ΚΥΠΕ
Εν μέσω μια έντονης συζήτηση για τα προβλήματα ακρίβειας και επάρκειας ηλεκτρισμού στην Κύπρο, η Βουλή ενέκρινε ομόφωνα τον προϋπολογισμό της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ).
Ο προϋπολογισμός της ΑΗΚ για το 2025 παρουσιάζει έλλειμμα που αγγίζει τα €495 εκατομμύρια. Το συνολικό ύψος των προϋπολογιζόμενων δαπανών ανέρχεται στα €1,88 δισεκατομμύρια, ενώ τα προβλεπόμενα έσοδα περιορίζονται στα €1,39 δισεκατομμύρια.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, αναφέρθηκε σε έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού στον τομέα της ενέργειας τα προηγούμενα χρόνια, επισημαίνοντας ότι οι άναρχες αδειοδοτήσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) έγιναν χωρίς συνολικό πλάνο. Τόνισε ότι το ηλεκτρικό σύστημα είναι αδύνατο να τύχει αποτελεσματικής διαχείρισης, καθώς οι συμβατικές μονάδες λειτουργούν συνεχώς με αυξημένα κόστη συντήρησης και ρύπων, οδηγώντας σε αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος.
Κατήγγειλε την απόφαση επαναλειτουργίας του σταθμού της Δεκέλειας λίγο πριν τις εκλογές, καθώς και την αδυναμία λειτουργίας της Μονάδας 6 της ΑΗΚ. Αναφέρθηκε επίσης στο τερματικό στο Βασιλικό, το οποίο παραμένει στάσιμο και εξετάζεται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Κάλεσε την Κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στην ανάθεση του έργου, να στηρίξει την ΑΗΚ στην ανάπτυξη ΑΠΕ και να υιοθετήσει κεντρικά συστήματα αποθήκευσης για ενεργειακή ασφάλεια και σταθερότητα.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Αλέκος Τρυφωνίδης, τόνισε τη σημασία στήριξης των ημικρατικών οργανισμών, με έμφαση στην ΑΗΚ, η οποία αποτελεί τον βασικό πυλώνα του ενεργειακού τομέα στη χώρα. Ανέφερε ότι η συντήρηση, ο εκσυγχρονισμός και η συνεχής αναβάθμιση του εξοπλισμού και των υποδομών, στο πλαίσιο ενός υγιούς ανταγωνισμού, θα συμβάλουν στη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναφέρθηκε στις δυσκολίες της ΑΗΚ στην ανάπτυξη ΑΠΕ λόγω έλλειψης κρατικής γης, καθώς και στην καθυστέρηση υλοποίησης αποθήκευσης ενέργειας, που έπρεπε να είχε προχωρήσει εδώ και χρόνια. Επισήμανε ότι οι καθυστερήσεις στην έλευση φυσικού αερίου επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής ενέργειας, τονίζοντας ότι η χρήση φυσικού θα μπορούσε να μειώσει το κόστος κατά 30%. Σημείωσε το βάρος που επιφέρει στους καταναλωτές το κόστος των θερμοκηπιακών αερίων και επανέλαβε τη στήριξη στη διοίκηση και τους εργαζομένους της ΑΗΚ, καλώντας για επιτάχυνση των διαδικασιών, ώστε να επιτευχθεί χαμηλότερο κόστος ενέργειας για όλους.
Η Ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, σημείωσε τις υψηλές τιμές ενέργειας, οι οποίες, όπως είπε, «τσακίζουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις». Κατηγόρησε τις διαδοχικές Κυβερνήσεις και τα συμβούλια της ΑΗΚ για ανικανότητα στη χάραξη στρατηγικού σχεδίου που θα οδηγούσε την Κύπρο στη νέα ενεργειακή εποχή, τονίζοντας ότι η αποτυχία αυτή μετακυλίεται στους ώμους των πολιτών.
