Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο, όμως, ηχηρά ονόματα ελεγκτών, λογιστών, ντιβέλοπερς και δικηγόρων της Κύπρου βρίσκονται στη λίστα οι οποίοι ασχολούνται με την αγορά των πολιτογραφήσεων ξένων επενδυτών, του προγράμματος που έχει φέρει στην οικονομία της Κύπρου ποσά που προσεγγίζουν τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η πρώτη χρονιά που εφαρμόστηκαν οι πολιτογραφήσεις ξένων επενδυτών το 2013 ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό τόσο την οικονομία μέσω φορολογιών, όσο και μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων. Αργότερα , και συγκεκριμένα από το 2014, η Κυβέρνηση διαφοροποίησε τα κίνητρα και έγιναν ελκυστικότερα, μειώνοντας το απαιτούμενο ποσό της επένδυσης από τους αιτούντες στα 5 εκατομμύρια ευρώ. Εν συνεχεία, το 2016 η Κυβέρνηση μείωσε ακόμα περισσότερο το απαιτούμενο ποσό της επένδυσης στα 2 εκατομμύρια ευρώ, εάν ο επενδυτής ήθελε να αγοράσει ακίνητα στην κυπριακή αγορά, ενώ το ποσό ανεβαίνει κατά 0,5 εκατ. ευρώ εάν ο επενδυτής θέλει να προχωρήσει σε επένδυση εκτός ακινήτων. Απαραίτητο κριτήριο όμως, η αγορά ακινήτου ύψους 0,5 εκατ. ευρώ (δηλαδή σύνολο συνδυαστικής επένδυσης 2,5 εκατ. ευρώ).
Αποτέλεσμα αυτού, η δημιουργία μιας μεγάλης αγοράς «εξυπηρέτησης διαβατηρίων», ώστε να υποβάλλονται οι αιτήσεις για πολιτογράφηση ξένων επενδυτών από δικηγόρους, ελεγκτικά γραφεία και ντιβέλοπερς. Ενδεικτικά, το 2013 οπότε και εφαρμόστηκε «δειλά» το μέτρο, υποβλήθηκαν συνολικά 77 αιτήσεις από ξένους επενδυτές για να αποκτήσουν κυπριακό διαβατήριο, ενώ το 2014 μετά τη διαφοροποίηση των μέτρων σε 5 εκατ. επένδυσης οι αιτήσεις τριπλασιάστηκαν, φτάνοντας τις 306. Το 2015 έδειξε ένα «μούδιασμα» η αγορά, με 286 συνολικά αιτήσεις για το Πρόγραμμα των Πολιτογραφήσεων, ωστόσο το νέο μέτρο με τα 2 εκατ. έκανε τις αιτήσεις για τις πολιτογραφήσεις να έχουν ισχυρό μομέντουμ.
Το 2016 οι αιτήσεις ανέβηκαν στις 503 και το 2017 σκαρφάλωσαν στις 696. Η αύξηση των αιτήσεων όμως έφερε περίσσια γκρίνια και έγινε λόγος για πολιτογραφήσεις οι οποίες δίδονται στον οποιοδήποτε, δίχως τους απαιτούμενους ελέγχους και αύξηση στις τιμές των ακινήτων. Ταυτόχρονα, μεγάλη κριτική ασκήθηκε για τον τρόπο με τον οποίο είχε επιτραπεί σε φορείς που αναλάμβαναν την υποβολή των αιτήσεων για να διαφημίζουν το προϊόν. Έτσι, δικαιολογημένα ή μη, δημιουργήθηκε μια αρνητική εικόνα για μερίδα Δικηγόρων, Ελεγκτών και Ντιβέλοπερς, όσον αφορά στην ενανσχόλησή τους με την υποβολή αιτήσεων για διαβατήρια.
Εντός του 2018 η Κυβέρνηση αποφάσισε να θέσει όριο στις πολιτογραφήσεις, δίνοντας ανώτατο αριθμό τις 700 , περιόρισε την διαφήμιση του προϊόντος εκεί που δεν πρέπει (αεροδρόμια κτλ.), αύξησε το χρονικό όριο εξέτασης μιας αίτησης από τρεις σε έξι μήνες, αλλά και όπως εξήγγειλε το Υπουργείο Εσωτερικών την περασμένη Παρασκευή, ξένοι Οίκοι θα αναλάβουν την δέουσα επιμέλεια (due diligence) των επενδυτών, ώστε να βρίσκουν την πηγή των εσόδων τους και άλλα απαραίτητα οικονομικά στοιχεία. Τα μέτρα που αρχικά ανακοινώθηκαν τον προηγούμενο Ιανουάριο και εν συνεχεία το Μάιο, δεν έχουν ανακόψει την ζήτηση του κυπριακού διαβατηρίου.
Ενδεικτικά, από τον Ιανουάριο του 2018 μέχρι και τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους έχουν υποβληθεί βάσει των στοιχείων του Υπουργείου Εσωτερικών 521 αιτήσεις και όλα δείχνουν πως μέχρι το τέλος του έτους θα φτάσουν το όριο των 700 πολιτογραφήσεων.
Οι δικηγόροι
Μεγάλο μέρος της πίτας φαίνεται να έχουν πιάσει οι δικηγόροι, οι οποίοι σύμφωνα με τη λίστα που παραχώρησε το Υπουργείο Εσωτερικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και συγκεκριμένα σε βουλευτές και Πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών από τα συνολικά 235 ονόματα - εταιρείες, καλύπτουν τουλάχιστον το 80%.
