Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο Θέατρο Χώρα ανεβαίνει από τη θεατρική Ομάδα Σόλο για Τρεις μία πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση, το έργο «Οξυγόνο» του Ιβάν Βιριπάγεφ, σε σκηνοθεσία του Χριστόδουλου Ανδρέου. Μία μουσικός, με αφετηρία τις δέκα αντι-εντολές, παρουσιάζει δέκα συνθέσεις από το άλμπουμ του κόσμου: «Ο ξ υ γ ό ν ο ή η επικαιρότητα του παρελθόντος στην ασφυξία του παρόντος». Τις συνθέσεις της κάθε εντολής έρχονται να αρθρώσουν μια γυναίκα και ένας άντρας: Εκείνη και Εκείνος. Άλεξ και Άλεξ. Εγώ κι Εσύ. Στην «Κ» καταθέτουν μερικές σκέψεις τους για την παράσταση ο σκηνοθέτης Χριστόδουλος Ανδρέου, οι δύο ηθοποιοί Αντωνία Χαραλάμπους και Φοίβος Παπακώστας, η μουσικός Αναστασία Δημητριάδου, και ο χορογράφος Παναγιώτης Τοφή.
Οι επιλογές μας θεωρώ πως πρέπει να πηγάζουν απ’ την αλήθεια μας. Η επιλογή ενός έργου είναι η θέση μου απέναντι στο εδώ και τώρα της καθημερινότητας του κόσμου μας, λέει ο σκηνοθέτης της παράστασης Χριστόδουλος Ανδρέου.
–Χριστόδουλε, γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο έργο;
–Οι επιλογές μας θεωρώ πως πρέπει να πηγάζουν απ’ την αλήθεια μας. Η επιλογή ενός έργου είναι η θέση μου απέναντι στο εδώ και τώρα της καθημερινότητας του κόσμου μας. Τόσο σε μένα, όσο και σε μεγάλη μερίδα της νέας γενιάς, τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα των τελευταίων χρόνων στη χώρα μας και στον κόσμο μού δημιουργούν υποξία. Μια γενιά που προσπαθεί ματώνοντας να χτίσει το μέλλον της, αλλά πολλές φορές οι συγκυρίες την οδηγούν στην ασφυξία και στην αυτοκαταστροφή. Το έργο με τίτλο «Οξυγόνο» του Ivan Vyrypaev είναι ένα έργο με υπόγειο ειρωνικό τόνο για τη σημερινή χρήση των δέκα εντολών. Ένα έργο που οι πρωταγωνιστές του είμαστε και εμείς και στόχος του είναι ο αναστοχασμός της συνείδησής μας απέναντι στα μεγάλα ηθικά ζητήματα, αλλά και της θέση μας απέναντι στην πατριαρχία, στις γυναικοκτονίες, στη διαφθορά, στον υπερκαταναλωτισμό και στον πόλεμο.
–Παναγιώτη, ποιο ήταν το κυριότερο ερώτημα που έκανες στον εαυτό σου, όταν αποφάσισες να κάνεις κίνηση στο έργο αυτό;
–Πιστεύω πως το κυριότερό μου ερώτημα ήταν με ποιο τρόπο θα γινόταν εφικτό να δημιουργηθεί ένα κινησιολογικό λεξιλόγιο, το οποίο να ενισχύει τη σχέση δύο ερμηνευτών, οι οποίοι μεταξύ τους αναπόφευκτα, και μάλλον απροειδοποίητα, έλκονται οδηγούμενοι προς μια δίνη, ενώ παράλληλα απωθούνται, αξιοποιώντας ταυτόχρονα τις πιθανότητες που προσφέρονται στο συγκεκριμένο χώρο παρουσίασης του θεατρικού έργου. Παράλληλα με αυτό προέκυψε και ένα δεύτερο ερώτημα: πώς συγκεκριμένα, κινησιολογικά στοιχεία των χαρακτήρων μπορούν να αναδυθούν και να υποχωρήσουν με μία σχετική διακριτικότητα, επιτρέποντας στον θεατή να αναγνωρίσει σε στιγμές, χωρίς απόλυτη σιγουριά, κάποτε τον Άλεξ και την Άλεξ και κάποτε Εκείνον και Εκείνη.
Ο φόβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπινου πνεύμονα. Η πιο επικίνδυνη μορφή ασφυξίας, συμβαίνει όταν φοβόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό.
