Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Πίσω στις αρχές του φετινού καλοκαιριού, πριν από μόλις έναν μήνα, ήταν πια σαφές στα μάτια των περισσοτέρων πως το μέλλον θα είναι εξαιρετικά δύσκολο και ασταθές για τον Βρετανό πρωθυπουργό. Κανείς δεν περίμενε, ωστόσο, πως η επόμενη κρίση θα ακολουθούσε κατά τρόπο τόσο άμεσο και… σαρωτικό.
Πριν από ακριβώς έναν μήνα, το βράδυ της 6ης Ιουνίου, ο Μπόρις Τζόνσον βγήκε «νικητής» μέσα από την εσωκομματική ψηφοφορία επί της πρότασης δυσπιστίας που είχαν κινήσει εναντίον του δεκάδες βουλευτές της κυβερνώσας συντηρητικής παράταξης.
Συνολικά 211 βουλευτές είχαν ψηφίσει τότε υπέρ του νυν πρωθυπουργού, και 148 κατά, με τον Τζόνσον να επιβιώνει μεν πολιτικά, έχοντας όμως χάσει την εμπιστοσύνη του 41,2% των εν ενεργεία βουλευτών της παράταξής του.
Συγκριτικά, σε μια ανάλογη ψηφοφορία, τον Δεκέμβριο του 2018, η τότε πρωθυπουργός Τερέζα Μέι είχε επικρατήσει με 200 ψήφους υπέρ έναντι 117 κατά. Η Μέι είχε, με άλλα λόγια, επιβιώσει εξασφαλίζοντας ποσοστό καλύτερο για την ίδια από εκείνο του Τζόνσον, χωρίς όμως να καταφέρει τελικώς να μακροημερεύσει στην πρωθυπουργία και την ηγεσία του κυβερνώντος Συντηρητικού κόμματος. Έως και την Άνοιξη του 2019, εκείνη ήταν ήδη, επί της ουσίας, παρελθόν.
Εν έτει 2022 πια, ο πολιτικός που διαδέχθηκε την Τερέζα Μέι στην εξουσία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με τη δική του «τέλεια καταιγίδα», μέσα σε συνθήκες που είναι μάλιστα πολύ χειρότερες από εκείνες που επικρατούσαν όταν ο ίδιος ανήλθε στην εξουσία το 2019.
Οι πολλές «πληγές» του Μπόρις
Εάν η Μέι είχε τότε να αντιμετωπίσει μόνο το Brexit και τις δύσκολες σχετικές διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους, πλέον ο Μπόρις έχει να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό που καλπάζει με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις πληγές της πανδημίας που μεσολάβησε (και συνεχίζεται), τις απεργιακές κινητοποιήσεις που πολλαπλασιάζονται εντός των βρετανικών συνόρων… και το Brexit που τελικώς δεν οδήγησε τους Βρετανούς κάπου «καλύτερα», παρά τις περί του αντιθέτου προεκλογικές δεσμεύσεις των Τόρις και προσωπικά του ιδίου του Μπόρις.
Ο Μπόρις Τζόνσον έχει όμως, παράλληλα, στην πλάτη του και μια σειρά από σκάνδαλα, με κορυφαίο μεταξύ αυτών το partygate της πανδημικής περιόδου, στην σκιά του οποίου θα ακολουθούσε και το σκάνδαλο με την κυβερνητική αναβάθμιση του βουλευτή Κρις Πίντσερ. Ο Τζόνσον προώθησε τον κ. Πίντσερ σε θέση ευθύνης εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας, αν και γνώριζε πως είχαν προηγηθεί καταγγελίες σε βάρος του εν λόγω πολιτικού που είχε κατ’ επανάληψη κατηγορηθεί πως έχει παρενοχλήσει σεξουαλικά άλλους άνδρες βουλευτές.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός απολογήθηκε εκ των υστέρων αναγνωρίζοντας το λάθος του, όπως είχε απολογηθεί και λίγους μήνες νωρίτερα αναγνωρίζοντας τους λάθους χειρισμούς γύρω από το partygate.
Αυτήν τη φορά ωστόσο, οι παραιτήσεις έπεσαν βροχή, σημειώνοντας ρεκόρ: Μέσα σε λίγες ώρες, το τελευταίο 24ωρο, παραιτήθηκαν συνολικά πάνω από 22 κορυφαία στελέχη των Συντηρητικών, μεταξύ αυτών υπουργοί (Ρίσι Σούνακ, Σάτζιντ Τζάβιντ), υφυπουργοί, γραμματείς, ο αντιπρόεδρος του Συντηρητικού Κόμματος Μπιμ Αφολάμι κ.ά. Η τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι ανάλογο, πλην όμως και πάλι όχι τόσο μεγάλο και εκτεταμένο, ήταν τα μακρινό… 1932, σύμφωνα με το BBC.
Αλλά και μεταξύ εκείνων που δεν παραιτήθηκαν, υπήρξαν υπουργοί (περίπου δέκα σύμφωνα με όσα αναφέρονται στα βρετανικά μίντια) που μετέβησαν σήμερα εσπευσμένα στη Ντάουνινγκ Στριτ ζητώντας από τον Μπόρις Τζόνσον να παραιτηθεί… για να μην αναγκαστούν να παραιτηθούν εκείνοι πριν από αυτόν.
