Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας βρίσκεται στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της Κομισιόν- κατά τις 100 πρώτες μέρες της νέας θητείας της- με την πρόεδρό της να ξεκαθαρίζει ότι «τίποτα δεν είναι ακόμα εκτός συζητήσεων» για ενδεχόμενα νέα μέτρα «ευελιξίας», παρά το ό,τι δεν μιλά ανοιχτά για ευρωομόλογα. Παράλληλα, ανέφερε ότι εργάζεται για να βρει τη «σωστή διατύπωση» και «ισορροπημένη προσέγγιση» σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα συμμετοχής χωρών εκτός Ε.Ε., λόγω του προβληματισμού, που έχει προκληθεί στην Αθήνα για την πρόθεση της Τουρκίας να μπει «σφήνα» στα σχετικά αμυντικά της σχέδια.
Δύο ημέρες πριν από τη συμπλήρωση 100 ημερών από την έναρξη της νέας θητείας της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προχώρησε σε συνέντευξη Τύπου, εν είδει απολογισμού, στους ανταποκριτές στις Βρυξέλλες.
«Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με ταχύτητα αστραπής. Οι γεωπολιτικές αλλαγές κλονίζουν τις συμμαχίες. Οι βεβαιότητες δεκαετιών καταρρέουν. Και έχουμε ακόμα έναν βάναυσο πόλεμο που μαίνεται στα σύνορά μας» σημείωσε η πρόεδρος της Κομισιόν. Κατά τις πρώτες αυτές 100 ημέρες, από την 1η Δεκεμβρίου, η Κομισιόν επιτάχυνε αρκετά από τα ζητήματα, που περιέγραψε ως προτεραιότητα στις «πολιτικές κατευθύνσεις» της, τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αδιαμφισβήτητα η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας βρίσκεται στο επίκεντρο, καθώς η Κομισιόν είχε άλλωστε για πρώτη φορά αρμόδιο Επίτροπο. «Μια κίνηση που τώρα, τρεις μήνες μετά, δεν φαίνεται μόνο απαραίτητη, αλλά και σωστή, τη σωστή στιγμή» είπε χαρακτηριστικά η Φον ντερ Λάιεν δίνοντας παράλληλα έμφαση στο φιλόδοξο σχέδιό «επανεξοπλισμού της Ευρώπης» (REARM Europe) ύψους 800 δισ, που έλαβε «ομόφωνη στήριξη» από τους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως είπε.
«Η ιδέα πίσω από το σχέδιο είναι: πρέπει να απελευθερώσουμε όλες τις δυνάμεις μας έναντι συγκεκριμένων απειλών. Και αν μπορούμε να συνεργαστούμε με άλλες χώρες (ομοϊδεάτες εταίρους), όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία ή τον Καναδά, η δυναμική αυτή μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερη» επισήμανε.
Για την εν δυνάμει συμμετοχή «ομοϊδεατών» εταίρων
Αυτή ακριβώς η δυνατότητα, όμως, έχει προκαλέσει «ρήγμα» μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας με την πρώτη να επιδιώκει τη δυνατότητα του «εργαλείου» δανειοδότησης ύψους 150 δισ. για την αμυντική βιομηχανία να αφορά και μη κράτη – μέλη και τη Γαλλία να διαφωνεί προβάλλοντας ως προτεραιότητα την ευρωπαϊκή αγορά.
Ερωτηθείσα σχετικά, η πρόεδρος της Κομισιόν επισήμανε ότι το νέο αυτό «εργαλείο» θα αποκαλείται SAFE για την επιτάχυνση των κοινών προμηθειών των πανευρωπαϊκών στρατιωτικών ικανοτήτων.
Ανέφερε, εξάλλου, δύο φορές ότι 80% των αμυντικών ευρωπαϊκών επενδύσεων πάνε στο εξωτερικό, εκτός δηλαδή της Ε.Ε και μόνο το 20% αφορά τις αντίστοιχες εντός του «μπλοκ» και αυτό δημιουργεί «κενά» στην καινοτομία και τις θέσεις εργασίας. Και γι’ αυτό εξήγησε τη σημασία του νέου «εργαλείου» των 150% σε δάνεια και για τις κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού ανάμεσα στα κράτη μέλη και σε προϊόντα διπλής χρήσης, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones).
«Αναγνωρίζω ότι θα υπάρξει μια σταδιακή αύξηση στην αγορά ευρωπαϊκών (προϊόντων) και ότι θα πρέπει να σκεφτούμε να συμπεριλάβουμε και άλλους εταίρους, όπως για παράδειγμα έχουμε ισχυρούς δεσμούς με τους Βρετανούς φίλους μας, ή τη Νορβηγία, άρα πρέπει να σκεφτούμε έξυπνα πώς θα το κάνουμε αυτό, αλλά γενικά θα πρέπει να οδηγήσει σε αύξηση της ανάπτυξης καλών θέσεων εργασίας και της τεχνολογίας, εδώ στην Ευρώπη» σημείωσε.
Πρόσθεσε, όμως, ότι αυτή η αύξηση θα είναι σταδιακή για τα ευρωπαϊκά προϊόντα καθώς αυτό που χρειαζόμαστε άμεσα είναι όλες τις στρατιωτικές δυνατότητες, που ακόμα δεν υπάρχουν εδώ.
«Θα πρέπει να σκεφτούμε εκ νέου την ευρωπαϊκή αμυντική μας βάση» και σχετικές αλλαγές στους ήδη υπάρχοντες κανονισμούς.