–Αναστασία Τι λένε οι δέκα αντι-εντολές σου; Έχουν εφαρμογή στη σημερινή κοινωνία;
–Όπως ξέρουμε, κάθε λογισμικό λειτουργεί με εντολές. Όταν υπάρχει βλάβη στο λογισμικό, οι εντολές δεν μπορούν να εκτελεστούν, γι’ αυτό και παραβιάζονται. Στο «Οξυγόνο», οι δέκα εντολές σερβίρονται στο ίδιο πιάτο με τις αντι-εντολές, που συνοδεύονται με τις τραγικές ιστορίες του Άλεξ και της Άλεξ, καθώς και με αποσπασματικές ιστορίες των δύο αφηγητών. Μέσα από αυτές τις ιστορίες προβάλλεται το έγκλημα, ο έρωτας, οι ουσίες, η καταπίεση, η αυτοκτονία, το έθνος και η πολιτική. Συνεπώς, οι ιστορίες αυτές μας βοηθάνε να κατανοήσουμε βαθύτερα τα προβλήματα που μαστίζουν τη σημερινή κοινωνία, με την ελπίδα πως θα προβληματιστούμε (θεατές και συντελεστές).
–Τι ήταν αυτό που θέλουμε τελικά για να αναπνεύσουμε;
–Ο φόβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπινου πνεύμονα. Η πιο επικίνδυνη μορφή ασφυξίας, συμβαίνει όταν φοβόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό. Αν δηλαδή δεν εμπιστευόμαστε εμάς, τότε δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε κανέναν. Όσο λοιπόν φοβόμαστε, είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε σε έναν κόσμο που είναι κτισμένος πάνω στην ανειλικρίνεια, την αδικία, το μίσος, τη ζήλεια, την απληστία και τη βία. Επομένως, για να γεμίσουν τα πνευμόνια μας με καθαρό οξυγόνο είναι απαραίτητο να νικήσουμε τους «δαίμονές» μας. Μόνο εφόσον απελευθερωθούμε από τον φόβο, θα μπορέσουμε να αναπνεύσουμε οξυγόνο.
–Ως νέος άνθρωπος και καλλιτέχνης τι είναι αυτό που σε κάνει να αισιοδοξείς για το αύριο;
–Υπάρχει αγάπη. Υπάρχει ελπίδα. Φυσικά, δεν τη βλέπουμε πάντα. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Το πιο δυνατό επιχείρημα ενός θρήσκου, όταν συζητάει με έναν άθεο για την ύπαρξη του θεού είναι «Επειδή δεν τον βλέπεις, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει». Για μένα, οι συνάδελφοί μου στον χώρο της μουσικής, αλλά και πλέον στον χώρο του θεάτρου, μου δίνουν αρκετούς λόγους να είμαι αισιόδοξη για το μέλλον. Είμαστε ζωντανοί, ενεργοί καλλιτέχνες της Κύπρου. Αυτό και μόνο, με γεμίζει με όλη την ελπίδα του κόσμου.
Είμαι σχεδόν πεπεισμένη, δεν υπάρχει πραγματική ελευθερία εκεί έξω. Η ελευθερία βρίσκεται μέσα σου. Μέσα στο μυαλό σου, στη καρδιά σου. Τι σκέφτεσαι
–Αντωνία, μια νέα γυναίκα σήμερα έχει αρκετό χώρο για να αναπνεύσει στη χώρα μας;
–Αρκετό χώρο δεν νομίζω ότι έχει κανείς άνθρωπος, για να αναπνεύσει. Κάθε ευπαθής ομάδα, με την έννοια της μειονότητας ή του λιγότερο ισχυρού, έχει να παλέψει λίγους περισσότερους δαίμονες για να βρει μιαν ανάσα, στην κοινωνία. Όπως και μια νέα γυναίκα. Και ναι, είναι αυτονόητο ότι υπάρχουν σημαντικά κατάλοιπα που διαιωνίζονται χρόνια, σε σχέση με τη γυναίκα σήμερα, τη θέση της κι άλλα χίλια δύο –και κάτι πρέπει να γίνει– αλλά δεν συμπαθώ ιδιαίτερα τον διαχωρισμό. Άντρες / γυναίκες. Εστιάζω στον άνθρωπο. Τον καθένα. Σε εκείνον, που πασχίζει να ακουστεί μέσα σ’ όλον αυτό τον θόρυβο. Που αντιστέκεται. Προκειμένου να σώσει κάτι από το χάος του εαυτού, μέσα στο χάος της κοινωνίας. Μάταια; Ποιος ξέρει.
