Kathimerini.com.cy
Του Μιχάλη Βρυωνίδη
Η τελευταία δημοσκόπηση της Καθημερινής, εννέα μέρες πριν τις εκλογές, αποκαλύπτει ένα εκλογικό περιβάλλον βαθιά ασταθές και ταλαντευόμενο με συνεχόμενες ανατροπές, αμφίρροπες μάχες, απροσδόκητες μετακινήσεις και ακραία φαινόμενα, που ναι μεν έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν, όχι όμως με την ίδια ένταση και έκταση όπως σήμερα.
Τα ευρήματα της δημοσκόπησης, επιβεβαιώνουν ότι οδηγούμαστε σε ένα εκλογικό ντέρμπι, σε ένα αγώνα στήθος με στήθος, ως προς τη διεκδίκηση της δεύτερης επίζηλης θέσης, με τη διαφορά που χωρίζει τους δύο μονομάχους να παραμένει αναστρέψιμη, χωρίς να κλίνει η πλάστιγγα οριστικά προς όφελος ενός εκ των δύο.
Η δημοσκόπηση της Καθημερινής που πραγματοποιήθηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, κατέγραψε μια διαφορά υπέρ του Νικόλα Παπαδόπουλου της τάξης των 1,4 μονάδων και μια τελμάτωση στην εκλογική επιρροή του Σταύρου Μαλά. Η εκλογική τάση στη σημερινή δημοσκόπηση έχει ανατραπεί και ευνοεί τον Μαλά που μπαίνει δυναμικά στην κούρσα των εκλογών, αυξάνοντας το ποσοστό του κατά 2,4 μονάδες και αναρριχάται στη δεύτερη θέση δημιουργώντας μια διαφορά 0,9 μονάδων από τον Παπαδόπουλο.
Οι διαδοχικές ανατροπές στις εκλογικές τάσεις, καθιστούν επισφαλείς τις οποιεσδήποτε προβλέψεις για το τελικό αποτέλεσμα. Οι εκλογές χαρακτηρίζονται από ακραία και ανεξήγητα φαινόμενα, που σίγουρα προκαλούνται μεταξύ άλλων και λόγω της απόκρυψης ψήφου από ένα σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος. Το μέγεθος της διαφοράς μεταξύ των δύο δεν διασφαλίζει το εισιτήριο για το δεύτερο γύρο και ουσιαστικά οι δύο αντίπαλοι βαδίζουν βήμα με βήμα σε ένα αγώνα που θα κριθεί στο νήμα του τερματισμού. Το χρονικό απόθεμα εξαντλείται και οι ενέργειες των επιτελείων και των κομματικών μηχανισμών τις τελευταίες μέρες θα κρίνουν την τελική κατάταξη.
Πρόθεση ψήφου – πρώτος γύρος
Η τελευταία δημοσκόπηση της «Κ» επιβεβαιώνει τη συντριπτική υπεροχή του κ. Αναστασιάδη και την σχεδόν αδιάλειπτη αύξηση της εκλογικής του επιρροής από την πρώτη δημοσκόπηση του Οκτωβρίου μέχρι σήμερα. Το εκλογική ποσοστό του κ. Αναστασιάδη αυξήθηκε στο διάστημα μιας εβδομάδας οριακά από 34.4% σε 34.6% εξασφαλίζοντας του μια διαφορά έντεκα μονάδων από το δεύτερο Μαλά.
