Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Στάση αναμονής κρατούν οι Οίκοι Αξιολόγησης σχετικά με την οικονομία της Κύπρου, την ώρα που το αποτύπωμα των δυσκολιών από την πανδημία δεν έχει ακόμα καθοριστεί. Ο Οίκος Standard and Poor’s άφησε την Κύπρο εντός επενδυτικής βαθμίδας και δεν άλλαξε την θέση του για την πορεία της οικονομίας, ενώ παράλληλα πριν από ενάμιση μήνα ο Moody’s αποφάσισε να αναβάλει την αξιολόγησή του.
Την προηγούμενη χρονιά που ξέσπασε η πανδημία, όλοι οι Οίκοι ή έχουν αναβάλει τις αξιολογήσεις τους, ή έχουν αφήσει στην ίδια βαθμίδα το αξιόχρεο της Κύπρου, θέλοντας να δουν πώς θα ανταποκριθεί η χώρα ενόψει δυσκολιών που περνά ή αυτών που θα διαχειριστεί στο άμεσο μέλλον. Η Κύπρος, όπως όλες οι χώρες άλλωστε, έχει να διαχειριστεί μεγάλες προκλήσεις μόλις λήξει η πανδημία, με την ανεργία ήδη να έχει ανέβει ελαφρώς στο νησί, το έλλειμμα να είναι μεγάλο, να υπάρχει μεγάλη απώλεια του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της κυπριακής οικονομίας από το 2020 λόγω του κορωνοϊού, το δημόσιο χρέος να είναι πάνω από το 115% και να υπάρχει τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με τη λειτουργία των κύριων οικονομικών πυλώνων της χώρας, όπως ο τουρισμός. Η αλήθεια είναι πως η κρίση που βιώνουμε έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα και πλέον δεν γίνεται λόγος για κυπριακή οικονομία, για ελληνική, για ιταλική. Αυτή η κρίση έχει διαμορφώσει ένα μοντέλο «ευρωπαϊκής οικονομίας», με ό,τι συνεπάγεται αυτό, με τα καλά της και με τα άσχημά της.
Όλες οι χώρες έχουν έρθει σε μια λογική «συνένωσης», εν αντιθέσει με την κρίση που βίωσε προσφάτως η Κύπρος (2013), όπως άλλωστε βίωσαν Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία. Η Ευρώπη έχει «ανοίξει τις κάνουλες» και στηρίζει εξίσου όλες τις χώρες, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να έχει λάβει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτή της –ομολογουμένως- δεινής και άνευ προηγουμένου κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δε, στηρίζει τις τράπεζες και τις οικονομίες της Ευρωζώνης, παρόλες τις δυσκολίες που καραδοκούν για όλα τα κράτη λόγω της πρωτόγνωρης πανδημίας. Οι χώρες της Ευρωζώνης απολαμβάνουν –όπως και η Κύπρος- μεγάλη ρευστότητα σε εξαιρετικά καλούς όρους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η έξοδος στις αγορές της Κύπρου αρχές Φεβρουαρίου που η χώρα έλαβε χρήματα σε επιτόκιο κοντά στο μηδέν και με μεγάλη υπερκάλυψη από τους επενδυτές. Πού θέλει να καταλήξει ο παραπάνω συλλογισμός; Οι Οίκοι αξιολόγησης «δεν βλέπουν» από την αρχή της πανδημίας Κύπρο, αλλά Ευρώπη. Όσο οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί λοιπόν στηρίζουν, είναι λογικό οι Οίκοι να τηρούν στάση αναμονής, δεν προχωρούν σε όποια αναβάθμιση εννοείται, αλλά από την αντίπερα όχθη, όχι και υποβιβασμός του αξιόχρεου οποιασδήποτε χώρας. Αξιολογώντας τις οικονομίες των κρατών –και όχι μόνο της Κύπρου- με όρους του 2012 και του 2013, αριθμοί όπως η ανεργία στο 7,3% για την Κύπρο το Φεβρουάριο του 2021 από 6,3% το Φεβρουάριο του 2020, όπως το δημόσιο χρέος του νησιού στο 116%, η απώλεια του ΑΕΠ από το 2020 στο 1,1 δισ. ευρώ, οι πενιχρές προς το παρόν προκρατήσεις για τουρισμό, 800 εκατ. ευρώ έλλειμμα στο 11μηνο του 2020 και δίχως πρόγραμμα πολιτογραφήσεων που έφερνε «εύκολο χρήμα», συνθέτουν ένα πλήρες μοντέλο υποβιβασμού. Αλλά αυτό –και δικαιολογημένα- δεν γίνεται.
