Kathimerini.com.cy
Των ΛΟΥΙΖΑΣ ΛΟΥΗ και ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ
Η έκθεση «The Palm-Tree Kiosk» είναι βασισμένη στα αρχεία του Ιδρύματος Φοίβου Σταυρίδη - Αρχεία Λάρνακας. Σε μορφή εικαστικής εγκατάστασης, ο θεατής μπορεί να επισκεφθεί ένα τουριστικό περίπτερο, όπως αυτά που βρίσκονται κατά μήκος και παράλληλα του δρόμου των Φοινικούδων. Στο περίπτερο εκτίθενται αρχειακά τεκμήρια σε ανοιχτό διάλογο με νέα έργα - σύγχρονες καρτ ποστάλ, ένα ιδιόμορφο τρόπο επικοινωνίας. H συγκεκριμένη έκθεση είναι η κατακλείδα του ερευνητικού προγράμματος «I’ve made you a palm-tree» που ξεκίνησε το 2018 από τους PASHIAS και Ιωσήφ Χατζηκυριάκο στην οποία συμμετέχουν ακόμη έξι καλλιτέχνες, από διαφορετικούς χώρους, κάτι που οπωσδήποτε είναι κέρδος τόσο για τους συμμετέχοντες όσο και για την πόλη της Λάρνακας, η οποία φιλοξενεί μία ακόμη πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση. Στην «Κ» μίλησαν οι επιμελητές της έκθεσης, ο διευθυντής του Ιδρύματος Φοίβος Σταυρίδης – Αρχεία Λάρνακας Ιωσής Χατζηκυριάκος και ο εικαστικός περφόρμερ PASHIAS.
«Do not fade, do not wither, do not grow old...» έργο του Filep Motwary, 2021
–Ποια η συμβολή του Ιδρύματος Φοίβου Σταυρίδη - Αρχεία Λάρνακα σε αυτή την έκθεση;
–IΩΣΗΦ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΣ: Το υλικό και η εξασφάλιση χρηματοδότησης από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του ΥΠΠΑΝ για να γίνει το πρόγραμμα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί εντάσσεται στις προσπάθειές μας να κοινωνήσουμε το υλικό μας σε ομάδες ανθρώπων που δεν σχετίζονται άμεσα με την ιστορική έρευνα.
–Το φοινικόδεντρο σταθμεύει... στην πόλη του, στη Λάρνακα. Με ποιο τρόπο γίνεται σύμβολο της κοινωνικής και τοπικής ταυτότητας;
–PASHIAS: Μαρτυρώντας τις σχέσεις του αρχαίου βασιλείου του Κιτίου με τους Φοίνικες, μέχρι το μοντέρνο παραλιακό μέτωπο των Φοινικούδων εμπνευσμένο από την Κυανή Ακτή, το φοινικόδεντρο ριζώνει, μεγαλώνει και αντέχει μαζί με τον άνθρωπο που το φύτεψε και που το ζει. Το έμβλημα, πλέον, της Λάρνακας κοσμεί πλακέτες, αφίσες, μετάλλια και αντικείμενα που εκτίθενται στο περίπτερό μας, κατοχυρώνοντας τη μορφή του ως ταυτότητα.
–Παρουσιάζετε τα έργα μέσα σ’ ένα περίπτερο...
–PASHIAS: Η επιθυμία πλέξης των αρχειακών τεκμηρίων με σύγχρονα έργα τέχνης καθοδήγησε την επιμελιτική μας προσέγγιση, με πρωταρχική επιλογή τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ή κοινής εγκατάστασης, όπου ο θεατής μπορεί να κινηθεί σύμφωνα με τη σύνθεση, το σχήμα, το χρώμα και το θέμα, αντί χρονολογικά. Η πλειοψηφία του αρχείου αποτελείται από καρτ ποστάλ, συγκεκριμένα από την Αίγυπτο και επαρχίες της Κύπρου, με κοινή θεματική το φοινικόδεντρο. Επιλέγοντας τα σταντς προβολής προϊόντων ως βάθρο παρουσίασης, η έκθεση μετατρέπεται σε τουριστικό περίπτερο, τοποθετώντας την καρτ ποστάλ στην αρχική της θέση. Τα επαναχρησιμοποιημένα σταντς έχουν συλλεχθεί από περίπτερα της γύρω περιοχής του Ιδρύματος, εντάσσοντάς τα αυτούσια στο πλαίσιο του αρχείου υπό μελέτη.
