O εξορθολογισμός της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών υπήρξε από τις πρώτες προτεραιότητες της παρούσας κυβέρνησης και του υπουργείου Εσωτερικών. Η πολιτική που διαμορφώσαμε και υλοποιούμε στοχεύει στην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων και στον απεγκλωβισμό του Κηδεμόνα από ατέρμονες συζητήσεις, διοικητικές διαδικασίες και διαμάχες, που διαιωνίζουν το υφιστάμενο προβληματικό καθεστώς. Οι ενέργειές μας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων – από νομοθετικές ρυθμίσεις για την ενίσχυση της αξιοκρατίας και της διαφάνειας, μέχρι την υλοποίηση σειράς έργων/Σχεδίων Δράσης, όπως η συστηματοποίηση των ελέγχων και η είσπραξη καθυστερημένων οφειλών, τα οποία επιφέρουν ήδη ουσιαστικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα ακόλουθα:
• Νομοθετικές αλλαγές
Έχοντας εντοπίσει την ανισότητα που υφίστανται οι εκτοπισθέντες, καταθέσαμε στη Βουλή των Αντιπροσώπων ολοκληρωμένο νομοσχέδιο, με το οποίο αλλάζει άρδην ο τρόπος παραχώρησης των τ/κ περιουσιών. Στο νομοθετικό πακέτο, που βρίσκεται τώρα ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως, η οικογενειακή σύνθεση του αιτητή, η περιουσία που κατέχει στις ελεύθερες ή τις κατεχόμενες περιοχές, η οικονομική κατάσταση του αιτητή, κτλ. Μέσα από ένα σύστημα επιλεξιμότητας και μοριοδότησης, αφαιρείται πλέον η διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε υπουργού Εσωτερικών, υπό την ιδιότητά του ως Κηδεμόνα, που μέχρι τώρα ενδεχομένως να προκαλούσε φαινόμενα εκμετάλλευσης και κατάχρησης και διασφαλίζεται ότι η διαχείριση των τ/κ περιουσιών γίνεται με αξιοκρατία και διαφάνεια με βάση σαφή, αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια. Παράλληλα, στις προτεινόμενες τροποποιήσεις, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που ενισχύουν τα δικαιώματα των μισθωτών τ/κ περιουσιών, αναγνωρίζοντας τη συνεισφορά τους στη συντήρηση, τη διατήρηση και τη βελτίωση των περιουσιών αυτών. Το νομοσχέδιο βρίσκεται στο τελικό στάδιο συζητήσεων ενώπιον της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής και αναμένεται ότι σύντομα θα τεθεί ενώπιον της Ολομέλειας για ψήφιση, έτσι ώστε να δοθούν τα νομοθετικά εργαλεία στην εκτελεστική εξουσία για τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των τ/κ περιουσιών.
• Σχέδιο Δράσης Περιοχής Μακένζι
Για δεκαετίες –και αυτό ήταν παραδεκτό από όλους– η κοινωνία και ιδιαίτερα ο προσφυγικός κόσμος, παρακολουθούσε την κατάχρηση που συνέβαινε στην περιοχή Μακένζι στη Λάρνακα, που είχε ως αποτέλεσμα συγκεκριμένα πρόσωπα να πλουτίζουν εις βάρος του Ταμείου του Κηδεμόνα Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, αλλά και του Δήμου Λάρνακας. Με πολιτική βούληση, καταρτίσαμε ειδικό Σχέδιο Δράσης συγκεκριμένα για την περιοχή Μακένζι και βρισκόμαστε τώρα στο στάδιο της υπογραφής των νέων συμβάσεων μίσθωσης με τον κάθε δικαιούχο. Μέσα από τις ενέργειές μας, τα μηδενικά έσοδα που είχε μέχρι τώρα το Ταμείο του Κηδεμόνα από τα υποστατικά στην περιοχή Μακένζι, αυξάνονται σε περίπου €1 εκατ. ετησίως, ποσό που θα διοχετεύεται για την υλοποίηση άλλων προγραμμάτων προς όφελος του προσφυγικού κόσμου. Χαρακτηριστικά να σημειώσω ότι τα συνολικά έσοδα στο Ταμείο του Κηδεμόνα ανέρχονται αυτή τη στιγμή σε €7 εκατ. και με τη ροή εσόδων μόνο από την περιοχή Μακένζι, αυξάνονται κατά 15%. Παράλληλα, μέσα στο Σχέδιο Δράσης έχουν περιληφθεί συγκεκριμένες ρυθμίσεις, ώστε τα έσοδα που θα λαμβάνει ο Δήμος Λάρνακας από τη διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων στην περιοχή, να διοχετεύονται για βελτιωτικά έργα αναβάθμισης της σημαντικής για τη Λάρνακα περιοχής του Μακένζι.