Η συσπείρωση στον ΔΗΣΥ είναι στο 82.2%, όσο περίπου και την προηγούμενη εβδομάδα. Κρίνοντας από προηγούμενες αναμετρήσεις, η συσπείρωση του ΔΗΣΥ δεν μπορεί να αφήνει ικανοποιημένο το επιτελείο του προέδρου αφού την αντίστοιχη περίοδο του 2013, η συσπείρωση του Συναγερμού κορυφώθηκε στο 92%, δίνοντας τότε σημαντική ώθηση στο ποσοστό επιρροής του Νίκου Αναστασιάδη. Με τα σημερινά δεδομένα, είναι εμφανές ότι το επιτελείο δυσκολεύεται όχι μόνο να επαναλάβει την επίδοση του 2013, αλλά ούτε μπορεί να την προσεγγίσει, απέχοντας κατά δέκα μονάδες. Η δυστοκία επίτευξης μεγάλης συσπείρωσης δεν εστιάζει, όπως σε άλλες αναμετρήσεις στην παραδοσιακή μερίδα των οπαδών του ΔΗΣΥ που δήλωναν αναποφάσιστοι μέχρι τις τελευταίες μέρες και στο τέλος ακολουθούσαν την κομματική γραμμή.
Η βασική αιτία που το κόμμα δεν συσπειρώνεται στον επιθυμητό βαθμό είναι η σημαντική διαρροή της τάξης του 13% προς άλλους υποψήφιους και κυρίως προς Παπαδόπουλο με 6% και Μαλά με 4%. Η διαρροή προς τον Παπαδόπουλο καταγράφηκε στο ίδιο περίπου μέγεθος και στις προηγούμενες δημοσκοπήσεις, αρά είναι μια ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση μιας ομάδας των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ που θεωρεί καλύτερη επιλογή τον Παπαδόπουλο. Αντιθέτως, η μετακίνηση 4% προς Μαλά είναι ένα νέο φαινόμενο που δεν έχει προηγουμένως καταγραφεί και ενδεχομένως να πρόκειται για σκόπιμη ή στρατηγική ψήφο. Σε κάθε περίπτωση η συγκεκριμένη νέα τάση, ανακόπτει την προοδευτική άνοδο της εκλογικής επιρροής του προέδρου και περιορίζει το άνοιγμα της διαφοράς που έχει από τον δεύτερο αντίπαλο του, εν προκειμένω τον Σταύρο Μαλά.
Η μεγαλύτερη εισροή ψήφων από άλλους χώρους προς τον πρόεδρο Αναστασιάδη, προέρχεται από τους ανένταχτους ψηφοφόρους σε ποσοστό 23%, κάτι που παρατηρείται από την έναρξη της προεκλογική περιόδου. Από το ΔΗΚΟ ο πρόεδρος παίρνει 16,4%, μια σημαντική εισροή που ωστόσο ακολουθεί πτωτική πορεία αφού μειώθηκε κατά δύο μονάδες από την προηγούμενη μέτρηση. Στο χώρο της Αλληλεγγύης η πλάστιγγα κλίνει οριστικά υπέρ του προέδρου αφού κερδίζει 38%. Αρκετά σημαντικές είναι και οι εισροές από άλλα κόμματα όπως το 11% από τους Οικολόγους και το 4% από την ΕΔΕΚ. Οι εισροές από το ΑΚΕΛ έχουν μειωθεί σε 3,5% από 4,7% στην προηγούμενη μέτρηση. Παρόλη τη μείωση, είναι προφανές ότι εντός του ΑΚΕΛ εμφωλεύει μια τάση ψήφου διαμαρτυρίας απέναντι στην επιλογή της κομματικής ηγεσίας. Πρόσθετα ο πρόεδρος κερδίζει 11% από τη Συμμαχία και 12% από το ΕΛΑΜ.
Σε γενικές γραμμές ο πρόεδρος συνεχίζει την πορεία προς τις εκλογές χωρίς ιδιαίτερα μεγάλα προβλήματα. Ωστόσο, σε σύγκριση με προηγούμενες δημοσκοπήσεις εμφανίζονται δύο νέες τάσεις που ενδεχομένως να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες, όχι ασφαλώς για την κατάκτηση της πρώτης θέσης αλλά για το μέγεθος της εκλογική του επιρροής και το εύρος της διαφοράς από τον δεύτερο. Η πρώτη και κρισιμότερη τάση αφορά τις μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ προς Παπαδόπουλο και Μαλά και η δεύτερη την έστω και οριακή μείωση εισροών από ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ. Εάν το επιτελείο του προέδρου κατορθώσει να αναστρέψει τις δύο παράλληλες τάσεις κατά τις τελευταίες κρίσιμες μέρες των εκλογών, που αναμφισβήτητα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος, τότε δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις για κρίσιμο ποσοστό και διαφορά ασφαλείας από το δεύτερο.
