Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Μεγάλη κριτική έχει ασκηθεί για την πολιτική που ακολουθεί η Κύπρος στο Πρόγραμμα Πολιτογραφήσεων Ξένων Επενδυτών. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεσή της για αντίστοιχα προγράμματα που ακολουθούν όλα τα κράτη μέλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην έκθεση αναφέρεται ότι πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη προσοχή, διότι τα διαβατήρια δεν είναι κάποιου κράτους μέλους, αλλά ευρωπαϊκά. Συν τοις άλλοις, Κύπρος, Μάλτα και Βουλγαρία ξεχώρισαν από την Επιτροπή υποστηρίζοντας πως είναι τα κράτη που χορηγούν σε επενδυτές την ιθαγένεια υπό όρους λιγότερο αυστηρούς από τα συνήθη καθεστώτα πολιτογράφησης. Σχολιάζει πως δεν υπάρχει υποχρέωση φυσικής διαμονής για το άτομο, ούτε απαίτηση για άλλη πραγματική σχέση με τη χώρα πριν από την απόκτηση της ιθαγένειας. Τα συστήματα, συμπληρώνει, αφορούν όλη την ΕΕ, αφού κάθε πρόσωπο που αποκτά την ιθαγένεια ενός κράτους μέλους αποκτά ταυτόχρονα και την ιθαγένεια της Ένωσης.
Ωστόσο, πλέον μπορεί να αποδειχθεί και βάσει στοιχείων το πόσο θετικά για την οικονομία της Κύπρου έχει λειτουργήσει το Πρόγραμμα των Πολιτογραφήσεων. Και αυτό διότι, σύμφωνα με υπολογισμούς της «Κ», συνεισφέρει στο 5,5% του ΑΕΠ, όντας ως ένας από τους βασικούς πυλώνες της κυπριακής οικονομίας, μαζί με τον τουρισμό, τη ναυτιλία και την εκπαίδευση. Αυτοί οι τέσσερις καίριοι τομείς για την κυπριακή οικονομία συνεισφέρουν πάνω από το 1/3 του ΑΕΠ της Κύπρου, με αλυσιδωτές θετικές επιδράσεις και στη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Όταν είχε άλλες ανάγκες η Κύπρος το 2013, πολιτογραφούνταν Κύπριοι όσοι ξένοι επενδυτές είχαν επενδύσει σε κρατικά ομόλογα, ενώ υπήρχε και το κριτήριο της κατάθεσης συγκεκριμένου ποσού χρημάτων σε κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα. Οι καταθέσεις σε κυπριακές τράπεζες ήταν τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ τακτής προθεσμίας τριών ετών. Τα κριτήρια όμως εντός του 2016 διαφοροποιήθηκαν και έδωσαν ώθηση στον κατασκευαστικό τομέα (Developers) και στον τομέα των ακινήτων (Real Estate), ακόμα περισσότερη από ότι είχε λάβει με τις συλλογικές επενδύσεις και τα κριτήρια που ίσχυαν από την αρχή του Σχεδίου.
Το 5,5% όμως πώς προκύπτει; Ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης αναφέρει πως την περίοδο 2014 – 2017 οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Κύπρο έφτασαν τα 9,2 δισ. ευρώ. Από αυτά, εξηγεί, τα 4,8 δισ. ευρώ προέκυψαν από το Σχέδιο των Πολιγραφήσεων. Κατά μέσο όρο δηλαδή, μπορεί να υπολογιστεί πως εισρέει 1,2 δισ. ευρώ ζεστού χρήματος στην οικονομία από το Πρόγραμμα. Το 2017 το πραγματικό ΑΕΠ στην Κύπρου ήταν στα 21,5 δισ. ευρώ και ενώ για το 2018 δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα, θα κυμανθεί στο ίδιο ποσό (αν όχι μεγαλύτερο, γύρω στα 22 δισ.). Το 1,2 δισ. στο 21.5 δισ. του ΑΕΠ λοιπόν, αντιστοιχεί στο 5,5%.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο τουρισμός συνεισέφερε το 2017 στο 22,3% του ΑΕΠ της Κύπρου, η ναυτιλία πέραν του 7% και η εκπαίδευση γύρω στο 5,5%.