–Ι.Χ.: Η έκθεση που παρουσιάζουμε είναι τοποθετημένη σε στυλ περιπτέρου-κατάστημα σουβενίρ, έχουμε χρησιμοποιήσει πραγματικό εξοπλισμό περιπτέρου και εκθέτουμε τις καρτ ποστάλ, αλλά και αντικείμενα του αρχείου μαζί με τα σύγχρονα έργα τέχνης, χωρίς καμία διάθεση μουσειακής έκθεσης ή έκθεσης τέχνης, τα τοποθετούμε στα σταντ σαν να είναι ένα ποταπό, εφήμερο αντικείμενο. Θέλουμε ο θεατής να αντιμετωπίσει τα πράγματα ως κάτι που εκτίθεται και διατίθεται. Άλλωστε ο ίδιος ο θεατής γίνεται καθρέπτης και φεύγοντας από μία έκθεση και από τη δική μας φυσικά κρατάει στο κάτοπτρό του τους προβληματισμούς της κοινωνικής του διάστασης. Πόσες από τις επιλογές μας γίνονται γιατί το θέλουμε και πόσες γιατί θέλουμε να το δουν οι άλλοι; Πόσο σημαντικό είναι να φωνάζουμε για να με ακούν; Και πόσο σημαντικό είναι να αντιδρώ με σιωπή.
–Αυτή τη φορά όμως συμμετέχουν και άλλοι καλλιτέχνες. Για πιο λόγο προσθέσατε και άλλους στην έκθεσή σας;
–PASHIAS: Η προσπάθεια «ανοίγματος» του αρχείου προς το ευρύ κοινό πρέπει να βρει πολλαπλούς δρόμους πορείας, επομένως οι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες παρέχουν ένα μεγαλύτερο αριθμό οπτικών, θεματικών προσεγγίσεων και αισθητικών αποδόσεων του φοινικόδεντρου. Με σχέδιο στο χέρι, με τον φωτογραφικό φακό, με σύνθεση αντικειμένων, με την ύφανση, με την χαρακτική, με την ματιά του καλλιτέχνη της performance ή του επιμελητή μόδας.
–Ι.Χ. Είναι η πρώτη φορά που κάνουμε ένα πρόγραμμα έρευνας για καθαρά εικαστικούς λόγους. Η πρώτη προσπάθεια που κάναμε, πέρυσι, στο Hondos, ήταν ωραία, αλλά ήταν, αν μου επιτρέπεται η λέξη, ήταν «στεγνά». Μετά έγινε το περφόρμανς του Ανδρέα, το οποίο ήταν ήδη μια εξελικτική φάση απογύμνωσης των πολλών πραγμάτων, με επίκεντρο τη φοινικιά και τώρα κλείνουμε με τη συμβολή και άλλων καλλιτεχνών, από τους οποίους ζητήσαμε να μας δώσουν την οπτική τους σε σχέση με το υλικό και την ίδια την προβληματική του πρότζεκτ. Ο σκοπός δεν ήταν μόνο να εμπλέξουμε νέους –όχι ηλικιακά, καλλιτέχνες, αλλά να τους δώσουμε την ευκαιρία να δοκιμάσουν την εμπειρία της μελέτης αρχειακού υλικού για να παραχθεί ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Κάποιοι φυσικά το είχαν κάνει, άλλοι όχι και γι’ αυτό μας ενδιέφερε πάρα πολύ αυτός ο διάλογος, που εν τέλει αποτυπώθηκε στην καρτ ποστάλ που κάναμε. Μάλιστα, επιλέξαμε καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους, προσπαθήσαμε να ανοίξουμε το πρότζεκτ σε διαφορετικές οπτικές για το εφήμερο, για το ίδιο το υλικό.
a t(r)opical collection» έργο του Γιώργο Γεροντίδη, 2021
Ο φοίνικας βρίσκεται παντού
–Ποιο είναι το μήνυμα της έκθεσης...;
–PASHIAS: Προσωπικά, η δική μου πρακτική ως εικαστικός και επιμελητής, δεν μεταφέρει ποτέ ως αυτοσκοπό της κάποιο μήνυμα ή απάντηση. Εμπερικλείει εικόνες, πληροφορίες, σκέψεις, δρόμους, ερωτήματα, υφές και συνθέσεις που επιθυμούν να μπλεχθούν με τις εικόνες και τα ερωτήματα του θεατή. Επομένως, η έκθεση «The Palm-Tree Kiosk» εκθέτει δημοσίως τις εικόνες και τα ερωτήματα των συντελεστών, όπως η καρτ ποστάλ εκθέτει δημόσια το προσωπικό μήνυμα, καθώς και τα στοιχεία, των συνομιλούντων.
–Ι.Χ.: Οι εικαστικές εκθέσεις δεν θα ήταν σωστό ή χρήσιμο, κατά την άποψή μου, να εκπέμπουν μηνύματα, ίσως είναι καλύτερο να θέτουν έναν προβληματισμό, που εν τέλει είναι και το πραγματικό μήνυμα...