Η δυναμική της υποψηφιότητας Μαλά τις τελευταίες μέρες ήταν ισχυρή και άκρως αποτελεσματική, αφού αυξήθηκε η εκλογική του επιρροή κατά 2,4 μονάδες, από 21,2% σε 23,6%, ωθώντας τον στη δεύτερη θέση με διαφορά 0,9 από τον Νικόλα Παπαδόπουλο.
Η αύξηση της εκλογικής δύναμη του Σταύρου Μαλά οφείλεται σε τρεις παράγοντες. Ο σημαντικότερος εδράζει στην αύξηση της συσπείρωσης του ΑΚΕΛ από 78,7% σε 83,2% προσθέτοντας έτσι 1 περίπου ποσοστιαία μονάδα στη συνολική του εκλογική επιρροή. Ο δεύτερος παράγοντας που είναι εξίσου καθοριστικός, αφορά την εισροή 16% από τους ανένταχτους πολίτες, που μάλλον πρόκειται για δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ που επανεντάσσονται στις δυνάμεις της αριστεράς. Επίσης, καταλυτικό ρόλο στη βελτίωση των ποσοστών του Μαλά διαδραματίζει η αύξηση των εισροών από άλλα κόμματα και ειδικά το ΔΗΚΟ από μόλις 2,2% στην προηγούμενη μέτρηση σε 7,5% αλλά και τον ΔΗΣΥ από 1,4% σε 4%. Η συγκεκριμένη εξέλιξη καταγράφεται για πρώτη φορά σε δημοσκόπηση και δείχνει σαφέστατα ότι πρόκειται για μια οργανωμένη αντίδραση που μπορεί να υπόβοσκε στο ΔΗΚΟ και ΔΗΣΥ αλλά εκδηλώθηκε φανερά το τελευταίο διάστημα. Ο Μαλάς εισπράττει επίσης 10,4% από την ΕΔΕΚ, 3,6% από τη Συμμαχία και 18,5% από τους Οικολόγους.
Ο Νικόλας Παπαδόπουλος βρέθηκε για πρώτη φορά από την έναρξη της εκλογικής μάχης στη δεύτερη θέση με ποσοστό 22,7%, οριακά βελτιωμένο από το 22,6% της προηγούμενης εβδομάδας. Η μετατόπιση στη δεύτερη θέση δεν οφείλεται σε μείωση των ποσοστών του Παπαδόπουλου αλλά προκλήθηκε αφενός από τη δραστική αύξηση των ποσοστών του Μαλά και αφετέρου από την αδυναμία του επιτελείου στην αναχαίτιση των εκροών από τα κόμματα που στηρίζουν την υποψηφιότητα προς άλλους υποψήφιους. Σε κάθε περίπτωση, η διαφορά που τον χωρίζει από τον Μαλά είναι βραχεία και με καθαρά στατιστικούς και δημοσκοπικούς όρους δεν είναι οριστική αλλά διατηρείται ανοικτό το κάθε πιθανό σενάριο.
Η συσπείρωση στο ΔΗΚΟ μετά από μια μακρά περίοδο στασιμότητας, αυξήθηκε κατά 3,1 μονάδες από 68,5% την προηγούμενη εβδομάδα σε 71,6%. Επίσης, βελτιώθηκε οριακά η συσπείρωση στο χώρο της ΕΔΕΚ σε 68,8%, ενώ εξακολουθούν να υπολείπονται σημαντικά οι συσπειρώσεις στους Οικολόγους (37%) και στην Αλληλεγγύη (33,3%). Ο Παπαδόπουλος εισπράττει σημαντικό ποσοστό από τη Συμμαχία της τάξης του 46,4% και κερδίζει 14% από τους ανένταχτους πολίτες.