Όπως σημειώνεται, στη Ντάουνινγκ Στριτ μετέβη σήμερα εσπευσμένα και ο Σερ Γκράχαμ Μπρέιντι, επικεφαλής της 1922 Committee, όπως ονομάζεται η κομματική επιτροπή που αναμένεται να κρίνει εάν ο Τζόνσον θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια νέα ψηφοφορία/πρόταση μομφής αυτό το καλοκαίρι ή όχι.
Σημειώνεται πως βάσει των εν ισχύι κομματικών κανόνων, ο Μπόρις Τζόνσον δεν μπορεί να υποβληθεί εκ των έσω σε μια νέα δοκιμασία δυσπιστίας έως και τον Ιούνιο του 2023. Κι αυτό διότι πρέπει να έχουν περάσει 12 μήνες από την προηγούμενη σχετική ψηφοφορία, που έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 2022.
Υπό τις τρέχουσες συνθήκες ωστόσο, καθώς οι παραιτήσεις πολλαπλασιάζονται μέσα σε ένα περιβάλλον επιδεινούμενου κομματικού αλληλοσπαραγμού, είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς πως θα μπορούσε να συνεχίσει το έργο της η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον χωρίς κάποια μεγάλη ανατροπή.
Πρωτοφανής κρίση
Η κρίση είναι πια πρωτοφανής για τα δεδομένα του Συντηρητικού κόμματος, που έχει ζήσει μεν ουκ ολίγες εσωκομματικές εντάσεις στο παρελθόν αλλά καμία «τέλεια καταιγίδα» όπως την τρέχουσα.
Δύο σενάρια
Σύμφωνα με την Ione Wells του BBC, τα σενάρια που ανοίγονται πλέον είναι δύο: είτε ο Μπόρις Τζόνσον θα αναγκαστεί να οδηγηθεί σε παραίτηση, είτε η αρμόδια 1922 Committee θα αναγκαστεί να δώσει το πράσινο φως για μια νέα εσωκομματική ψηφοφορία επί μιας νέας πρότασης μομφής σε βάρος του.
Υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν πως εάν δεν μπορέσει να υπάρξει κάποιου είδους εκτόνωση και οι παραιτήσεις συνεχιστούν, τότε ο Τζόνσον δεν θα μπορεί ούτε καν να βρει υπουργούς για το όποιο νέο υπουργικό του συμβούλιο. Ενδεικτικά, ο Ναντίμ Ζαχάουι, που διορίστηκε υπουργός Οικονομικών μόλις χθες, στην θέση του παραιτηθέντος Ρίσι Σούνακ, λέγεται πως είχε μεταβεί σήμερα στη Ντάουνινγκ Στριτ ζητώντας από τον Μπόρις Τζόνσον να παραιτηθεί.
Διχασμένοι όχι μόνο οι Τόρις αλλά και οι «φίλοι» του Τζόνσον
Σε κάθε περίπτωση, το κυβερνών Συντηρητικό κόμμα των Τόρις δείχνει πια βαθιά διχασμένο. Εάν ισχύουν μάλιστα όσα αναφέρονται σε βρετανικά ΜΜΕ, τότε αντίπαλες ομάδες στελεχών, άλλα από τα οποία στηρίζουν τον Τζόνσον και άλλα από τα οποία ζητούν την παραίτησή του, βρέθηκαν σήμερα σε διαφορετικούς χώρους εντός της Ντάουνινγκ Στριτ, προωθώντας αντικρουόμενους σκοπούς. Διχασμένο φέρεται να είναι μάλιστα πλέον ακόμη και το μπλοκ των στελεχών που μέχρι πρότινος στήριζαν τον Τζόνσον.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, διερωτάται πια κανείς: Εάν ο Μπόρις Τζόνσον μπορεί να συνεχίσει; Για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα; Και με ποιο κόστος για το ίδιο το Συντηρητικό κόμμα ενόψει των επόμενων βουλευτικών εκλογών που είναι κανονικά προγραμματισμένο να διεξαχθούν στη χώρα το 2024 ή, το αργότερο, στις αρχές του 2025;
Ποντάροντας στο… καλοκαίρι
Το βρετανικό κοινοβούλιο εισέρχεται, πάντως, σε φάση καλοκαιρινών διακοπών τον Ιούλιο, πράγμα που ενδεχομένως να δώσει μια ανάσα επιβίωσης στον Τζόνσον, εάν δεν έχει μέχρι τότε προηγηθεί κάποια άλλη εσωκομματική ανατροπή.
Όπως σημείωσε, πάντως, από την πλευρά του ο παραιτηθείς πλέον πρώην υπουργός Υγείας Σάτζιντ Τζάβιντ, τα περιθώρια επανεκκίνησης έχουν πια εξαντληθεί για τον Βρετανό πρωθυπουργό…
«Όχι» από Τζόνσον σε όσους του ζητούν να παραιτηθεί
Όσο για τον ίδιο τον Μπόρις, εκείνος παρουσιάζεται να απορρίπτει εκ νέου, κατηγορηματικά, όλες τις φωνές που του ζητούν να παραιτηθεί. Μια τέτοια παραίτηση θα προκαλούσε «χάος» σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις, και θα οδηγούσε τους Συντηρητικούς σε «ήττα στις επόμενες εκλογές» που θα διεξάγονταν «πρόωρα», λέγεται πως υποστηρίζει ο Βρετανός πρωθυπουργός, υπερασπιζόμενος την επιλογή του να μείνει.
Και η παραμονή του αυτή, ωστόσο, συνοδεύεται πια από το δικό της… χάος.