Από 5,5 δισ. στα 1,48
Ο τομέας των ακινήτων και ο κατασκευαστικός τομέας ήταν οι μεγάλοι κερδισμένοι από το Πρόγραμμα, οι οποίοι με τη σειρά τους – όπως καταδεικνύουν τα ποσοστά - μείωσαν τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια που διατηρούσαν στις τράπεζες. Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε η «Κ», τον Σεπτέμβριο του 2014 τα δάνεια του κατασκευαστικού τομέα στις τράπεζες, δηλαδή τα δάνεια των «ντιβέλοπερς», ανέρχονταν στα 7,61 δισ. ευρώ. Από αυτά, το τεράστιο ποσοστό του 73,08% ήταν Μη Εξυπηρετούμενα, δηλαδή 5,5 δισ. ευρώ. Αυτό ήταν και το υψηλότερο σημείο των ΜΕΔ των «ντιβέλοπερς» στις τράπεζες, μία εποχή που τα ΜΕΔ σε όλο το τραπεζικό σύστημα ανέρχονταν στα 27 δισ. ευρώ. Η πτώση των ΜΕΔ του συγκεκριμένου τομέα είναι τεράστια και δείχνει πόσο τον έχει βοηθήσει το Πρόγραμμα των Πολιτογραφήσεων, αφού ανέρχονται πλέον στα 1,48 δισ. ευρώ από τα συνολικά 3,05 δισ. δανείων το Σεπτέμβριο του 2018.
Και το real estate
Μεγάλος κερδισμένος από το Πρόγραμμα των Πολιτογραφήσεων αποδεικνύεται και ο τομέας των ακινήτων, ή όπως αναγράφεται στα στοιχεία, των «real estate activities». Μην ξεχνάμε εξάλλου πως τα χρήματα του κατασκευαστικού τομέα διοχετεύονται και σε αυτό τον τομέα. Τα στοιχεία δείχνουν πως τα Μη εξυπηρετούμενα Δάνεια του τομέα του Real Estate τον Σεπτέμβριο του 2014 ανέρχονταν στα 2,86 δισ. ευρώ, όντας το 55,15% του συνολικού δανεισμού του τομέα που ήταν στα 5,21 δισ. ευρώ. Πλέον, η μείωση των ΜΕΔ και σε αυτό το «Business» είναι αξιοθαύμαστη, αφού τα μεικτά δάνεια ανέρχονται σε 2,28 δισ. ευρώ, με τα Μη Εξυπηρετούμενα να ανέρχονται μόλις στα 769 εκατ. ευρώ.
Ο μεγάλος κερδισμένος
Οι μεγάλες κερδισμένες από το «business» των διαβατηρίων είναι οι τράπεζες όπως προκύπτει από τα παραπάνω. Οι «ντιβέλοπερς» ξεπληρώνουν παλιά Μη Εξυπηρετούμενα, οι τιμές στα ακίνητα (real estate) κρατούνται ψηλά και συνθέτουν ένα ευνοϊκό μίγμα για τις τράπεζες, να περνούν τα stress tests και να μην χρειάζονται κεφάλαια.
Τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών που παραχωρήθηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων δείχνουν πως από τον Μάιο του 2013 μέχρι και τον Αύγουστο του 2018 έχουν υποβληθεί 2.389 αιτήσεις για διαβατήρια. Το 2013 υποβλήθηκαν 77 αιτήσεις για πολιτογράφηση από ξένους επενδυτές, το 2014 οι αιτήσεις αυξήθηκαν στις 306, αλλά το 2015 μειώθηκαν στις 286. Το 2016 σχεδόν διπλασιάστηκαν στις 503 και το 2017 έφτασαν κοντά στο ανώτερο ποσό των αιτήσεων που μπορεί να εξυπηρετήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, στις 696. Από την αρχή του 2018 μέχρι και τον Αύγουστο του ίδιου έτους υποβλήθηκαν 521 αιτήσεις για Πολιτογράφηση ενώ όλα δείχνουν πως θα φτάσουν τις 700.
Τα «σκαμπανεβάσματα» των παραπάνω αριθμών καταδεικνύουν και το πώς οι αλλαγές στο Πρόγραμμα έφεραν μείωση ή αύξηση στους επενδυτές, αλλά και στον τύπο των επενδυτών που θέλησαν να γίνουν Κύπριοι. Αφού ο κατασκευαστικός τομέας φαίνεται να ξεπέρασε τα μεγάλα του προβλήματα, δεν αποκλείεται η επόμενη αλλαγή, όπως δήλωσε και ο υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης στην «Κ», να μην είναι μόνο στα οικονομικά κριτήρια, αλλά και στην διαδικασία – ύφος του Σχεδίου. Εκείνο που πρέπει να προσέξει η Κυπριακή Δημοκρατία από εδώ και πέρα είναι να μην πολιτογραφήσει αμφιβόλου ποιότητας επενδυτές, αλλά και να ανατρέξει σε αυτούς που έχει ήδη δώσει για να δει εάν δόθηκε σε πρόσωπα – επενδυτές δίχως εξονυχιστικούς ελέγχους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