Το μείζον ζήτημα από την πρώτη μέτρηση για τον Παπαδόπουλο ήταν η διαρροή ψηφοφόρων του ΔΗΚΟ προς τον πρόεδρο Αναστασιάδη. Παρόλο που μειώθηκε η μετακίνηση κατά δύο μονάδες, ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 16,4% επιλέγει Αναστασιάδη, ενώ πρόσθετα 7,5% μετακινούνται προς τον Μαλά. Αθροιστικά, ένας στους τέσσερεις ψηφοφόρους του ΔΗΚΟ γυρίζουν την πλάτη στο κόμμα, παραβλέποντας την υποψηφιότητα του προέδρου τους. Αυτή η τάση, ειδικά προς τον Αναστασιάδη ήταν πρόδηλη από καιρό στις δημοσκοπήσεις αλλά και σε δημόσιες τοποθετήσεις. Η αδυναμία συγκράτησης αυτής της μετακίνησης ψηφοφόρων, στοιχίζει ακριβά στον πρόεδρο του ΔΗΚΟ αφού αντιστοιχεί περίπου σε 2-2,5 μονάδες στο σύνολο του εκλογικού σώματος.
Ωστόσο, μπορεί το επιτελείο Παπαδόπουλο να μην ανέκοψε τις μετακινήσεις προς τους δύο ανθυποψήφιους, κατόρθωσε όμως να διεισδύσει δυναμικά στη σφαίρα επιρροής του ΔΗΣΥ αλλά και του ΑΚΕΛ με αποτέλεσμα την αναπλήρωση των δικών του απωλειών από την εισροή 6% από το ΔΗΣΥ και 7,9% από το ΑΚΕΛ αντίστοιχα. Η εισροή από το ΑΚΕΛ είναι ιδιαίτερα κρίσιμη αφού υπερκαλύπτει την εκροή από ΔΗΚΟ προς Μαλά.
Μια αντίστοιχη μάχη, μικρότερης εμβέλειας και κλίμακας, εκτυλίσσεται για την τέταρτη θέση μεταξύ του Χρίστου Χρίστου και του Γιώργου Λιλλήκα. Η απόσταση που χωρίζει τους δύο είναι 1,7 μονάδες υπέρ του Χρίστου, ο οποίος αυξάνει το ποσοστό του από 4,3% σε 4,8%. Αντίθετα το ποσοστό του Λιλλήκα μειώνεται από 3,5% σε 3,1%. Είναι και αυτή η αναμέτρηση αμφίρροπη με πολλά ερωτηματικά ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Ο Χρίστου συσπειρώνει 76% του ΕΛΑΜ και κερδίζει 14,3% από την Αλληλεγγύη και 2,3% από τον ΔΗΣΥ. Ο Λιλλήκας αντιμετωπίζει πρόβλημα συσπείρωσης της Συμμαχίας με μόλις 36%, ενώ εισπράττει 8% από την ΕΔΕΚ, 5% από την Αλληλεγγύη και 2% από το ΑΚΕΛ.
Η δηλωμένη αποχή, στη τελευταία δημοσκόπηση της Καθημερινής, κυμαίνεται στο 8% και συνυπολογίζοντας τους αποστασιοποιημένους πολίτες που δεν συμμετέχουν στις δημοσκοπήσεις, αλλά και με βάση την εμπειρία με προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις εκτιμάται ότι θα κυμανθεί τελικά γύρω στο 23% με 25%.
