Του Απόστολου Τομαρά
Μια απλή ανάγνωση των επίσημων στοιχείων, από τα αρμόδια τμήματα είναι αρκετή για να διαφανεί η έντονη ανησυχία που επικρατεί στη Λευκωσία για ένα πρόβλημα το οποίο επηρεάζει τη Γηραιά Ήπειρο : την προσφυγική κρίση. Οι ροές, τα τελευταία δύο χρόνια δείχνουν μια αυξητική τάση, καθιστώντας την Κύπρο μια από τις έξι προσφυγικές διαδρομές προς ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που έχει στην διάθεσή της η «Κ», το προσφυγικό παρουσιάζει τάσεις διόγκωσης από το 2016 και εντεύθεν, σε σημείο μάλιστα που την προηγούμενη χρονιά η Κύπρος να βρίσκεται στην δεύτερη θέση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην εγγραφή αιτητών ασύλων ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού. Μια εικόνα που δεν παρουσίασε σημάδια ανάκαμψης τους πέντε πρώτους μήνες του 2018. Η αύξηση των ροών με βάση τις επίσημες καταγραφές αφίξεων, αποδίδεται στη μετακίνηση πληθυσμού από τη Συρία ένεκα των συνεχιζόμενων πολεμικών συγκρούσεων. Ένα στοιχείο που έχει προκαλέσει συναγερμό, με την κυβέρνηση να συντάσσεται με τις κυβερνήσεις των κρατών μελών της Ε.Ε. που επιζητούν την αντιμετώπιση του προβλήματος σε κεντρικό επίπεδο, και στη χάραξη μιας ενιαίας ολιστικής μεταναστευτικής πολιτικής και πολιτικής ασύλου. Για τη Λευκωσία το ζητούμενο ήταν και παραμένει η καθιέρωση μιας υποχρεωτικής ρήτρας για ανακατανομή, όταν θα υπάρχει κάλυψη ενός ορίου που θα καθορίζεται από την αναλογία πληθυσμού. Βασικός πυλώνας της κυβερνητικής πολιτικής είναι πως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο σε χρηματικά ποσά. Πρέπει να καλύπτει και το εύρος της μεταναστευτικής πολιτικής.
Οι ροές με αριθμούς
Για να γίνει ευδιάκριτο το σοβαρό πρόβλημα με τις προσφυγικές ροές στην Κύπρο, το μέτρο σύγκρισης είναι τα επίσημα στοιχεία του 2017. Σύμφωνα με την Eurostat το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζει η Ελλάδα και το μικρότερο η Σλοβακία. Σε αυτές τις δυο χώρες, όπως προκύπτει και από τους αριθμούς, φαίνεται η ανομοιογένεια που επικρατεί στην πολιτική που εφαρμόζει η Ε.Ε. στο προσφυγικό.
ΕΛΛΑΔΑ: 5.295
ΚΥΠΡΟΣ: 5.235
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ: 3.931
ΜΑΛΤΑ: 3.502
ΣΛΟΒΑΚΙΑ: 27
ΠΟΛΩΝΙΑ: 79
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ: 98
ΤΣΕΧΙΑ: 108
ΕΣΘΟΝΙΑ: 138
Τα στοιχεία με τον αριθμό αιτητών ασύλου είναι σε σχέση τον πληθυσμό, η δε αύξηση σε ό,τι αφορά την Κύπρο ήταν της τάξης του 56%, Για το πρώτο μισό του 2018 τα στοιχεία παρουσιάζουν αυξητική τάση. Με βάση επίσημα στοιχεία από κρατικές υπηρεσίες, μέχρι τις 14 Ιουνίου 2018 υποβλήθηκαν 2.127 αιτήσεις διεθνούς προστασίας που αντιστοιχούν σε 2.435 πρόσωπα. Με τους μετριότερους υπολογισμούς η αύξηση κυμαίνεται πάνω από το 40%.
20.000 οι παράνομοι
Στο κομμάτι της παράνομης μετανάστευσης, ο ακριβής αριθμός παραμένει αδιευκρίνιστος. Σε καθεστώς παράνομης διαμονής συγκαταλέγονται τα πρόσωπα που ενώ εισήλθαν νόμιμα στη Δημοκρατία, στη συνέχεια για οποιοδήποτε λόγο η διαμονή τους χαρακτηρίστηκε παράνομη. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι απορριφθέντες αιτητές ασύλου και άτομα των οποίων έχει λήξη η άδεια παραμονής τους καθώς καταδικασθέντες για ποινικά αδικήματα. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας, από το 2007 έως το 2018 ο κατάλογος των προσώπων που αναζητούνται έχει ανέλθει στις 12.764 και αφορά άτομα των οποίων η άδεια έχει λήξη και έχουν καταγγελθεί. Ωστόσο, το συνολικό νούμερο όσων διαμένουν παράνομα παραμένει αδιευκρίνιστο. Από πλευράς Αστυνομίας, οι παράνομοι εντός Κυπριακής Δημοκρατίας υπολογίζονται στις 20.000. Στην προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος, έχει προταθεί η επανεξέταση του δικαιώματος διέλευσης υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι δεν υπόκεινται σε καθεστώς εθνικής θεώρησης από μη νόμιμα σημεία εισόδου. Ως παράγοντες που ενισχύουν την παράνομη μετανάστευση έχουν εντοπιστεί:
● Η πράσινη γραμμή και τα αντικειμενικά προβλήματα ελέγχου.
