Η χρησιμοποίηση ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην Κύπρο στο πλαίσιο του συστήματος ασφάλειας που θα περιλαμβάνει η συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, έχει τεθεί από την Ελλάδα ως ιδέα στις άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις. Όπως ανέφερε στην «Κ» άριστα ενημερωμένη ελληνική διπλωματική πηγή, την ιδέα παρουσίασε τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, ο τέως υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, στο πλαίσιο της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών δυνάμεων, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Μάλιστα, ο κ. Κοτζιάς φέρεται να στήριξε και την ιδέα της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, μετά τη λύση.
Η πρόταση του κ. Κοτζιά για παρουσία ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων/ένταξη στο ΝΑΤΟ παρουσιάστηκε στο πλαίσιο τεσσάρων εναλλακτικών επιλογών, οι οποίες στοχεύουν να δώσουν απάντηση στο θέμα της αποχώρησης των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και της κατάργησης των εγγυήσεων. Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης μάλλον διαδραμάτιζε ρόλο ακροατή, ενώ ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, χωρίς να αποκλείσει την ιδέα, σημείωσε – μάλλον έντονα – θα προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις από τη Ρωσία. Η αναφορά αυτή έδωσε το έναυσμα στον Νίκο Κοτζιά να πει στον Τούρκο ομόλογό του ότι ανησυχεί περισσότερο για τις αντιδράσεις της Ρωσίας, παρά για τα συμφέροντα της ατλαντικής συμμαχίας, θέμα το οποίο ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ήγειρε αργότερα την ίδια μέρα στη συνάντηση που είχε με τον αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών, Γουές Μίτσελ, ο οποίος λίγο πριν είχε συναντηθεί με τον ΥΠΕΞ Νίκο Χριστοδουλίδη.
Ελλάδα και Τουρκία είχαν, ως φαίνεται, από τότε ξανά την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις για το θέμα, με την Άγκυρα να δηλώνει ότι αν πιεστεί θα δεχθεί την επιλογή αυτή. Ωστόσο, προειδοποίησε και πάλι για την έντονη αντίθεση της Μόσχας. Διπλωματικές πηγές θεωρούν βέβαιο ότι η Τουρκία έχει ήδη ενημερώσει τη Ρωσία για την ελληνική πρόταση –η οποία βρίσκει σύμφωνη και τη Λευκωσία– και δεν θεωρούν άσχετη τη ρωσική αντίδραση, με τη δήλωση της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρίας Ζαχάροβα, την περασμένη Τετάρτη. Παρά τις αμοιβαίες εξηγήσεις που δόθηκαν στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν οι υπουργοί Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και Νίκος Χριστοδουλίδης, είναι προφανές ότι η Άγκυρα θα επιχειρήσει εκμεταλλευόμενη την πρόταση για εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη διευθέτηση του Κυπριακού, να καρπωθεί τις ρωσικές αντιδράσεις για να αδυνατίσει τη ρωσική υποστήριξη προς την Κυπριακή Δημοκρατία στο Σ.Α.
Η Μόσχα έχει θέσει δύο φορές βέτο σε ψηφίσματα του Σ.Α. για την Κύπρο (την πρώτη φορά για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και τη δεύτερη για το σχέδιο Ανάν) και αποτελεί το βασικό αντίβαρο στις αμερικανο-βρετανικές πιέσεις για διασύνδεση του Κυπριακού με την παρουσία και τη δομή της ειρηνευτικής δύναμης των Η.Ε.
Πολιτικές πηγές, ενώ αναγνωρίζουν και το δικαίωμα, αλλά και την καταλυτική σημασία που θα μπορούσε να έχει για τη συμφωνία διευθέτησης ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή, δεν είναι βέβαιες κατά πόσο η ελληνοκυπριακή πλευρά μπορεί, πριν να έχει διασφαλίσει την πλήρη αμερικανική υποστήριξη, να διακινδυνεύσει την απώλεια της ρωσικής.
Περιορισμένοι οι όροι αναφοράς της Τζέιν Χολ Λουτ
Γύρω στις 15-16 Δεκεμβρίου θα πρέπει να αναμένεται στην Κύπρο η απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ για τις διαπραγματεύσεις, Τζέιν Χολ Λουτ. Θα έχει προηγηθεί συνάντησή της στη Νέα Υόρκη με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Γιώργο Κατρούγκαλο. Μέχρι στιγμής δεν είναι γνωστό αν θα έχει μέχρι την έλευσή της στην Κύπρο συναντηθεί και την τουρκική πλευρά, ωστόσο, την Πέμπτη είχε την ευκαιρία να δει στις Βρυξέλλες την Ευρωπαία Επίτροπο Εξωτερικών και Άμυνας, Φεντερίκα Μογκερίνι.
Παρά τις αρχικές της προθέσεις να ετοιμάσει ένα μακροσκελές και αναλυτικό έγγραφο (όροι αναφοράς), το οποίο θα περιείχε το ρίσκο να υπάρξει μακρά περίοδος συζητήσεων και αντιπαραθέσεων, οι οποίες θα καθυστερούσαν την έναρξη των διαπραγματεύσεων, η αμερικανίδα σύμβουλος του Αντόνιο Γκουτιέρες θα περιοριστεί σε ένα μικρότερο, το οποίο θα μπορούν οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου ή τις αρχές Ιανουαρίου και στη συνέχεια να αρχίσουν εκ νέου οι συνομιλίες. Οδηγό στη σύνταξη του κειμένου θα έχει τη διασαφήνιση των «νέων ιδεών» στις οποίες αναφέρονται οι ηγέτες (χαλαρή ομοσπονδία κ.λπ.), την επαναβεβαίωση των συγκλίσεων που έχουν σημειωθεί και την επαναβεβαίωση του πλαισίου Γκουτιέρες.
Στο θέμα των «νέων ιδεών» αναφέρθηκε με δηλώσεις του και ο γ.γ. του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, μετά τη συνάντηση που είχε στη Νέα Υόρκη με τη βοηθό γ.γ. του ΟΗΕ, Ροζμαρί Ντικάρλο. «Αναμένουν και αυτοί (τα Ηνωμένα Έθνη) να πάρουν σάρκα και οστά αυτά τα οποία παρουσιάζουν σαν νέες ιδέες οι πλευρές στο νησί. Και ακριβώς αντιλαμβάνομαι πως η επόμενη επίσκεψη της κ. Λουτ στοχεύει να ακούσει κατά τρόπο πολύ συγκεκριμένο, τι εννοούν με αυτό το πράγμα οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων, τι εννοούν ενδεχομένως και κάποιες από τις εγγυήτριες δυνάμεις για αυτό το θέμα», είπε μεταξύ άλλων ο γ.γ. του ΑΚΕΛ.
Η κ. Λουτ βρίσκεται σε στενή επαφή με τους αμερικανούς και τους βρετανούς, καθώς το Συμβούλιο Ασφαλείας θα ασχοληθεί εκ νέου με τις εξελίξεις στο πλαίσιο της συζήτησης του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Φαίνεται ότι το νέο ψήφισμα θα θέτει ακόμη ένα χρονικό ορόσημο στο γ.γ. των Η.Ε., ζητώντας του να υποβάλλει έκθεση προόδου γύρω στον Απρίλιο. Γεγονός που αφήνει στην προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. ένα τρίμηνο περιθώριο κινήσεων, πριν υποβάλει τον Μάρτιο νέα έκθεση προς τον Αντόνιο Γκουτιέρες.