Μια σημαντική ομάδα ψηφοφόρων της τάξης του 17%, δεν έχουν ακόμη καταλήξει με βεβαιότητα υπέρ κάποιου υποψήφιου. Συνεπώς, η ομάδα αυτή είναι υπό διεκδίκηση από όλους τους υποψήφιους και μπορεί να ανατρέψει πολλά σημερινά δεδομένα. Στους νέους 18-39 ετών το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει το 27%. Φαίνεται ότι οι υποψήφιοι και τα επιτελεία παρά τις έντονες προσπάθειες επικοινωνίας με τους νέους, δεν κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν την επιθυμητή στήριξη.
Διευκρινισμένη ψήφος
Η διευκρινισμένη ψήφος αφορά τον υπολογισμό της εκλογικής επιρροής των υποψηφίων στο σύνολο των ψηφοφόρων που δήλωσαν ότι θα συμμετέχουν στην ψηφοφορία καθώς επίσης και στα έγκυρα ψηφοδέλτια. Δηλαδή, δεν συμπεριλαμβάνονται στον επανυπολογισμό των ποσοστών η αποχή και τα λευκά/ άκυρα ψηφοδέλτια.
Η εκλογική επιρροή του κ. Αναστασιάδη επί της διευκρινισμένης ψήφου κυμαίνεται στο 36,7% και αυξάνει οριακά τη διαφορά του από το δεύτερο υποψήφιο στις 11,6 μονάδες. Η αύξηση της διαφοράς οφείλεται στην μη ισότιμη κατανομή του φαινομένου της αποχής και του λευκού/άκυρου στα διάφορα κόμματα με το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ να καταγράφουν οριακά μεγαλύτερη αναλογία σε σύγκριση με τον ΔΗΣΥ. Ο Μαλάς στη διευκρινισμένη ψήφο αυξάνει την εκλογική του επιρροή στο 25,1% και διατηρεί την απόσταση που τον χωρίζει από τον Παπαδόπουλο, ο οποίος καταγραφεί ποσοστό διευκρινισμένης ψήφου 24,1%.
Εκτίμηση ψήφου
Η εκτίμηση ψήφου στηρίζεται στο αποτέλεσμα της δημοσκόπησης που πραγματοποιήθηκε στις 16-19 Ιανουαρίου και ασφαλώς αφορά τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος τη συγκεκριμένη περίοδο διεξαγωγής της δημοσκόπησης. Πρόκειται για εκτίμηση και δεν αποτελεί πρόγνωση του τελικού αποτελέσματος, ούτε και μπορεί να προβλέψει μεταβολές στις τάσεις που ενδεχομένως να προκύψουν την κρίσιμη και ρυθμιστική τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής περιόδου. Επίσης, δεν υπολογίζεται και ο αστάθμιστος παράγοντας των ψηφοφόρων του εξωτερικού που δεν καταμετρείται στις δημοσκοπήσεις και συνεπώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα συγκρίσιμα στοιχεία για τις τάσεις.
Όπως διαμορφώνονται οι τάσεις στο εκλογικό σώμα, εννέα μέρες πριν τις εκλογές, η εκτίμηση για το τελικό αποτέλεσμα της κάλπης είναι 38,8% για τον Νίκο Αναστασιάδη με εύρος εκτίμησης 36,6% - 41,0%, για τον Μαλά μέση τιμή 26,3% με εύρος 23,8% - 28,8%, για τον Παπαδόπουλο 25,3% με διάστημα 22,8% -27,8%, για τον Χρίστου 5,4% με εύρος 4,0%-6,8%, για τον Λιλλήκα 3,3% με διάστημα 2,1%- 4,5% και για τους υπόλοιπους υποψήφιους 0,9% με εύρος 0,5% - 1,4%.