Όταν λήξουν οι βοήθειες
Η Κυβέρνηση έχει καταβάλει αρκετές οικονομικές προσπάθειες από τις αρχές της πανδημίας, το Μάρτη του 2020. Μάρτης 2021 λοιπόν και συνεχίζει να στηρίζει οικονομικά επιχειρήσεις και αυτοτελώς εργαζομένους με κονδύλια τα οποία είτε έχουν ληφθεί από την Ευρώπη, ή και από εγχώριους πόρους. Πολλοί υποστηρίζουν πως τα προβλήματα ακόμα δεν έχουν εμφανιστεί λόγω των εγχώριων και ευρωπαϊκών στηρίξεων και μόλις σταματήσουν οι «βοήθειες», τότε είναι που θα βγουν στην επιφάνεια τα προβλήματα. Γι’ αυτό εξάλλου και η Κυβέρνηση αναμένεται με σειρά μέτρων - άλλων μικρών, άλλων μεγάλων - να μην σταματήσει απότομα τη στήριξη, αλλά σταδιακά, ώστε να μην υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στο οικονομικό γίγνεσθαι. Πολλοί δε, κάνουν λόγο για εταιρείες «ζόμπι» οι οποίες μόλις λήξει η στήριξη που απολαμβάνουν θα λήξει αυτομάτως και η λειτουργία τους, διότι δεν θα μπορέσουν να επανέλθουν ποτέ στα επίπεδα οικονομικής λειτουργίας του 2019. Η επικείμενη αξιολόγηση των Fitch στις 26 Μαρτίου όπως και των DBRS στις 14 Μαΐου πολύ πιθανόν είτε να κρατήσουν τις παλαιές τους αξιολογήσεις, είτε να τις αναβάλουν. Μόλις λήξει όμως η πανδημία, τότε οι Οίκοι θα επιστρέψουν δυναμικά και τότε θα αξιολογήσουν αν το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της Κύπρου είναι βιώσιμο και υπάρχει προοπτική. Ας ελπίσουμε το μοντέλο της οικονομίας και ανάπτυξης που θα χαράξει η Κύπρος στα επόμενα χρόνια, αξιοποιώντας τα εκατοντάδες εκατομμύρια από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία, να φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Τουρισμός παλιάς κοπής
Ο τουρισμός είναι ένας τομέας που έχει «χτυπηθεί» όσο κανένας άλλος, καθώς οι μεταφορές μεταξύ κρατών είτε είναι απαγορευμένες, είτε υπάρχει δυσκολία για να επιτευχθεί. Η Κύπρος στηρίζεται διαχρονικά στον τουρισμό και είναι από τους βασικότερους πυλώνες ανάπτυξής της. Το καλοκαίρι για την Κύπρο θα είναι κομβικό, οικονομικά ομιλώντας, καθότι το περσινό καλοκαίρι αποδείχθηκε σε ρυθμούς ποσοστών επισκεψιμότητας τουριστών και χρημάτων που μπήκαν στο νησί, «φιάσκο», μια πλήρης αποτυχία.
Το τουριστικό μοντέλο της Κύπρου θα έπρεπε δε, καθότι «κλειστός» ο τουρισμός, να αναθεωρηθεί και να χαράξει η Κύπρος μια νέα τροχιά. Η έκθεση των Ισπανών, αυτή η περιβόητη έκθεση που θα έκανε το τουριστικό προϊόν της Κύπρου ακόμη πιο καλό και ακόμη πιο ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλων κρατών, μετά από τόσα χρόνια που έχει μείνει ανεφάρμοστο, θα έπρεπε να έχει αναδιαμορφωθεί αναλόγως. Η πανδημία απέδειξε περίτρανα πως ό,τι γνωρίζαμε μέχρι στιγμής σε πολλά επίπεδα θα πρέπει να αλλάξει, έτσι και ο τουρισμός. Την προηγούμενη χρονιά θα ήταν ορθό μάλλον να είχε δοθεί εντολή στους «Ισπανούς» ή σε άλλους «Ισπανούς» να προχωρήσουν σε καινούργια αναθεωρημένη στρατηγική ενόψει μίας επιτυχημένης τουριστικής πορείας του νησιού που θα επιτρέψει να αναπτυχθεί και ταχύτερα οικονομικά. Η Κύπρος πολύ πιθανό να εφαρμόσει για ακόμα μια χρονιά ένα τουριστικό μοντέλο το καλοκαίρι του 2021 που δεν θα συνάδει με τις εποχές που ζούμε και τις προκλήσεις που συνοδεύονται.
Έντυπη Έκδοση