Επιδιώκεται «ισορροπημένη προσέγγιση»
Σε ερώτηση της «Κ» σχετικά με το πώς θα ανταποκριθεί στη δυσαρέσκεια συγκεκριμένων κρατών μελών για την εν δυνάμει συμμετοχή στις πρωτοβουλίες της των λεγόμενων «ομοϊδεατών χωρών», η Φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι «θα πρέπει να βρούμε μια καλή διατύπωση και πλαίσιο για να εργαστούμε πάνω σε αυτό», ενώ σημείωσε ότι «αυτό κάνουμε ακριβώς τώρα. Ακούμε τα διαφορετικά συμφέροντα των ενδιαφερόμενων πλευρών για να βρούμε μια ισορροπημένη προσέγγιση». Σκοπός είναι να «βρούμε τη σωστή ισορροπία», που θα περιλαμβάνεται στη «Λευκή Βίβλο» για την άμυνα, και που αναμένεται στις 19 Μαρτίου.
Σχετικά με τη δυνατότητα οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να αγοράζουν αμερικανικά αμυντικά προϊόντα, όπως μαχητικά αεροσκάφη, η πρόεδρος υπογράμμισε ότι «τα κράτη μέλη, φυσικά, σε εθνικό επίπεδο μπορούν να αποφασίσουν τι μπορούν να κάνουν», αλλά είναι σημαντικό να γίνεται σε συντονισμό και με τις προϋποθέσεις που θέτει το ΝΑΤΟ.
Ανοιχτή σε νέα μέτρα «ευελιξίας»
Και παρά το γεγονός ότι προς το παρόν «αποκλείει» την έκδοση ευρωομολόγων, η πρόεδρος της Κομισιόν εμφανίστηκε πρόθυμη να ενισχύσει τις πρωτοβουλίες της για την αμυντική αυτονομία της Ευρώπης. Οι «27» κάλεσαν την περασμένη Πέμπτη την Φον ντερ Λάιεν να φέρει «πρόσθετες προτάσεις ώστε να εξευρεθούν νέα πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα». «Τίποτα δεν είναι εκτός του τραπεζιού, είμαι ανοιχτή σε ό,τι είναι απαραίτητο» είπε χαρακτηριστικά.
Ερωτηθείσα εάν είναι, ωστόσο, σε κίνδυνο το Σύμφωνο Σταθερότητας τόνισε ότι «πρέπει να βαδίσουμε μια λεπτή γραμμή ισορροπίας» και για τον λόγο αυτό «η εθνική ρήτρα διαφυγής θα ενεργοποιηθεί με έναν πολύ ελεγχόμενο τρόπο, αναλογικό και με συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο». Εξάλλου, υπογράμμισε ότι θα δοθεί προσοχή σε κάθε περίπτωση, κράτους μέλους ξεχωριστά.
Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, επιλέχθηκε το «εργαλείο» της εθνικής «ρήτρας διαφυγής» εξήγησε και όχι της «γενικής» όπως συνέβη στην πανδημία. Στην περίπτωση των αμυντικών δαπανών, δίνει «δημοσιονομικό χώρο για την άμυνα, για μια περίοδο 4 χρόνων» και πρόσθεσε ότι το μέτρο είναι «εν δυνάμει» γενναιόδωρο καθώς δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αυξήσουν κατά 1,5% του ΑΕΠ τους τις αμυντικές τους δυνατότητες, αλλά με ελεγχόμενο τρόπο και συνέχιση της δέσμευσης στους «περιοριστικούς» μας κανόνες, στο πλαίσιο του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Σχετικά με τη νέα εποχή και τις συνεχιζόμενες «προκλήσεις ασφαλείας» η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση της σύγκλησης σε τακτικό επίπεδο «Κολλεγίου ασφάλειας» με τη συμμετοχή όλων των Επιτρόπων της καθώς όλα τα χαρτοφυλάκια, εν δυνάμει γίνονται αλληλένδετα με την τρέχουσα κρίση δίνοντας το παράδειγμα της ενέργειας και του μεταναστευτικού, τα οποία έχουν «εργαλειοποιηθεί» από τη Ρωσία.
Για «επιστροφές μεταναστών»
Στο μεταξύ, το σχέδιο για επιτάχυνση και αύξηση των επιστροφών των παράτυπων μεταναστών θα παρουσιάσει η Κομισιόν, την ερχόμενη Τρίτη. Η Φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι «η είσοδος θα απαγορευτεί» σε όλους εκείνους δημιουργούν «κινδύνους ασφάλειας» όπως συνέβη στα σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία. Το σχέδιο δεν φαίνεται πάντως να περιλαμβάνει τη δυνατότητα δημιουργίας «κέντρων» για την απέλαση μεταναστών σε τρίτες χώρες, κατά το πρότυπο της συμφωνίας Ιταλίας – Αλβανίας.
«Θα είμαστε αποφασιστικοί, αλλά εγγυόμαστε επίσης ότι θα ενεργούμε με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων» δεσμεύτηκε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Σε έτερη ερώτηση της «Κ», εάν είναι ικανοποιημένη με ό,τι παραδίδει στις 100 πρώτες μέρες της νέας θητείας της και εάν θα έκανε κάτι διαφορετικά, η πρόεδρος της Κομισιόν παραδέχθηκε ότι στο επίκεντρο της -πριν από 100 ημέρες -ήταν η «ευημερία» και γι’ αυτό ανέθεσε στον Μάριο Ντράγκι τη σχετική έκθεση για την «ανταγωνιστικότητα» της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά «πως να ήξερα ότι θα άλλαζε ο κόσμος τόσο σύντομα» είπε χαρακτηριστικά.