–Τι είναι αυτό που θα κρατήσετε και τι είναι αυτό που σας έκανε εντύπωση σε σχέση με το φοινικόδεντρο και το πρόγραμμα «I’ve made you a palm-tree»;
–PASHIAS: Ο φοίνικας βρίσκεται παντού, σχεδόν σε κάθε γειτονιά και δρόμο της Κύπρου. Ριζώνει βαθιά και με τον χοντρό του κορμό στηρίζει την περικεφαλαία του, τα αιχμηρά του άκρα. Εξωτικός και συνάμα οικείος. Πάντα επιβλητικός και συνήθως ξεχασμένος, συνεχίζει να μαρτυρά την πολυπλοκότητα της ιστορίας και της ταυτότητας του νησιού μας. Είμαστε ένα έθνος φτιαγμένο από θραύσματα και εικόνες πολλών άλλων λαών, από διαφορετικούς πολιτισμούς - η πολλαπλότητα και η διαφορετικότητα πρέπει να αποτελούν προτέρημά μας.
–Ι.Χ.: Μέσα από τα έργα των καλλιτεχνών αυτό που φαίνεται ότι είναι κοινό είναι η αίσθηση του «μεγαλείου», του φαίνεσθαι... και μέσα από αυτά γεννιέται ένας πολύ ενδιαφέρον διάλογος στο εσωτερικό του ανθρώπου που τον βοηθά να αναπροσδιορίσει το μέγεθός του, το ύψος του. Κάτι που φάνηκε πολύ καθαρά και στο «DAME» που έκανε ο PASHIAS στη Λευκωσία. Με εξέπληξε πόσες διαφορετικές οπτικές έχει το αρχειακό υλικό, μάλιστα κι εγώ ως διευθυντής του Ιδρύματος Φοίβος Σταυρίδης, αλλά και ως ερευνητής και σε αυτό το πρότζεκτ και ως συμμετέχων καλλιτέχνης είδα ότι αυτό το υλικό έχει τόσες άλλες διαστάσεις...
Εξωτικό, παραδεισένιο έμβλημα!
Τρεις από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες μίλησαν στην «Κ» για το έργο που θα παρουσιάσουν στην έκθεση. Η Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ, είπε ότι, «ο φοίνικας για μένα συμβολίζει την Ανατολή. Τα γυμνά, λευκά, γυναικεία αγάλματα, τη Δύση. Στο δικό μου καρτ ποστάλ και τα δύο συνυπάρχουν, το ένα δίπλα από το άλλο, το ένα σε σχέση με το άλλο». Ο Filep Motwary, με το έργο «Do not fade, do not wither, do not grow old...» είπε στην «Κ»: «προσπάθησα να αποδώσω την αιωνιότητα του ανθρώπινου περιγράμματος, ενισχύοντας αυτή την πραγματικότητα με την παρουσία του Φοίνικα στο φόντο – ως ένα εξωτικό, παραδεισένιο έμβλημα! Μέσα από την οριενταλιστική διάθεση που προκύπτει φυσικά, το Σώμα και ο Φοίνικας μεταμορφώνονται σε ανεξάρτητα τοτέμ, ενώ στροβιλίζονται εναλλάξ μέσα σε έννοιες όπως η νίκη, η σοφία, η νιότη και η αιώνια ζωή! Όλα αυτά μαζί, με μια αίσθηση δράματος. Τι έμπνευση, το σώμα, ο φοίνικας, Θεέ μου». Ο καλλιτέχνης Γιώργος Γεροντιδής με το έργο «a t(r)opical collection», σημείωσε: «Η ‘εικονογράφηση’ του φοίνικα στο συγκεκριμένο έργο αναφέρεται στην ανάγκη του ανθρώπου για καινούργιες νίκες, που είναι και η επικρατέστερη συμβολική χρήση του φοίνικα ανά τους αιώνες. Εδώ, μεταφράζεται στη νίκη και στον θρίαμβο που νιώθει ο σύγχρονος άνθρωπος, πραγματοποιώντας νέες αγορές. Ο φοίνικας στο έργο αυτό μετατρέπεται σε ένα μνημείο της υπερκατανάλωσης φτιαγμένο από τα θραύσματά της».
Καλλιτέχνες: Γιώργος Γεροντίδης, Εύρος Ευρυβιάδης, Hope (Κωνσταντίνος Ντάγκας), Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ, Ιωσήφ Χατζηκυριάκος, Κατερίνα Σκουφαρίδου, PASHIAS, Filep Motwary, Χουρίκ Τοροσιάν.
Περισσότερες Πληροφορίες
Ίδρυμα Φοίβος Σταυρίδης - Αρχεία Λάρνακας, τα εγκαίνια θα γίνουν την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2021 στις 7:30 μ.μ. Η έκθεση θα διαρκέσει από 13 Δεκεμβρίου 2021 μέχρι 28 Ιανουαρίου 2022
Κεντρική Φωτογαφία: Έργο της Θεοπίστη Στυλιανού-Λάμπερτ, 2021