–Τι σημαίνει τελικά ελευθερία; Μπορούμε να ζήσουμε ελεύθεροι ή είναι μία ουτοπία;
–Είμαι σχεδόν πεπεισμένη, δεν υπάρχει πραγματική ελευθερία εκεί έξω. Η ελευθερία βρίσκεται μέσα σου. Μέσα στο μυαλό σου, στη καρδιά σου. Τι σκέφτεσαι. Στα λόγια σου. Στις πράξεις σου. Στο πώς επιλέγεις ανθρώπους. Ποια στάση κρατάς απέναντι σε ό,τι σου φέρει η ζωή. Να μπορείς ανά πάσα στιγμή, να νιώσεις, να αφεθείς. Για να μπορείς να είσαι αληθινός. Γιατί έχεις ευθύνη. Ναι μεν, απέναντι στους άλλους. Αλλά κυρίως απέναντι στον εαυτό σου. Στο τέλος της ημέρας, λόγο, σε σένα πρώτα απ’ όλα έχεις να δώσεις. Και στην ερώτηση: Τι άνθρωπος θέλεις να είσαι; Την απάντηση την ξέρεις μόνον εσύ.
–Ποιες ήταν οι προκλήσεις από ένα τέτοιο έργο;
–Αρχικά το κείμενο. Ο τρόπος που περνά από το ένα στο άλλο. Οι παράδοξοι και γρήγοροι συνειρμοί του συγγραφέα. Τα 18932 θέματα που αγγίζει. Πώς το πλησιάζεις ως ηθοποιός; Και μετά, πώς σχετίζεται με το εδώ και το τώρα. Στην Κύπρο. Οι παραλληλισμοί. Όπως, επίσης, η μουσική, ως ένας έντονος παρτενέρ. Η όχι και τόσο λογική φόρμα της ίδιας της παράστασης. Η μηδενική απόσταση με το κοινό. Και κάποιοι υπέροχοι τρελοί που δεν είχαν ξανά δουλέψει μαζί, αλλά τελικά ένιωσαν κάποιου είδους αγάπη, ο ένας για τον άλλο, και για αυτό το ταξίδι.
Το έργο θίγει τόσα ερωτήματα που το μόνο που μπορεί να με ρώτησα την πρώτη φορά, είναι το κατά πόσο με βαθιά συνείδηση και συγκίνηση μπορώ να αναμετρηθώ μαζί του…
–Φοίβο, ποιο ήταν το πρώτο ερώτημα πού έκανες στον εαυτό σου, όταν διάβασες το έργο;
–Θα ήταν ψέματα αν θυμόμουν. Μπορεί να είπα πάμε πάλι διάβασμα από σελίδα 1. Το έργο θίγει τόσα ερωτήματα που το μόνο που μπορεί να με ρώτησα την πρώτη φορά, είναι το κατά πόσο με βαθιά συνείδηση και συγκίνηση μπορώ να αναμετρηθώ μαζί του…
–Υπάρχει χρυσή τομή μεταξύ του ζω και επιβιώνω στην καθημερινότητά μου;
–Όταν η καθημερινότητά μου αλλάζει κάθε τρίμηνο θα πω πως όχι. Δεν υπάρχει χρυσή τομή αλλά ούτε και χρυσά κουτάλια στο πεδίο μου. Κάποτε ζεις, κάποτε επιβιώνεις. Μόνο που για να ζεις χρειάζεται πρώτα να επιβιώσεις. Αν δεν επιβιώνεις πατώνεις. Αλλά εκεί πέρα η ζωή, και ειδικά η ζωή πλάι σε ανθρώπους της επιβίωσης έχει πολλά μαθήματα να δώσει. Γερή βάση, καθαρές αναπνοές, μάτια που θέλουν να ζήσουν στο επίγειο παρόν. Οι άνθρωποι με τα χρυσά κουτάλια φαντάζομαι πως θα σου θυμίσουν τι να μην κάνεις. Θα σου θυμίσουν επίσης να μην καιροσκοπείς τρώγοντας μόνο. Αλλά εξερευνώντας το ανεξάντλητο υπαρξιακό σου πηγάδι. Ψάχνοντας, ξεφεύγοντας από τις νοητικές ασφάλειες. Δεν αναφερόμουν στα χρήματα μόνο βέβαια. Ναι, μάλλον δεν έχω καθημερινότητα.
