Η Ελλάδα παρέτεινε τη NAVTEX που ουσιαστικά απαγορεύει την κυκλοφορία πλοίων στα ανοικτά των ακτών της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου, η οποία, σύμφωνα με δύο πηγές, αποσκοπεί στην αποτροπή της μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο.
Υπενθυμίζεται ότι την 1η Μαΐου, η Αθήνα προχώρησε σε μία κίνηση για να δώσει έμμεση αλλά κατά το δυνατόν καθοριστική λύση στο φαινόμενο της μεταφόρτωσης πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, η οποία έχει καταγραφεί τα τελευταία δύο χρόνια και αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις παράκαμψης των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Ειδικότερα, το Π.Ν. δέσμευσε τα διεθνή ύδατα του Λακωνικού Κόλπου, όπου γίνονται οι «μαύρες» μεταφορτώσεις ρωσικού πετρελαίου, εν ολίγοις η αναβάπτιση του ρωσικού πετρελαίου διά της μετάγγισής του σε πλοίο που είναι «καθαρό» από κυρώσεις.
Αυτές γίνονται σε διεθνή ύδατα εντός του Λακωνικού, δηλαδή σε απόσταση μεγαλύτερη των έξι ναυτικών μιλίων από τη ξηρά.
Αυτή η πραγματικότητα ουσιαστικά υπαγορεύει και το εύρος της αντίδρασης των ελληνικών αρχών, καθώς το Λιμενικό Σώμα δεν μπορεί να προβεί σε έλεγχο ή νηοψία σε εμπορικά πλοία εκτός των χωρικών υδάτων, παρά μόνον αν αυτά πλέουν υπό ελληνική σημαία.
Ούτε, βεβαίως, και υπάρχει κάποια διεθνής αποστολή ή ειδική εντολή που να επιτρέπει τις νηοψίες σε διεθνή ύδατα, όπως για παράδειγμα με την αποστολή «Ειρήνη» της Ε.Ε. για την τήρηση του εμπάργκο όπλων προς τη Λιβύη.
Η επέκταση του μέτρου
Σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα του Reuters, η Ελλάδα, προχώρησε σε παράταση της NAVTEX για στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή του Λακωνικού Κόλπου.
«Αρχικά έληγε στις 9 Μαΐου, αλλά παρατάθηκε σήμερα», δήλωσε δήλωσε στο διεθνές πρακτορείο, υπό το καθεστώς της ανωνυμίας, αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι διεθνείς κυρώσεις έχουν καταστήσει το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου όλο και πιο δύσκολο, ωθώντας σε αναζήτηση «εναλλακτικών» για την εξαγωγή τους, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων μεταφορτώσεων από πλοίο σε πλοίο.
Κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι η Αθήνα σχεδιάζει να παρατείνει τις οδηγίες για στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή αυτή, οι οποίες θα μπορούσαν τελικά να αποτρέψουν τις μεταφορές κοντά στα ελληνικά ύδατα.
Τους τελευταίους μήνες, τα νερά γύρω από τις νότιες ακτές της Ελλάδας και τον Λακωνικό Κόλπο είχαν γίνει σημεία συνάντησης μεταφοράς πετρελαίου, ειδικά για τα δεξαμενόπλοια που μεταφορτώσεων ρωσικό πετρέλαιο σε άλλα πλοία.
Η υπόθεση του στόλου των ρωσικών τάνκερ «φαντασμάτων» του Λακωνικού Κόλπου αναδείχθηκε από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Παράλληλα, καταγράφηκαν και αρκετές οχλήσεις από πλευράς εταίρων και συμμάχων, οι οποίοι έσπευσαν να κατατάξουν την Ελλάδα στις χώρες που παρακάμπτουν τις κυρώσεις, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα ήταν από τις πρώτες που τις επέβαλαν.
Ωστόσο, ένας επιπλέον λόγος που προκαλεί την ενεργοποίηση της Αθήνας είναι η περιβαλλοντική διάσταση.
For reasons unknown, the Laconian Gulf in Greece, used as a transshipment point for Russian oil; was completely vacated of major tankers on the afternoon of 2024-05-01. The STS transfers are now taking place directly south of the gulf. Maritime data by @MarineTraffic, a @Kpler… pic.twitter.com/9WUPircXTi
— TankerTrackers.com, Inc. (@TankerTrackers) May 3, 2024
Κίνδυνος για το περιβάλλον
Τα τάνκερ που εμπλέκονται σε μεταγγίσεις πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, πολλές φορές δεκάδες σε μία ημέρα (σε ρεπορτάζ του Bloomberg τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν μετρηθεί τουλάχιστον 12 πετρελαιοφόρα, τα οποία περίμεναν στη σειρά για το κοντραμπάντο), αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον, αλλά και την τοπική τουριστική βιομηχανία.
Είναι προφανές πως ένα ατύχημα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα στο τάνκερ που έπλευσε στον Λακωνικό από το Νοβοροσίσκ, προς ένα από τα πλοία «φαντάσματα» τα οποία στη συνέχεια κατευθύνονται προς την Ινδία ή σε άλλους προορισμούς, όπου το αργό διυλίζεται και αποκτά νέα ταυτότητα προέλευσης, θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για όλες τις παράκτιες περιοχές από το Γύθειο μέχρι τη Νέαπολη Βοιών ή το Πόρτο Κάγιο.
Το γεγονός ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει «ανοιχτός», δηλαδή δεν έχει «κλείσει» όπως ο Μεσσηνιακός, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της Μάνης, αποτελεί μια παράπλευρη επίπτωση της απόφασης που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση το 2020 να σταματήσει στο Ταίναρο. Πρόκειται για το Προεδρικό Διάταγμα του Δεκεμβρίου 2020 (107/2020), με το οποίο επεκτάθηκε η αιγιαλίτιδα ζώνη από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Ενώ όλοι οι μικροί και μεγάλοι κόλποι (Αμβρακικός, Κορινθιακός, Μεσσηνιακός) από την Κέρκυρα μέχρι τη νησίδα Βενέτικο στο ακρωτήρι Ταίναρο «έκλεισαν», δημιουργώντας τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετρώνται τα 12 ν.μ..
Οι κλειστοί κόλποι αποτελούν χώρο άσκησης απόλυτης κυριαρχίας, έχουν δηλαδή καθεστώς αντίστοιχο με εκείνο των εθνικών χωρικών υδάτων.
Αν, εν ολίγοις, το 2020 αποφασιζόταν να μεταφερθεί το όριο ανατολικότερα, έως τον Κάβο Μαλέα, τότε μια δραστηριότητα όπως αυτή της μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα σε τάνκερ δεν θα ήταν δυνατή, διότι θα διεξάγονταν εντός εθνικών χωρικών υδάτων.
Τότε η κυβέρνηση σταμάτησε στο Ταίναρο κυρίως λόγω της ανησυχίας για τον τρόπο που θα γινόταν αντιληπτή η επέκταση των εθνικών χωρικών υδάτων σε σημείο που φτάνει και το Αιγαίο Πέλαγος.
Και τούτο διότι είτε θα επεκτείνονταν τα χωρικά ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια μόνο στα δυτικά των Κυθήρων και των Αντικυθήρων ή κανονικά, δηλαδή γύρω από τα νησιά. Η δεύτερη περίπτωση εμπίπτει στο τουρκικό casus belli και, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η ελληνοτουρκική περιπέτεια του θέρους του 2020, αποφασίστηκε να μην αναληφθεί το συγκεκριμένο ρίσκο.