• Ελεγχος συμβάσεων μίσθωσης για τήρηση της νομιμότητας
Από τον Αύγουστο του 2023 μέχρι τον Αύγουστο του 2024, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά από το 1974 εκστρατεία ελέγχου όλων των συμβάσεων μίσθωσης των τ/κ επαγγελματικών υποστατικών, ώστε να διαπιστωθεί η συμμόρφωση με τους όρους των συμβάσεων. Από αυτούς τους ελέγχους εντοπίστηκαν 511 παραβιάσεις, για τις οποίες έχει προωθηθεί η λήψη νομικών μέτρων για την ανάκτησή τους, ώστε να παραχωρηθούν σε άλλους δικαιούχους. Από τους ελέγχους αυτούς δεν εξαιρείται κανένας.
Επιπλέον, σε μια δεύτερη εκστρατεία ελέγχου που διενεργήθηκε τις προηγούμενες εβδομάδες, επικεντρωθήκαμε στις 275 μισθώσεις τ/κ περιουσιών που παραχωρήθηκαν σε Δήμους, για να διακριβωθεί αν οι περιουσίες χρησιμοποιούνται βάσει των όρων των συμβάσεων που έχουν συνομολογηθεί. Οι έλεγχοι αυτοί κατέδειξαν ότι σε ποσοστό περίπου 11%, οι περιουσίες δεν χρησιμοποιούνται για τον σκοπό για τον οποίο έχουν δοθεί και, συνεπώς, δρομολογούνται διαδικασίες για λήψη μέτρων, βάσει της σχετικής νομοθεσίας. Σειρά στους ελέγχους έχουν οι 528 συμβάσεις μίσθωσης τ/κ περιουσιών που παραχωρήθηκαν σε Κοινοτικά Συμβούλια.
• Μείωση καθυστερημένων οφειλών προς το Ταμείο τ/κ Περιουσιών
Μέσα από συγκροτημένο Σχέδιο Δράσης που υλοποιείται τους τελευταίους 20 μήνες, ενισχύθηκε η εισπρακτική ικανότητα του Κηδεμόνα, σε σχέση με τα ενοίκια που οφείλονται στο Ταμείο και επιτεύχθηκε η μείωση των συσσωρευμένων ή/και αζήτητων για δεκαετίες οφειλών, κατά περίπου €1,3 εκατ. Περαιτέρω, λήφθηκαν νομικά μέτρα για οφειλές περίπου €1,2 εκατ. και επιτεύχθηκαν διακανονισμοί με μισθωτές για σταδιακή αποπληρωμή παλαιών οφειλών ύψους περίπου €2,1 εκατ.
• Εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής
Ένα άλλο μεγάλο αγκάθι στην οικονομική διαχείριση των τ/κ περιουσιών αποτελεί το ύψος των ενοικίων που καταβάλλουν οι χρήστες τους. Να σημειώσω εδώ ότι η νομοθεσία προνοεί ότι το ενοίκιο που καταβάλλεται για τις τ/κ περιουσίες, καθορίζεται στο 80% του αγοραίου. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, τα καταβαλλόμενα ενοίκια παραμένουν ως αυτά καθορίστηκαν προ πολλών ετών κατά την παραχώρηση της περιουσίας, χωρίς να γίνει καμία αναπροσαρμογή ή με μικρές αναπροσαρμογές κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιπτώσεις που εξακολουθούν να καταβάλλουν ενοίκιο χαμηλότερο και του 10% του αγοραίου.
Με στόχο την εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής, δόθηκαν οδηγίες και έχει αρχίσει η επανεξέταση του ύψους των ενοικίων για τα επαγγελματικά τ/κ υποστατικά ή ανοιχτούς χώρους, έτσι ώστε σταδιακά και κλιμακωτά να αναπροσαρμοστούν στο επίπεδο που καθορίζει η νομοθεσία.
Θέλω όμως να είμαι ξεκάθαρος ότι αντιμετωπίζουμε την κάθε περίπτωση με ιδιαίτερη ευαισθησία και αξιολογούμε τα ειδικά χαρακτηριστικά του χρήστη και της χρήσης κάθε υποστατικού, με στόχο, αφενός, τον εξορθολογισμό της τιμολογιακής πολιτικής και, αφετέρου, την ίση μεταχείριση των δικαιούχων.
Τα πιο πάνω αποτελούν μέρος των ενεργειών μας για νοικοκύρεμα της διαχείρισης των τ/κ περιουσιών. Πρώτιστος στόχος μας είναι να βάλουμε τέλος στην αδιαφάνεια, την κατάχρηση και την αναξιοκρατία και να εξορθολογίσουμε τον τρόπο διάθεσης και παραχώρησης των τ/κ περιουσίων. Μακριά από δηλώσεις εντυπώσεων και επικοινωνιακά παιχνίδια, εργαζόμαστε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, αποδεικνύοντας εμπράκτως την πραγματική πολιτική μας βούληση να διασφαλίσουμε την ίση μεταχείριση των πολιτών και τα καλώς νοούμενα συμφέροντα του προσφυγικού κόσμου.
Ο κ. Κωνσταντίνος Ιωάννου είναι υπουργός Εσωτερικών.