Από τα υπόλοιπα ονόματα της λίστας, λογιστές και ελεγκτές κατέχουν το υπόλοιπο 10 – 15%, ενώ οι ντιβέλοπερς το εναπομείναν 5 – 10%. Αξίζει να σημειωθεί πως οι Ντιβέλοπερς είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι που δεν αντικατοπτρίζεται στο ποσοστό που καταλαμβάνουν στη λίστα, διότι θέλοντας και μη, παρέχουν το τελικό προϊόν, δηλαδή τα ακίνητα. Δικηγόροι, λογιστές και ελεγκτές προχωρούν στις απαραίτητες διαδικασίες που χρειάζονται για να λάβει ένας επενδυτής διαβατήριο, επί της ουσίας συνεχίζοντας αυτό που έκανε πάντα καλά η Κύπρος, το να «πουλά υπηρεσίες».
Η «χρυσή δεκάδα» των δικηγόρων έχει ως εξής: Το δικηγορικό γραφείο Ανδρέα Δημητριάδη και Σια έχει υποβάλει 137 αιτήσεις από το 2013 μέχρι και τον Αύγουστο του 2018, το δικηγορικό γραφείο Μιχαλάκη Κυπριανού και Σια έχει αναλάβει 123 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Αρετής Χαριδήμου και Συνεργάτες έχει αναλάβει 119 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Χριστόδουλου Γ. Βασιλειάδη έχει προχωρήσει με 99 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Ιωάννη Παπαζαχαρία έχει προχωρήσει βάσει στοιχείων με 91 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Λ. Παπαφιλίππου και Σία έχει προχωρήσει με 52 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Ευθύμιος Κ. Ιωσήφ και Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε. με 50 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Α.Γ. Ερωτοκρίτου Δ.Ε.Π.Ε με 48 αιτήσεις, το δικηγορικό γραφείο Ανδρέας Νεοκλέους και Σία Δ.Ε.Π.Ε με 46 αιτήσεις και δέκατο ξεχωρίζει το δικηγορικό γραφείο Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνέταιροι, με 41 αιτήσεις.
Σε πέντε χρόνια
Αναλυτικότερα, το δικηγορικό γραφείο Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνέταιροι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπ. Εσωτερικών έχει αναλάβει 1 αίτηση το 2013, 9 αιτήσεις το 2014, 1 αίτηση το 2015, 4 αιτήσεις το 2016, 22 αιτήσεις το 2017, ενώ στο τρέχον έτος έχει αιτηθεί για 4 ξένους επενδυτές.
Πρώτοι οι ελεγκτές
Από το Μάιο του 2013 μέχρι και τον Αύγουστο του 2018 έχουν υποβληθεί 2.389 αιτήσεις για διαβατήρια, εκ των οποίων τα 184 έχει αναλάβει ο ελεγκτικός οίκος Price waterhouse Coopers Ltd. (PwC).
Ταυτόχρονα, αρκετές αιτήσεις επενδυτών από τρίτες χώρες σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπ. Εσωτερικών έχει αναλάβει και η KPMG Limited, με 114 συνολικές αιτήσεις. Ωστόσο, δεν έχουν αναλάβει όλοι οι Big Four πολλές αιτήσεις διαβατηρίων, αφού τα στοιχεία δείχνουν την Deloitte να έχει υποβάλει 15, ενώ ο Οίκος EY, μόλις τρεις. Το ελεγκτικό γραφείο Fides Corp – Accountants & Business Advisors έχει αναλάβει 112 αιτήσεις ξένων επενδυτών, ενώ σε χαμηλά διψήφια ή και μονοψήφια νούμερα αιτήσεων κινούνται άλλες εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες και φορολογικές υπηρεσίες ανάλογες των παραπάνω Οίκων.
Από τους Ντιβέλοπερς, στα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών ξεχωρίζουν ο Όμιλος Λεπτός που έχει υποβάλει 100 αιτήσεις για πολιτογράφηση ξένων επενδυτών από το Μάιο του 2013 μέχρι και τον Αύγουστο του 2018, αλλά και η Pafilia Property Developers Ltd με 25 στο σύνολο στο ίδιο διάστημα. Άλλοι Developers δείχνουν μονοψήφιες αιτήσεις για πελάτες τους στην πενταετία του 2013 – 2018.
Αξίζει να σημειωθεί πως αιτήσεις για το κυπριακό πρόγραμμα πολιτογραφήσεων ξένων επενδυτών έχουν υποβάλει και δικηγορικά γραφεία από Ελλάδα, με αριθμό λίγο λιγότερες από 40 στην πενταετία.
Ξανά αλλαγές
Παρά τις όποιες αλλαγές – βελτιώσεις έχουν έρθει στο Σχέδιο των Πολιτογραφήσεων η χώρα βρίσκεται στη λίστα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, αφού ο Οργανισμός εκτιμά πως το Πρόγραμμα αφήνει «παραθυράκι» για φοροδιαφυγή. Η Κύπρος είναι μέσα στις τρεις ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες θεωρούνται «υψηλού κινδύνου» λόγω εφαρμογής του προγράμματος. Τέλος, δεν αποκλείεται να δούμε στο εγγύς μέλλον ξανά αλλαγές στο Πρόγραμμα Πολιτογραφήσεων ξένων επενδυτών.
