ΚΥΠΕ
Σύσταση με την οποία καλεί όλα τα κράτη μέλη να δώσουν τέλος χωρίς καθυστέρηση στα προγράμματα «χρυσών διαβατηρίων», αλλά και να εξετάσουν την ακύρωση υπηκοοτήτων που δόθηκαν στο πλαίσιο τέτοιων προγραμμάτων σε Ρώσους ή Λευκορώσους που βρίσκονται στη λίστα κυρώσεων της ΕΕ, εξέδωσε τη Δευτέρα η Κομισιόν, συνδέοντας το ζήτημα με τη συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όπως ανακοινώθηκε το μεσημέρι από την αρμόδια εκπρόσωπο της Κομισιόν, Ανίτα Χίπερ, τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να αποσύρουν ή να μην ανανεώσουν άδειες διαμονής σε Ρώσους ή Λευκορώσους επενδυτές που βρίσκονται στη λίστα κυρώσεων της ΕΕ.
Η εφαρμογή της σύστασης εναπόκειται στα κράτη μέλη, με την Κομισιόν να ζητά από τα κράτη μέλη να ενημερώσουν για τις ενέργειες που θα αναλάβουν μέχρι το τέλος Μαΐου.
Ερωτηθείς σχετικά με το πόσοι Ρώσοι ή Λευκορώσοι έχουν εξασφαλίσει διαβατήριο ή άδεια διαμονής κράτους μέλους μέσω τέτοιων προγραμμάτων, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Έρικ Μαμέρ ανέφερε πως η Επιτροπή δεν έχει πληροφόρηση για τους ακριβείς αριθμούς και πως αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών να προχωρήσει σε επανεξέτασή τους.
Σχολιάζοντας ποια κράτη μέλη αφορά η σύσταση, ο αρμόδιος εκπρόσωπος της Κομισιόν Κρίστιαν Βίγκαντ ανέφερε πως βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Μάλτας και της Κύπρου, ενώ είχε σταλεί προειδοποίηση στη Βουλγαρία.
Όπως πρόσθεσε, η Βουλγαρία έχει ψηφίσει την κατάργηση του προγράμματος και η Κύπρος έχει καταργήσει το πρόγραμμα και δεν παρέχει πλέον υπηκοότητες στο πλαίσιο των «χρυσών διαβατηρίων» από τον Νοέμβριο του 2020. Η Μάλτα, σημείωσε, είναι η μόνη χώρα στην οποία υπάρχει ακόμα σχετικό πρόγραμμα.
Απαντώντας σε ερώτηση για το πού βρίσκεται η διαδικασία επί παραβάσει που αφορά την Κύπρο, ο κ. Βίγκαντ ανέφερε πως η κυπριακή κυβέρνηση έχει ενημερώσει την Κομισιόν πως ανακάλεσε τις υπηκοότητες 39 ατόμων και 6 εξαρτώμενων προσώπων στις 15 Οκτωβρίου 2021. Σε επιστολή του Οκτώβριο του 2021 ο Κύπριος Υπουργός Εσωτερικών ενημέρωσε για την ανάκληση ακόμα επτά περιπτώσεων που είχαν εντοπιστεί σε παλαιότερες έρευνες, σημείωσε ο εκπρόσωπος, προσθέτοντας πως η Κομισιόν συνεχίζει να παρακολουθεί το θέμα.
Οι συστάσεις της Κομισιόν για χρυσά διαβατήρια/ θεωρήσεις
Ειδικότερα, σύμφωνα με ανακοίνωση για τη σύσταση της Επιτροπής, τα κράτη μέλη καλούνται «να ακυρώσουν αμέσως τα όποια υπάρχοντα προγράμματα υπηκοότητας για επενδυτές και να διασφαλίσουν πως θα υπάρχουν ισχυροί έλεγχοι για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι που περιέχουν τα προγράμματα άδειας διαμονής για επενδυτές».
Η Κομισιόν έχει αρκετές φορές εγείρει ανησυχίες για αυτά τα προγράμματα και τους κινδύνους που αυτά ενέχουν, σημειώνεται στην ανακοίνωση, στην οποία επισημαίνεται επίσης πως «το σημερινό πλαίσιο όσον αφορά την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αναδεικνύει για ακόμα μια φορά αυτούς τους κίνδυνους».
Όπως επισημαίνεται, ορισμένοι Ρώσοι ή Λευκορώσοι πολίτες που υπόκεινται σε κυρώσεις ή στηρίζουν με σημαντικό τρόπο τον πόλεμο στην Ουκρανία «ενδέχεται να έχουν αποκτήσει την ιθαγένεια της ΕΕ ή προνομιακή πρόσβαση στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης μετακίνησης στον χώρο Σένγκεν, στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων».
Ως εκ τούτου, προστίθεται, η Κομισιόν συνιστά στα κράτη μέλη «να αξιολογήσουν κατά πόσον θα πρέπει να ανακληθεί η ιθαγένεια που έχει χορηγηθεί στο πλαίσιο προγράμματος "χρυσών διαβατηρίων” σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που περιλαμβάνονται σε κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία».