Σύγκρινε το κυπριακό μοντέλο με άλλες χώρες, όπου, όπως ανέφερε, μέσω πλειστηριασμών επιτυγχάνονται τιμές ακόμα και 2 σεντ ανά κιλοβατώρα, την ώρα που στην Κύπρο η τιμή ΑΠΕ παραμένει συνδεδεμένη με το κόστος παραγωγής συμβατικής ενέργειας, διατηρώντας έτσι τις τιμές σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ, Μαρίνος Σιζόπουλος, επέρριψε ευθύνες στις προηγούμενες Κυβερνήσεις, αλλά τόνισε και τις ευθύνες της σημερινής Κυβέρνησης για τη διαχείριση του ενεργειακού κόστους. Επεσήμανε ότι οι λανθασμένες αποφάσεις και σκοπιμότητες επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Τόνισε ότι το κόστος των θερμοκηπιακών ρύπων αυξάνει την τιμή του ρεύματος κατά 100%-180% επί της κατανάλωσης, ενώ στο τελικό ποσό προστίθεται και 19% ΦΠΑ, χαρακτηρίζοντας την πρακτική αυτή ως «φόρο στον φόρο». Υποστήριξε ότι ο ΦΠΑ θα έπρεπε να υπολογίζεται μόνο στην κατανάλωση και όχι στο συνολικό λογαριασμό ή θα πρέπει να μειωθεί το ΦΠΑ κάτι που επιτρέπεται από την ΕΕ.
Παράλληλα, επισήμανε ότι η επιδότηση των λογαριασμών αποτελεί μόνο προσωρινή λύση και δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του. Δήλωσε πως είναι αδικαιολόγητο η ΑΗΚ να μην έχει αναβαθμίσει το δίκτυό της ώστε να μπορεί να συνδέσει περισσότερα φωτοβολταϊκά και χαρακτήρισε «αδιανόητη» την έλλειψη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ, Σωτήρης Ιωάννου, χαρακτήρισε σκανδαλώδη την πρακτική της διπλής φορολόγησης στους λογαριασμούς της ΑΗΚ, επισημαίνοντας ότι επιβαρύνει σημαντικά τους πολίτες για ένα βασικό αγαθό, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα.
Αναφέρθηκε επίσης στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της Δεκέλειας, τονίζοντας ότι παρά τις υποσχέσεις που δόθηκαν, δεν έχει υπάρξει καμία υλοποίηση, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της περιοχής να υφίστανται καθημερινά τις συνέπειες στη δημόσια υγεία και την ασφάλειά τους. Ζήτησε την άμεση εφαρμογή των δεσμεύσεων προς τις κοινότητες, τον τερματισμό της ρύπανσης και τη συμμόρφωση με τις περιβαλλοντικές οδηγίες.
Παράλληλα, υποστήριξε ότι είναι αναγκαία η λήψη αντισταθμιστικών μέτρων για τις πληγείσες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων εκπτώσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Είπε επίσης πως οι πολίτες ήδη υποφέρουν από το υψηλό ενεργειακό κόστος, ενώ αναφέρθηκε και στις πρόσφατες τραγωδίες με τις πυρκαγιές, που συνδέονται με το υψηλό κόστος ηλεκτρισμού.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μιχάλης Γιακούμη, επεσήμανε ότι τα τελευταία 12 χρόνια δεν σημειώθηκε ουσιαστική πρόοδος στον τομέα της ενέργειας, καθώς δεν υπήρξε επαρκής διείσδυση ΑΠΕ, ούτε διασφαλίστηκαν οι απαραίτητες εφεδρείες και η ενεργειακή επάρκεια.
Κατήγγειλε ότι υπάρχουν δυνάμεις που «πολεμούν» την ΑΗΚ, και είπε ότι η ΑΗΚ καλείται να ανταγωνιστεί τον ίδιο της τον εαυτό. Δήλωσε τη στήριξή του στην ΑΗΚ, υπογραμμίζοντας ότι είναι απαραίτητη η θεσμική ρύθμιση των αντισταθμιστικών μέτρων για τις κοινότητες που γειτνιάζουν με τον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της Δεκέλειας.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Κυριάκος Χατζηγιάννης, επέρριψε ευθύνες τόσο στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΑΗΚ όσο και στην Κυβέρνηση για την κατάσταση στον ενεργειακό τομέα, τονίζοντας ότι μετά από δύο χρόνια διακυβέρνησης, ακόμα δεν υπάρχει σαφής στρατηγική. Κατήγγειλε ότι η έλευση του φυσικού αερίου καθυστερεί αδικαιολόγητα, με τα σχετικά έργα να έχουν διακοπεί, αφήνοντας τη χώρα χωρίς προγραμματισμό στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής.
Σημείωσε ότι υπάρχουν πολλές αιτήσεις από τον ιδιωτικό τομέα για αποθήκευση ενέργειας και δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων, οι οποίες δεν έχουν εγκριθεί. Επέκρινε την «μονοπωλιακή διαχείριση» του τομέα και υποστήριξε ότι η αγορά ηλεκτρισμού ενδέχεται να χρειάζεται αλλαγές.