–Ποιες ήταν οι προκλήσεις από ένα τέτοιο έργο;
–Η γνωριμία με την ομάδα. Σχεδόν ότι έχω καταφέρει να μάθω σε αυτήν την παραγωγή. Μια ωδή προς την αλήθεια που ποτέ δεν είναι μόνο μία. Ο σκηνοθέτης μας διάλεξε και σκηνοθέτησε ένα πολύ σημαντικό, εξαιρετικά επίκαιρο και δύσκολο έργο. Λοιπόν να μια πολύ σημαντική πρόκληση: Όταν η Ρωσία είχε εισβάλει στην Ουκρανία ήμασταν ήδη σε εντατικές πρόβες και συζητώντας λίγο με την Αναστασία (ένα άτομο τόσο ιδιαίτερο και ξύπνιο) μου έδωσε να καταλάβω γρήγορα κάτι. Ότι είναι εύκολο να ανοίξεις μια συζήτηση για ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα όπως ο πόλεμος ή η πανδημία. Αλλά το ζήτημα εδώ είναι οι προτεραιότητες που θέτεις για να συζητήσεις. Η ακεραιότητα της ανθρώπινης ζωής, οι περιουσίες των ανθρώπων, τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους, οι ελευθερίες τους. Αυτή είναι η εικόνα, κι όχι το νεοψηφιακό λαϊκό δικαστήριο στα μίντια (του τύπου ποιος έχει δίκαιο;) Τι να το κάνω το πολιτικό δίκαιο και το παγκόσμιο συμφέρον όταν χάνονται διαρκώς ζωές και η κοινότητα εν μέσω αυτού συνεχίζει να σκέφτεται μέσα από την αδράνεια;
Αυτές οι αξίες θίγονται στο έργο με πυξίδα τις 10 εντολές και φάρο την ιστορία του Χριστιανισμού (που εν τω μεταξύ επεκτάθηκε και εξαπλώθηκε στην περίοδο του Μεσαίωνα)... Κάποιος είπε ότι ξαναζούμε ενός είδους Μεσαίωνα. Ο Άλεξ και η Άλεξ. Εκείνη με Εκείνον (καθώς τους τοποθετεί ο ιδιοφυής συγγραφέας Ιβάν Βιριπάγιεφ μεταξύ πρωτεύουσας και επαρχίας) γνωρίζονται ερωτεύονται μετατοπίζονται και εξαϋλώνονται. Μέσα από μια μίξη ιερού και αιρετικού συν τω χρόνω. Προφανώς πάντα θα μας νικούν με τα όπλα, οι δυνατότεροι και οι τυχεροί. Η ανθρωπότητα σήμερα όμως θέλει να εξαιρεθεί από αυτήν τη γνώση, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι είναι άσκοπο να σπαταλάμε χρόνο στους πολέμους. Πόσο μάλλον να συζητάμε αν είναι απαραίτητοι. Θα μας καταπιεί το σύμπαν. Η μεγαλύτερη πρόκληση στο έργο αυτό για μένα ήταν να μιλήσουμε απλά, για πράγματα περίπλοκα. Κι όταν τα πράγματα γίνουν όντας περίπλοκα να επιστρέψουμε στην απλότητα μπας κι ανασάνουμε λίγο καθαρότερο αέρα/ σε ένα οξυγονούχο ταξίδι.
Ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Αναστασία Δημητριάδου. Σκηνοθεσία Χριστόδουλος Ανδρέου. Δραματουργία Λένα Σιταρά. Κινησιολογία Παναγιώτης Τοφή. Μουσική Σύνθεση Αναστασία Δημητριάδου. Σκηνικά – Κοστούμια Μικαέλλα Κάσινου. Σχεδιασμός Φωτισμού Βασίλης Πετεινάρης. Φωτογραφίες Ολίβια Χρίστου. Γραφικά Μαρία Ανδρέου.
Πληροφορίες
Τελευταίες παραστάσεις στο Θέατρο Χώρα, Κοραή 1, πλατεία Αρχιεπισκοπής, Λευκωσία, στις 14, 15, 16, 17 Μαΐου.
Θα ακολουθήσει περιοδεία στις 20 Μαΐου, στην Πάφο, στην Παλιά Ηλεκτρική, και στη Λεμεσό, στις 21 και 22 Μαΐου στον Πολυχώρο Συνεργείο.
Κρατήσεις: 95781818 / 99544934