Όσον αφορά τις άδειες διαμονής που έχουν χορηγηθεί στο πλαίσιο προγραμμάτων χορήγησης αδειών διαμονής για επενδυτές, και αφορούν Ρώσους ή Λευκορώσους που υπόκεινται σε κυρώσεις, η Κομισιόν ζητά όπως αυτές «ανακληθούν αμέσως, κατόπιν ατομικής αξιολόγησης και σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών».
«Οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση» τόνισε σε σχετική δήλωσή του ο Επίτροπος Δικαιοσύνης Ντιντιέρ Ρέιντερς. «Θεωρούμε πως η πώληση της ιθαγένειας μέσω "χρυσών διαβατηρίων" είναι παράνομη σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλειά μας. Ανοίγει την πόρτα στη διαφθορά, το ξέπλυμα χρήματος και τη φοροδιαφυγή» τόνισε.
«Όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να τερματίσουν αμέσως τα καθεστώτα επενδυτικής ιθαγένειας. Επιπλέον, θα πρέπει να αξιολογήσουν εάν θα πρέπει να ανακαλέσουν τυχόν "χρυσά διαβατήρια" που έχουν ήδη χορηγηθεί σε άτομα που έχουν υποστεί κυρώσεις και σε άλλους που υποστηρίζουν σημαντικά τον πόλεμο του Πούτιν», πρόσθεσε.
Από την πλευρά της, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιοχάνσον υπογράμμισε πως η ΕΕ χρειάζεται ισχυρούς έλεγχους για να διασφαλίσει ότι το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης εντός του χώρου Σένγκεν δεν θα τυγχάνει κατάχρησης.
«Οι χρυσές άδειες διαμονής που έχουν εκδοθεί για Ρώσους και Λευκορώσους που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ θα πρέπει να ανακληθούν», σημείωσε η κ. Γιοχάνσον.
Η σύσταση της Επιτροπής υπογραμμίζει συγκεκριμένα πως:
- Οποιοδήποτε κράτος μέλος εξακολουθεί να εφαρμόζει προγράμματα υπηκοότητας επενδυτών πρέπει να τα τερματίσει αμέσως καθώς αυτά τα προγράμματα «δεν είναι συμβατά με την αρχή της ειλικρινούς συνεργασίας και με την έννοια της ιθαγένειας της ΕΕ που κατοχυρώνεται στις συνθήκες της ΕΕ». Όπως υπενθυμίζεται, στις 20 Οκτωβρίου 2020 η Κομισιόν κίνησε διαδικασίες παράβασης κατά δύο κρατών μελών σχετικά με το σύστημα υπηκοότητας επενδυτών (πρόκειται για την Κύπρο και τη Μάλτα) και προέτρεψε ακόμα ένα κράτος μέλος να προχωρήσει στον τερματισμό του προγράμματος. Έκτοτε, προστίθεται, δύο κράτη μέλη κατάργησαν τα προγράμματα ή έχουν ξεκινήσει σχετικές διαδικασίες.
- Τα κράτη μέλη καλούνται να αξιολογήσουν «εάν θα πρέπει να ανακληθεί η ιθαγένεια που είχε χορηγηθεί προηγουμένως σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις ή υποστηρίζουν σημαντικά τον πόλεμο στην Ουκρανία», λαμβάνοντας υπόψη «τις αρχές που έχει θεσπίσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την απώλεια της ιθαγένειας της ΕΕ».
- Όσον αφορά τις άδειες διαμονής, η Κομισιόν ζητά από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αυστηρούς ελέγχους πριν την έκδοση αδειών διαμονής, ώστε να αποτραπεί η χρήση τέτοιων προγραμμάτων κατά τρόπο που να δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια, ή να διευκολύνει τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. Οι έλεγχοι περιλαμβάνουν «προϋποθέσεις διαμονής και ασφάλειας πριν από την έκδοση τέτοιων αδειών διαμονής, καθώς και την επαλήθευση του κατά πόσον η διαμονή είναι συνεχής».
- Επίσης η Κομισιόν καλεί τα κράτη μέλη να ανακαλέσουν αμέσως ή να αρνηθούν την ανανέωση αδειών διαμονής που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο προγραμμάτων χορήγησης καθεστώτος διαμονής σε επενδυτές, για Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία, κατόπιν αξιολόγησης. Το ίδιο μέτρο, σημειώνεται θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί σε όσους υποστηρίζουν σημαντικά τον πόλεμο στην Ουκρανία ή άλλες συναφείς δραστηριότητες της ρωσικής κυβέρνησης ή του καθεστώτος Λουκασένκο που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
- Αναστολή της έκδοσης αδειών διαμονής στο πλαίσιο των προγραμμάτων χορήγησης καθεστώτος διαμονής επενδυτών σε όλους τους Ρώσους και Λευκορώσους υπηκόους.