Υπογράμμισε την ανάγκη για επενδύσεις στα δίκτυα και άμεση εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, ώστε να αυξηθεί η προσφορά και να μην υπάρξουν διακοπές ρεύματος το καλοκαίρι. Προειδοποίησε ότι από το 2027, οι καταναλωτές θα επιβαρυνθούν περαιτέρω λόγω ρυπογόνων υποδομών. Είπε χαρακτηριστικά ότι η Κύπρος θα μπορούσε να «κερδίσει βραβείο Γκίνες» για την καθυστέρηση και την αδυναμία ολοκλήρωσης των έργων φυσικού αερίου. Διερωτήθηκε επίσης γιατί καθυστερεί η έλευση του πλοίου «Προμηθέας».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, ανέφερε ότι η ΡΑΕΚ φέρει ευθύνες για τις αποφάσεις της σχετικά με την ενεργειακή επάρκεια, ενώ κατηγόρησε την Κυβέρνηση για έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις της.
Αναφερόμενος στον ΔΗΣΥ, χαρακτήρισε «οξύμωρο» το γεγονός ότι το κόμμα επιρρίπτει ευθύνες στη νυν Κυβέρνηση, ενώ η συμφωνία για το Βασιλικό έγινε επί δικής του διακυβέρνησης. Κατήγγειλε επίσης ότι επί ΔΗΣΥ εξαγγέλθηκε τέσσερις φορές η έλευση φυσικού αερίου, χωρίς ποτέ να υλοποιηθεί.
Ο κ. Στεφάνου υποστήριξε ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση απέτρεψε την ΑΗΚ από το να επενδύσει, ενώ επιχείρησε να χρησιμοποιήσει τα πλεονάσματα του οργανισμού για τον κρατικό προϋπολογισμό. Κατηγόρησε επίσης τα τότε Διοικητικά Συμβούλια της ΑΗΚ για έλλειψη θάρρους στην προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Προειδοποίησε ότι η Κύπρος θα αντιμετωπίσει πρόβλημα ενεργειακής επάρκειας και το καλοκαίρι και κατήγγειλε ότι πρώην κυβερνητικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι είχαν ευθύνη για την ενέργεια, εργάζονται σήμερα σε ιδιωτικές εταιρείες του κλάδου, εξυπηρετώντας ιδιωτικά συμφέροντα σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος.
Τέλος, κάλεσε την Κυβέρνηση να μειώσει το κόστος του ηλεκτρισμού με τη μείωση του ΦΠΑ από 19% σε 9% και τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι το ΑΚΕΛ έχει ήδη ετοιμάσει σχετική πρόταση νόμου.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλλάς, απάντησε στις κατηγορίες Στεφάνου, αναφέροντας ότι σκάνδαλο είναι ό,τι αποδεικνύεται στο δικαστήριο. Υπενθύμισε ότι επί διακυβέρνησης ΔΗΣΥ αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο στη Δρομολαξιά και για πρώτη φορά φυλακίστηκαν πρώην αξιωματούχοι και στελέχη κομμάτων.
Αμφισβήτησε την τοποθέτηση του κ. Στεφάνου ότι οι αποφάσεις της ΡΑΕΚ συνιστούν σκάνδαλο, τονίζοντας ότι η Αρχή είναι ανεξάρτητος θεσμός που λειτουργεί σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Αναγνώρισε ότι μπορεί να έγιναν λανθασμένες εκτιμήσεις και σχεδιασμοί, αλλά επεσήμανε ότι ο ενεργειακός τομέας είναι ευμετάβλητος και δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν όλες οι μεταβλητές, όπως οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και η αύξηση του κόστους των ρύπων ή αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου που ίσως αν υπήρχε στην Κύπρο να μην έκανε συμφέρουσα την χρήση του.
Ανέφερε επίσης, ότι το κράτος έπρεπε να είχε προχωρήσει στην αποθήκευση ενέργειας, καθώς το κόστος των μπαταριών μειωνόταν σταδιακά. Ανέφερε ότι επί διακυβέρνησης ΔΗΣΥ εξασφαλίστηκαν 40 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ωστόσο η νέα Κυβέρνηση προβληματιζόταν επί δύο χρόνια και τελικά επέστρεψε στον αρχικό σχεδιασμό του ΔΗΣΥ.
Ο κ. Κουλλά υπογράμμισε ότι πρέπει να επενδυθούν πόροι στην αποθήκευση ενέργειας και εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι, όπως έχει παραδεχθεί η Κυβέρνηση, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος δεν θα μειωθεί τα επόμενα δύο χρόνια.