● Έλλειψη μηχανισμών ελέγχου και επιβολής κυρώσεων.
● Αδυναμία απέλασης/ πληρότητα χώρων κράτησης.
● Οικονομικοί λόγοι.
Για το 2017 οι αναγκαστικές επιστροφές ανήλθαν σε 550, το 2016 σε 944, το 2015 σε 1.762, το 2014 σε 2.959 και το 2013 πραγματοποιήθηκαν 3.690 αναγκαστικές επιστροφές. Το κόστος κράτησης ανά άτομο υπολογίζεται στα 2.500 ευρώ το μήνα.
Σχέδιο «Ναυκράτης»
Ένα σημαντικό στοιχείο του οξύτατου προσφυγικού προβλήματος, είναι η είσοδος στην Δημοκρατία προσώπων από την πλευρά των κατεχόμενων περιοχών και από σημεία τα οποία δεν ελέγχονται από της αρμόδιες αρχές. Σε αυτές τις περιπτώσεις ενεργοποιείται το σχέδιο «Ναυκράτης», το οποίο για το 2017 χρησιμοποιήθηκε σε 18 περιπτώσεις αφίξεων, το 2016 σε 7 περιπτώσεις, το 2015 σε 4, και το 2014 σε μια περίπτωση. Στοιχεία που δείχνουν αυξητική τάση σε σχέση με την περσινή χρονιά. Ιδιαίτερη αξία παρουσιάζουν και οι καταγραφές για τις περιοχές εισόδου, σε εδάφη που ελέγχονται από την Δημοκρατία. Από το 2014 μέχρι στις 13 Ιουνίου 2018 το σχέδιο ενεργοποιήθηκε για την άφιξη συνολικά 2.135 προσφύγων.
ΠΥΡΓΟΣ ΤΥΛΛΗΡΙΑΣ: 9 αφίξεις
ΛΑΤΣΙ: 5 -//-
ΑΚΑΜΑΣ: 1 -//-
ΠΩΜΟΣ: 2 -//-
Η μαζικότερη άφιξη προσφύγων έχει καταγραφεί στις 25 Σεπτεμβρίου 2014, όπου 345 άτομα αφίχθηκαν στο λιμάνι Λεμεσού. Η πλειοψηφία των προσφυγικών ροών προσεγγίζει την Κύπρο από τα βόρεια παράλια της Κύπρου. Άλλες περιοχές που έχουν καταγραφεί με αφίξεις είναι η Λάρνακα, περιοχές της ελεύθερης Αμμοχώστου (Παραλίμνι, Κάβο Γκρέκο), η Βάση Ακρωτηρίου ενώ υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις διελεύσεων προσφύγων, από σημεία της πράσινης γραμμής, κυρίως από την πλευρά στο Ακάκι και Περιστερώνα. Στις περιπτώσεις εκείνες που ενεργοποιείται το σχέδιο «Ναυκράτης», τα άτομα οδηγούνται στο Κέντρο Προσωρινής Υποδοχής «Πουρνάρα» στην Κοκκινοτριμιθιά. Εκεί οι πρόσφυγες παραμένουν για περίοδο τριών ημερών για την πραγματοποίηση ιατρικών εξετάσεων, δακτυλοσκόπηση, διερεύνηση ταξιδιωτικών εγγράφων, υποβολή αιτημάτων διεθνούς προστασίας. Στο Κέντρο Υποδοχής στην Κοφίνου φιλοξενούνται σήμερα 361 άτομα.
