ΚΥΠΕ
Μια συμφωνία για το θέμα διάνοιξης νέων σημείων διέλευσης θα αποτελούσε ουσιαστικό μήνυμα πολιτικής βούλησης ενόψει μιας διευρυμένης συνάντησης για το Κυπριακό, αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεσή του για τις Καλές του Υπηρεσίες την Κύπρο η οποία κυκλοφόρησε στις 10 Ιανουαρίου 2025 ως επίσημο έγγραφο του Συμβουλίου Ασφαλείας, με αριθμό S/2025/7.
Παράλληλα, εκφράζει ανησυχία «για τις επίμονες μονομερείς ενέργειες και από τις δύο πλευρές εντός και γύρω από την ουδέτερη ζώνη", και προτρέπει "όπως τα εμπόδια στο εμπόριο μέσω του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, καθώς και οι προκλήσεις που αφορούν τραπεζικά και χρηματοοικονομικά θέματα, αντιμετωπιστούν επειγόντως».
Στην έκθεση των Καλών Υπηρεσιών του, η οποία καλύπτει τις εξελίξεις από τις 13 Ιουνίου 2024 έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, ο ΓΓ των ΗΕ αναφέρεται σε «σημαντικές εξελίξεις», όπως τη συνάντησή του στη Νέα Υόρκη στις 15 Οκτωβρίου με τους δύο ηγέτες, και την προοπτική για τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης, κάτι, που όπως σημειώνει, έχει χαιρετιστεί και στις δύο κοινότητες.
Σημειώνει ότι παρά τις προσπάθειες, κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, της Προσωπικής του Απεσταλμένης, Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ, «δυστυχώς», δεν βρέθηκε κοινό έδαφος μεταξύ των ηγετών στην πορεία προς τα εμπρός. «Ωστόσο», αναφέρει, ο κ. Γκουτέρες «χαιρετίζω το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν σε κάποια εποικοδομητικά επόμενα βήματα κατά το άτυπο δείπνο που συγκάλεσα στις 15 Οκτωβρίου 2024», προσθέτει.
Είναι επίσης σημαντικό, αναφέρει, σε αυτό το στάδιο και μετά τα πορίσματα της Προσωπικής του Απεσταλμένης, «να ρίξουμε μια κριτική ματιά στην πορεία προς τα εμπρός μέσω μιας άτυπης ευρύτερης συνάντησης με τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις».
«Καλώ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εξετάσουν ειλικρινά πώς να διασφαλίσουν ότι αυτή η επόμενη δέσμευση, η οποία έχει γεννήσει την ελπίδα στους Κύπριους ότι μια αμοιβαία αποδεκτή πορεία προς τα εμπρός παραμένει δυνατή, είναι ανοιχτή και εποικοδομητική», αναφέρει ο ΓΓ των ΗΕ.
Ενθαρρύνει, επίσης, τις πλευρές «να επιδείξουν πνεύμα συμβιβασμού όσον αφορά τις συζητήσεις που σχετίζονται με τα σημεία διέλευσης, δεδομένου ότι μια συμφωνία για αυτό το θέμα θα αποτελούσε ουσιαστικό μήνυμα πολιτικής βούλησης ενόψει οποιασδήποτε διευρυμένης συνάντησης».
Αναφέρει ακόμη ότι, η επαναπροσέγγιση μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας «είναι ενθαρρυντική, δεδομένου ότι η εποικοδομητική υποστήριξή τους στην ειρηνευτική διαδικασία είναι κρίσιμη στο πλαίσιο του Κυπριακού».
Η δέσμευση των δύο χωρών για επιδίωξη διαύλων επικοινωνίας, παρά τις μακροχρόνιες διαφωνίες σε συγκεκριμένα θέματα, «χρησιμεύει επίσης ως παράδειγμα για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο», αναφέρει.
Ο κ. Γκουτέρες σημειώνει, επίσης, ότι λαμβάνοντας υπόψη «τον σημαντικό ρόλο και την ευθύνη που έχουν οι εγγυήτριες δυνάμεις» Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασιλείο στο κυπριακό πλαίσιο, τις ενθαρρύνει να συνεχίσουν να προτρέπουν τους δύο ηγέτες στην Κύπρο να συμμετάσχουν σε διάλογο και να αναζητήσουν μια αμοιβαία αποδεκτή οδό προς τα εμπρός με την απαιτούμενη πολιτική βούληση, δημιουργικότητα και να είναι ανοικτοί σε συμβιβασμούς.
