Μανώλης Κωστίδης
Η Άγκυρα και η Τρίπολη υπέγραψαν τα δύο μνημόνια συνεργασίας για τους υδρογονάνθρακες και τα πρωτόκολλα, χωρίς ωστόσο να έχει προς το παρόν διευκρινιστεί τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το νέο «μνημόνιο για τους υδρογονάνθρακες». Πάντως, στις δηλώσεις προς τον Τύπο φάνηκε πως παραμένουν κάποιες διαφορές, συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις και η πλευρά της Λιβύης δεν αποδέχεται όλα όσα απαιτεί η Άγκυρα.
Με εντολή Ερντογάν ταξίδεψαν στη Λιβύη ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο Χουλουσί Ακάρ, ο Φατίχ Ντονμέζ, o Μεχμέτ Μους, ο Ιμπραήμ Καλίν, ο Φαχρετίν Αλτούν. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν συνάντηση με τον προσωρινό πρωθυπουργό Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά, την υπουργό Εξωτερικών Νετζλά Αλ Μανγκούς, τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ Μένφι, τον Χαλίντ Αλ Μίσρι κ.ά. «Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες που μόλις υπογράψαμε στοχεύει στη συνεργασία με τουρκικές και λιβυκές εταιρείες, όπως η εξερεύνηση και η γεώτρηση, με αμοιβαία συνεννόηση και στη στεριά και στη θάλασσα και στις ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας με win win κατανόηση», δήλωσε ο κ. Τσαβούσογλου.
Πάντως στην τουρκική αντιπροσωπεία προκλήθηκε αναστάτωση όταν η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης δήλωσε ότι «το μνημόνιο συμφωνίας για τον καθορισμό περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, καθώς αναμένει τις διαδικασίες έγκρισης του ΟΗΕ. Ωστόσο δεν έχουμε οριστικοποιήσει αυτό το θέμα ακόμα. Καθώς πρόκειται για τεχνικό ζήτημα, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται».
Ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε πως «νομίζω ότι υπήρξε παρεξήγηση σχετικά με τη συμφωνία για τη θαλάσσια δικαιοδοσία. Αυτή η συμφωνία είναι μια συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών. Και αυτή η συμφωνία είναι μια συμφωνία σε ισχύ. Με άλλα λόγια, ο ΟΗΕ δεν είναι μηχανισμός επικύρωσης αυτής της συμφωνίας». Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας έδειξε πως η Άγκυρα πιέζει τη Λιβύη για την οριστικοποίηση των ορίων της υφαλοκρηπίδας της. Αμέσως μετά την αντίδραση του κ. Τσαβούσογλου, η κ. Μανγκούς διόρθωσε τονίζoντας πως «όχι έγκριση. Εννοώ εγγραφή από τη Λιβύη».
O υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ρωτήθηκε για τις πιθανές αντιδράσεις της Ελλάδας στις συμφωνίες, με τον κ. Τσαβούσογλου να ξεκαθαρίζει ότι «τρίτες χώρες δεν έχουν το δικαίωμα να παρέμβουν στη συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο κυρίαρχες χώρες. Δεν έχει σημασία τι πιστεύουν».
Αντιδρώντας στις ειδήσεις που έρχονταν από την Τρίπολη, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έδωσε από την πλευρά του στη δημοσιότητα ανακοίνωση στην οποία σημειώνει: «Η Ελλάδα παρακολουθεί ιδιαίτερα στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και ιδιαίτερα τη σημερινή υπογραφή “μνημονίου συνεργασίας” μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία, η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Παράλληλα, η Ελλάδα διατηρεί, όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα ipso facto et ad initio σε υφαλοκρηπίδα, η οποία, ελλείψει διμερούς συμφωνίας ορίζεται με τη μέση γραμμή. Τέλος, επισημαίνεται ότι το τουρκο-λιβυκό “μνημόνιο” του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται. Οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω “μνημονίου” θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ.»
Αντίδραση από τη Βουλή στη Βεγγάζη
Του Βασίλη Νέδου
Η συμφωνία που υπεγράφη χθες μεταξύ του πρωθυπουργού τής –υποτίθεται εκτάκτου ανάγκης– διορισμένης κυβέρνησης εθνικής ενότητας Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά και της τουρκικής αντιπροσωπείας στην Τρίπολη, αλλά απορρίφθηκε από τη Βουλή που εδρεύει στη Βεγγάζη, ενώ εκφράστηκαν και κάποιες αντιδράσεις από υπουργούς, αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα του χαοτικού μείγματος που αποτελεί η λιβυκή πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια. Ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας είχε τοποθετηθεί στη θέση αυτή με σκοπό τη διεξαγωγή εκλογών ήδη από τις 24 Δεκεμβρίου 2021, οι οποίες ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν. Ακολούθησαν και άλλες προθεσμίες που τέθηκαν, ιδιαίτερα από τον ΟΗΕ, ωστόσο ουδέποτε τηρήθηκαν. Ο Ντμπεϊμπά αποτελεί επί της ουσίας παράγοντα απολύτως ελεγχόμενο από την Άγκυρα, γεγονός το οποίο προκύπτει σε σημαντικό βαθμό και από τη χθεσινή σπουδή του να παραχωρήσει το δικαίωμα θαλασσίων ερευνών στην Τουρκία. Η υπουργός Εξωτερικών Νάιλα αλ Μανγκούς, η οποία στο παρελθόν είχε καταδικάσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, υπέγραψε χθες τη νέα συμφωνία με την Τουρκία και, παρά κάποιες χθεσινές αντεγκλήσεις με τον ομόλογό της Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δεν διαφοροποιήθηκε από το ουσιαστικό μέρος της νέας τουρκολιβυκής συνεργασίας.
Στον αντίποδα στέκεται η Βουλή της Λιβύης, η οποία ελέγχεται από τον πρόεδρό της Αγκίλα Σάλεχ Ισα, ο οποίος χθες επανέλαβε την αντίθεσή του και στη νέα συμφωνία μεταξύ της Τρίπολης και της κυβέρνησης της Τουρκίας. Η αντίδραση των ηγετών στην ανατολική Λιβύη έχει κάποια σημασία, καθώς το τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει υπολογιστεί με βάση τα σημεία Ντέρνα – Τομπρούκ – Μπαρντία, τα οποία βρίσκονται όλα στην ελεγχόμενη από τους αντιπάλους του Ντμπεϊμπά ακτογραμμή. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής Ενέργειας και Πόρων του Κοινοβουλίου της Λιβύης γίνεται σαφής λόγος για υφαρπαγή των πόρων της Κυρηναϊκής, ρητορική η οποία είναι και ενδεικτική του διχασμού που υπάρχει ανάμεσα στις δύο κυρίαρχες φράξιες της χώρας. Αν και ο κ. Τσαβούσογλου συνάντησε, όπως αναμενόταν, τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ Μένφι, μέχρι αργά χθες το βράδυ δεν υπήρχε κάποια ανακοίνωση για κάτι αντίστοιχο με τον Φάτι Μπασάγκα, ο οποίος αποτελεί τον βασικό αντίπαλο του Ντμπεϊμπά.