Από τις 903.000 ευρώ στο 1,6 εκατ. ευρώ για την Κοφίνου
Στο ευρύτερο ζήτημα του μεταναστευτικού ζητήματος, η Κύπρος εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια να καταγράφει αυξητικές τάσεις κυρίως από πολίτες κρατών μελών της Ε.Ε. Με βάση την εικόνα που έχει το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης (ΤΑΠΜ), σε ισχύ υπάρχουν 245.951 έγγραφα διαμονής πολιτών της Ε.Ε. και υπηκόων τρίτων χωρών. Σχετικά με τους πολίτες της Ε.Ε. αποτελούν την πλειοψηφία των εγγράφων διαμονής που βρίσκονται σε ισχύ και καταγράφεται σταθερά αυξητική τάση τα τελευταία 6 χρόνια (2012: 114.000 – 2018: 162.000). Η μέτρηση πραγματοποιείται στη βάση των εγγράφων διαμονής που δεν έχουν λήξει ακόμα και αν οι κάτοχοί τους έχουν αναχωρήσει από Κύπρο. Η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα διαμονής αφορά υπηκόους τρίτων χωρών, για σκοπούς οικιακής απασχόλησης. Εδώ παρατηρείται μείωση, από 32.200 που ήταν το 2012, το 2018 έχει υποχωρήσει στις 19.000. Μείωση που αποδίδεται στο οικονομικό περιβάλλον αλλά και στις αλλαγές σε ζητήματα πολιτικής. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία και για τις άδειες μετανάστευσης, όπου η αύξηση από το 2014 και εντεύθεν είναι κατακόρυφη. Οι άδειες αυτές εκτιμάται ότι οφείλονται στα επενδυτικά προγράμματα των τελευταίων ετών. Από 3.900 που ήταν το 2014 έχουν ανέλθει στις 17.800 το 2018.
Το προφίλ
Οι Σύριοι τα τελευταία δύο χρόνια αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων που φθάνουν στην Κύπρο, από τα παράλια της Συρίας ένεκα της επιδείνωσης των εχθροπραξιών στη χώρα τους. Με βάση τη σκιαγράφηση που γίνεται από κρατικές υπηρεσίες οι Σύριοι επιλέγουν την Κύπρο, ως τελικό προορισμό, εφόσον έχουν συγγενείς που διαμένουν εδώ υπό το καθεστώς αιτητή ή δικαιούχου διεθνούς προστασίας. Για το 2017 ο αριθμός των ατόμων που έφθασαν από Συρία ανήλθε στα 1.770. Στην δεύτερη θέση βρίσκεται η κατηγορία ΑΛΛΟΙ ενώ τη σχετική λίστα συμπληρώνουν άλλες τέσσερις χώρες.
ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ
2017 2018 (έως 31/5)
ΣΥΡΙΑ: 1.770 471
ΙΝΔΙΑ: 435 274
ΒΙΕΤΝΑΜ: 350 144
ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ: 280 170
ΑΙΓΥΠΤΟΣ: 270 178
ΠΑΚΙΣΤΑΝ: ---- 186
ΑΛΛΟΙ: 1370
ΣΥΝΟΛΟ 4.475 1.423
Το ύψος του κόστους
Από τα πρόσωπα που φθάνουν στην Κύπρο, υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίες δεν φιλοξενούνται σε οργανωμένες δομές λόγω πληρότητας και ως εκ τούτου έχουν πρόσβαση στο σύστημα δημοσίου βοηθήματος του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας. Με βάση το ειδικό σχέδιο ΥΚΕ για αιτητές διεθνούς προστασίας, το ύψος του μηνιαίου βοηθήματος ανέρχεται: Για μονομελή οικογένεια στα 320 ευρώ από τα οποία τα 150 ευρώ είναι σε τροφή και ρουχισμό με δελτία, για διμελή στα 420 ευρώ από τα οποία τα 225 σε δελτίο, για τριμελή 580 ευρώ από τα οποία τα 300 ευρώ σε δελτίο και για τετραμελή και άνω οικογένεια 735 ευρώ από τα οποία τα 375 ευρώ σε δελτία. Το 2015 πρόσβαση στο σύστημα δημοσίου βοηθήματος είχαν 92 περιπτώσεις με ετήσια δαπάνη 601.000 ευρώ, 262 περιπτώσεις το 2016 με δαπάνη 810.000 ευρώ, το 2017 οι περιπτώσεις έφθασαν στις 737 με ετήσια δαπάνη 2,49 εκατ. ευρώ και το 2018 μέχρι σήμερα 924 περιπτώσεις με δαπάνη 982.000 ευρώ. Σημαντικοί είναι και οι οικονομικοί πόροι που απαιτούνται για τη λειτουργία του Κέντρου στην Κοφίνου. Από τις 903.000 ευρώ για το 2015, η δαπάνη αυξήθηκε στο 1,56 εκατ. ευρώ το 2016 και 1,6 εκατ. ευρώ το 2017. Στο οικονομικό σκέλος του προσφυγικού, περιλαμβάνονται και οι οικογένειες προσφύγων που έχουν πρόσβαση στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν, μόνο, Δικαιούχους Διεθνούς Προστασίας. Με βάση επίσημα στοιχεία από το 2015 έως το 2017 το ετήσιο ποσό σχεδόν τριπλασιάστηκε. Το 2015, 3,79 εκατ. ευρώ για 672 περιπτώσεις/οικογένειες, 12,74 εκατ. ευρώ το 2016 για 1.497 περιπτώσεις/οικογένειες και το 2017 16,5 εκατ. ευρώ για 1.860 περιπτώσεις οικογένειες.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