Παράλληλα, εκφράζει ανησυχία «για τις επίμονες μονομερείς ενέργειες και από τις δύο πλευρές εντός και γύρω από την ουδέτερη ζώνη, οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν μόνιμα το στρατιωτικό status quo της περιοχής και που δεν ευνοούν την ευρύτερη ειρηνευτική διαδικασία».
«Εξακολουθώ επίσης να ανησυχώ για την κατάσταση στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και σημειώνω ότι η θέση των ΗΕ για τα Βαρώσια παραμένει αμετάβλητη», λέει ακόμη ο κ. Γκουτέρες και υπενθυμίζει τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα, ιδίως στα ψηφίσματά του 550 (1984) και 789 (1992). «Υπογραμμίζω τη σημασία της πλήρους τήρησης αυτών των ψηφισμάτων», σημειώνει.
Αναφέρει, ακόμη, ότι παραμένει «προσηλωμένος» στη διατήρηση επαφής και διαλόγου με τα μέρη, καθώς και με τις εγγυήτριες δυνάμεις, «σε αναζήτηση μιας οδού προς μια ειρηνική διευθέτηση", και "καθοδηγούμενος από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που έχουν θεσπίσει παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών».
Ο κ. Γκουτέρες, μεταξύ άλλων αναφέρει και ότι κατά την περίοδο αναφοράς, το εμπόριο μέσω του Κανονισμού Πράσινης Γραμμής έφτασε κοντά στα 13 εκατομμύρια ευρώ έως το τέλος Οκτωβρίου 2024, που είναι όπως σημειώνει σε «ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο» σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023.
Προσθέτει ότι το εμπόριο εντός του νησιού και η αύξηση των οικονομικών δεσμών, ως μέσο επανασύνδεσης των δύο πλευρών συνέχισε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών προβολής και υπεράσπισης της αποστολής των Καλών Υπηρεσιών του. «Αυτές οι προσπάθειες μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους μόνο με σαφή σημάδια υποστήριξης στο υψηλότερο επίπεδο στην κάθε κοινότητα», αναφέρει σημειώνοντας ότι, ως εκ τούτου, «λυπάμαι για τα επίμονα εμπόδια στο εμπόριο του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής». «Προτρέπω όπως αυτά τα εμπόδια, καθώς και οι προκλήσεις που αφορούν τραπεζικά και χρηματοοικονομικά θέματα, αντιμετωπιστούν επειγόντως», σημειώνει.
Στην έκθεση υπάρχουν ως συνημμένα και τα σημειώματα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη και του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ, σχετικά με τις ενέργειες που έχουν λάβει με σκοπό την επίτευξη μιας βιώσιμης και συνολικής διευθέτησης.
Στο δικό του σημείωμα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επαναλαμβάνει τη δέσμευσή του για ειρηνική λύση του Κυπριακού, αποκλειστικά στη βάση που ορίζεται από τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Επαναβεβαιώνει επίσης τη δέσμευσή του στο κεκτημένο των διαπραγματεύσεων και στο σύνολο της εργασίας που έχει επιτευχθεί μέχρι το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντάνα, τον Ιούλιο του 2017, «η οποία περιλαμβάνει τη συμφωνημένη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν σε όλα τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων και τα έξι σημεία που παρουσιάζονται από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ στο Κραν Μοντάνα».
Σημειώνει ότι συνεργάστηκε «με ειλικρίνεια» με την Προσωπική Απεσταλμένη καθ' όλη τη διάρκεια της αποστολής της, και ότι εξέφρασε επανειλημμένα την ετοιμότητά του να συναντηθεί με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, υπό την αιγίδα της Προσωπικής Απεσταλμένης, με σκοπό την επίσπευση των συζητήσεων στην προσπάθεια επίτευξης προόδου, αλλά ότι αυτό δεν έγινε εφικτό, λόγω της «επίμονης άρνησης» του κ. Τατάρ.
Αναφέρει ακόμη ότι πρότεινε κατά τη διάρκεια του δείπνου στη Νέα Υόρκη τη σύσταση πρόσθετης Τεχνικής Επιτροπής για τη Νεολαία, τη σύσταση συμβουλευτικού οργάνου της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό την περαιτέρω προώθηση της συμμετοχής της στην ειρηνευτική διαδικασία και τη σύσταση «Επιτροπής Αλήθειας για την Κύπρο» και ότι απορρίφθηκαν όλες οι εισηγήσεις του από τον κ. Τατάρ.
