνση αυτή ώστε όλα τα κτίρια στα οποία θα λειτουργούν εκλογικά κέντρα να είναι πλήρως προσβάσιμα από τα ΑμεΑ, ανεξαρτήτως της αναπηρίας τους.
Όσον αφορά στη δυνατότητα που παρέχεται στα ΑμεΑ να ψηφίζουν, όταν επιθυμούν, με τη βοήθεια ατόμου της επιλογής τους και επί τούτου δίδονται σχετικές οδηγίες προς τους προεδρεύοντες των εκλογικών κέντρων, θα πρέπει να σημειωθεί ότι διασφαλίζει μεν την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν των ΑμεΑ με οπτική ή νοητική αναπηρία, ωστόσο διακυβεύεται η μυστικότητα της ψήφου τους, καθώς και το δικαίωμα να ψηφίζουν ανεξάρτητα. Ειδικότερα και, ένεκα της μορφής των ψηφοδελτίων, όταν δεν παρέχονται οι αναγκαίες και εξατομικευμένες εύλογες προσαρμογές στα ΑμεΑ που προσέρχονται στις κάλπες, δεν είναι δυνατή η χρήση των ψηφοδελτίων από άτομα με οπτική αναπηρία, λόγω και της απουσίας υποβοηθητικών προς τούτο συσκευών ή τεχνολογιών, όπως για παράδειγμα μεγεθυντικών φακών και συσκευών ψηφοφορίας (ειδικών καλύψεων) δια της αφής.
Στα δε άτομα με νοητική αναπηρία, χρειάζεται να τους παρέχονται οι αναγκαίες οδηγίες αναφορικά με τις εκλογικές διαδικασίες σε ευανάγνωστη μορφή, ήτοι, με απλές προτάσεις ή γραφικά. Οι εν λόγω οδηγίες για την εκλογική διαδικασία που διατίθενται στα εκλογικά κέντρα, θα πρέπει να είναι ταυτόχρονα προσβάσιμες από όλα τα ΑμεΑ, ανεξαρτήτως της αναπηρίας τους και γι’ αυτό ενδείκνυται να παρέχονται και σε ακουστική μορφή ή γραφή Μπράιγ.
Περαιτέρω, βάσει της αρχής της ίσης μεταχείρισης, όπως αυτή εξειδικεύεται στον περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμο [Ν. 127(I)/2000], τα ΑμεΑ έχουν δικαίωμα ισότιμης πρόσβασης στην πληροφόρηση[88] και προς τούτο θα πρέπει να τους παρέχονται οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές, καταλήγει η Επίτροπος Διοικήσεως.