Η άλλη διάσταση των εκλογών
Ο χρόνος μέχρι τις εκλογές εξαντλείται, όμως διογκώνεται ο αγώνας για συγκράτηση των ψηφοφόρων και επιτείνεται η προσπάθεια προσέλκυσης ψηφοφόρων. Οι επικοινωνιακές τακτικές τις τελευταίες μέρες είναι χρήσιμες, πλην όμως δεν μπορούν να μετατοπίσουν δραστικά την κοινή γνώμη. Τίποτα δεν μπορεί να είναι τόσο ευφάνταστο και ανατρεπτικό, ώστε να επηρεάσει καθοριστικά τους ψηφοφόρους την τελευταία εβδομάδα, εκτός και εάν γίνουν τραγικά λάθη από τα επιτελεία και τους υποψήφιους.
Τώρα είναι η ώρα των κομματικών μηχανισμών, που στις κυπριακές εκλογές εξακολουθούν να διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Η οργάνωση, ετοιμότητα και εμπειρία των κομματικών μηχανισμών, ανατρέπει αποτελέσματα, περιορίζει τις διαρροές και κουβαλά χαμένες ψήφους δέκα λεπτά πριν κλείσουν οι κάλπες.
Είναι γνωστό ότι το ΑΚΕΛ, παρόλα τα προβλήματα του τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να πλεονεκτεί έναντι των άλλων κομμάτων στη δεινότητα κινητοποίησης σε ευρεία κλίμακα της κομματικής μηχανής. Αυτή η ικανότητα κορύφωσης των προσπαθειών του κομματικό μηχανισμό τις τελευταίες μέρες των εκλογών, προσθέτει στην υποψηφιότητα Μαλά ένα σημαντικό αβαντάζ έναντι του Νικόλα Παπαδόπουλου.
Άλλος αστάθμιστος παράγοντας, που δεν μετριέται ούτε συνυπολογίζεται στις εκτιμήσεις της δημοσκόπησης, είναι οι ψηφοφόροι του εξωτερικού, που και εδώ το ΑΚΕΛ και συνεπώς ο Μαλάς έχουν πλεονέκτημα.
Από την άλλη, αναλύοντας τις πέντε δημοσκοπήσεις της καθημερινής από τις αρχές Οκτωβρίου μέχρι σήμερα, παρατηρούμε ότι παρά την μεγάλη πίεση που δέχτηκε η υποψηφιότητα Παπαδόπουλου από τα αντίπαλα επιτελεία, τις αιχμές και υπονοούμενα από άλλους υποψήφιους αλλά πρωτίστως την εσωκομματική αντιπολίτευση, εντούτοις η εκλογική του επιρροή παρέμεινε σταθερή, χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Αυτή η σταθερότητα των ποσοστών του Παπαδόπουλου, ίσως να αποκαλύπτει ότι από την έναρξη της προεκλογικής προσέγγισε ένα πιστό και αδιάσπαστο ακροατήριο, με ομοιογενείς πολιτικές απόψεις, που δεν επηρεάζεται από την πίεση που δέχεται η υποψηφιότητα του. Επίσης, θετικά υπέρ του λειτουργεί και η διείσδυση στο ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, που εξισορροπεί τις απώλειες προς τους υποψήφιους των δύο αυτών κομμάτων από το ΔΗΚΟ και ενδεχομένως να ευνοείται από το φαινόμενο της κρυφής ψήφου στα δύο αυτά κόμματα, το εύρος της οποίας δεν μπορεί να προσδιορισθεί από τις δημοσκοπήσεις.
Η πρώτη θέση στον πρώτο γύρο έχει προ πολλού κριθεί. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης επιδιώκει ψηλό ποσοστό και την εξασφάλιση μιας διαφοράς ασφαλείας από το δεύτερο, της τάξης των δέκα και άνω μονάδων. Η μάχη για την δεύτερη θέση είναι ακόμη ισότιμα διεκδικήσιμη και από τους δύο υποψήφιους. Δημοσκοπικά, μια διαφορά μιας μονάδας ή ακόμα και δύο, ουσιαστικά είναι σχεδόν ανύπαρκτη και αποτυπώνει μόνο τον υποψήφιο που ευνοεί η τάση τη συγκεκριμένη περίοδο.