Αναφέρεται ακόμη στα προσκόμματα από τον Τ/κ ηγέτη σε σχέση με τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης, στις συναντήσεις του με τον Τούρκο Πρόεδρο και τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών τον Νοέμβριο στο περιθώριο της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής της Πολιτικής Κοινότητας, καθώς και στο Μπακού στο πλαίσιο της COP29. Είπε ότι οι συναντήσεις αυτές ήταν «βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, τόσο από άποψη ουσίας και σε σχέση με τον συμβολισμό τους […]».
Σημείωσε, ακόμη, ότι συνεχίζεται η εφαρμογή και η περαιτέρω ενίσχυση των πολιτικών στήριξης προς τους Τουρκοκύπριους.
Αναφέρει ακόμη ότι, η δημιουργία και η καλλιέργεια ενός θετικού περιβάλλοντος που θα ευνοεί την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, «εξακολουθεί να παρεμποδίζεται από τις πολιτικές της Τουρκίας που ανεβάζουν εντάσεις και δημιουργούν νέα τετελεσμένα επί εδάφους».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρεται στην άρνηση της Άγκυρας να διατηρήσει τη δέσμευση για τη συμφωνημένη βάση ΔΔΟ και στην προώθηση της θέσης για «κυρίαρχη ισότητα» και «ισότιμο διεθνές καθεστώς» των κατεχομένων, σε ρητορική που υπονομεύει τις προοπτικές επανέναρξης των συνομιλίων, μη συμμόρφωση με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ για τα Βαρώσια, αλλά και στη συνέχιση της παράνομης εκμετάλλευσης περιουσιών Ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα, μεταξύ άλλων.
Καταγγέλλει, επίσης, περιπτώσεις παρεμπόδισης του έργου των Τεχνικών Επιτροπών ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της τουρκοκυπριακής πλευρά να τις χρησιμοποιήσει «ως οχήματα για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ «ξεχωριστών διοικήσεων» στο γενικό πλαίσιο της πολιτικής των 'δύο κρατών'».
Στο δικό του σημείωμα, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης αναφέρει ότι κατά την τελευταία του συνάντηση με την Προσωπική Απεσταλμένη του ΓΓ των ΗΕ κατάλαβε ότι η κ. Ολγκίν «χρησιμοποίησε τη θητεία της για να κατανοήσει την πραγματική πρόθεση της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, η οποία αποκλείει ένα κοινό μέλλον που βασίζεται στην ισότητα με εμάς, την τουρκοκυπριακή πλευρά».
Ισχυρίζεται, ακόμη, ότι η κ. Ολγκίν, «επιδίωξε επίμονα την άρση της άδικης απομόνωσης» των Τουρκοκυπρίων «ξεκινώντας» από τα 3Α (3D – απευθείας εμπόριο, πτήσεις, επαφές)» τα οποία, όπως αναφέρει, ο ίδιος έθεσε ως τα αρχικά βήματα «για την έκφραση της κυρίαρχης ισότητας και του ισότιμου διεθνούς μας καθεστώτος, η επαναβεβαίωση των οποίων είναι απαραίτητη για την έναρξη μιας νέας και επίσημης διαδικασίας διαπραγμάτευσης σε αυτή τη βάση».
Όσον αφορά στα οδοφράγματα αναφέρθηκε στην πρότασή του να ανοίξει το πρώτο σημείο διέλευσης αποκλειστικά για εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες στη Μια Μηλιά, υποστηρίζοντας ότι η ε/κ πλευρά δεν έχει ακόμη προτείνει ένα νέο σημείο διέλευσης, «καθώς επιμένει σε επανειλημμένα απορριφθείσες προτάσεις» από τον ίδιο για διελεύσεις μέσω της νεκρής ζώνης και στρατιωτικών περιοχών. Θέτει, επίσης, το θέμα της ολοκλήρωσης του δρόμου Άρσους-Πύλας και σημειώνει ότι είναι έτοιμος να διερευνήσει τη δυνατότητα διάνοιξης των σημείων διέλευσης Μιας Μηλιάς και Λουρουτζίνας, με την ολοκλήρωση εργασιών για αυτό τον δρόμο.
Ισχυρίζεται πως τόσο η διεθνής κοινότητα όσο και η ελληνοκυπριακή πλευρά, «ένωσαν τις δυνάμεις τους για να διασφαλίσουν τη συνέχιση του status quo».
Κάνει εξάλλου λόγο για «εχθρική πολιτική» από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας για όσους εκμεταλλεύονται Ε/κ περιουσίες στα κατεχόμενα, σημειώνοντας πως «απειλούν άτομα με ποινικές διώξεις για τις νόμιμες περιουσιακές τους συναλλαγές στην 'τδβκ'».
