Της Μαρίνας Οικονομίδου
Την ώρα που η κατάσταση στον Λίβανο εκτροχιαζόταν με τα πλοιάρια των προσφύγων που κατέφθαναν στην Κύπρο να αυξάνονται, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακοίνωνε μέσω του προσωπικού του λογαριασμού στο «X» ότι θα προχωρήσει σε αναστολή της εξέτασης αιτήσεων ασύλου προσώπων συριακής καταγωγής. Ο πρόεδρος είχε προκαταλάβει πως θα ληφθούν μέτρα που δεν θα αρέσουν, τόσο εντός όσο και εκτός, ασχέτως αν λίγες μέρες πριν από τις δημοσιοποιημένες από το «Χ» αποφάσεις του, είχε προηγηθεί μία έκτακτη επίσκεψή του στον Λίβανο διαχείρισης της κρίσης, εγείροντας ερωτήματα για το ποιον απειλεί. Τον Λίβανο που οι πρόσφυγες στο εσωτερικό του φτάνουν τα 2 εκατομμύρια ή την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Την απόφασή αναστολής χαιρέτισε πρώτο το ΕΛΑΜ, με βουλευτή του ακροδεξιού κόμματος να υπογραμμίζει πως το ΕΛΑΜ δικαιώνεται, καθώς ο πρόεδρος της Δημοκρατίας υιοθετεί τις θέσεις του και κατ’ επέκταση αποδεικνύει όπως έλεγε πως οι προτάσεις που καταθέτει το ΕΛΑΜ είναι και ρεαλιστικές, αλλά και εφαρμόσιμες. Μόνο που τη θέση αυτή επικροτούσαν και τα συγκυβερνώντα κόμματα, τα οποία κατά τα άλλα προειδοποιούσαν πως ψήφος στο ΕΛΑΜ ισούται με ψήφο στην ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τον φασισμό. Δεν ήταν μόνοι οι Ζαχαρίας Κουλίας και Χρύσανθος Σαββίδης, που κάποιοι τους έδωσαν το ακαταλόγιστο, να ρέπουν σε ανέξοδο λαϊκισμό, απλουστεύσεις και ρατσιστικά παραληρήματα. Το χαιρέτισε αμέσως και ο γενικός γραμματέας του ΔΗΚΟ Άθως Αντωνιάδης, χαρακτηρίζοντάς την ίσως «την πιο σοβαρή και καθοριστική απόφαση για το μεταναστευτικό εδώ και χρόνια». Η Κυπριακή Δημοκρατία, εξηγούσε ο κ. Αντωνιάδης, θα προστατεύσει ως οφείλει αυτούς που χρήζουν ασύλου, δεν είναι όμως έρμαιο, ούτε ξέφραγο αμπέλι.
Η «ίσως πιο σοβαρή απόφαση για το μεταναστευτικό» δεν απαντούσε στο πώς αυτό θα λειτουργούσε πρακτικά και πώς ακριβώς θα απέτρεπε την άφιξη νέων πλοιαρίων. Θα μπορούσε για παράδειγμα η απόφαση αναστολής εξέτασης μέσω Χ να αποτρέψει το ξέφραγο αμπέλι; Θα απέτρεπε τα πλοιάρια; Όμως αν για παράδειγμα η προεκλογική δέσμευση ήταν να επισπεύσει η νέα κυβέρνηση την εξέταση των αιτήσεων, η αναστολή δεν σήμαινε και αυτοακύρωση για όσα ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεσμεύτηκε προεκλογικά; Δεν ακύρωνε όλους εκείνους τους λόγους για τους οποίους πανηγύριζε λίγους μήνες πριν; Δεν θα σήμαινε τελικώς όλο αυτό και αύξηση του αριθμού των προσφύγων; Όμως το ζήτημα δεν ήταν το πρακτικό κομμάτι, αλλά –κυρίως– το ηθικό. Κανένα κράτος δεν μπορεί να διαχωρίζει αιτητές βάσει της καταγωγής τους με αρνητικό τρόπο. Υπάρχουν διεθνείς συμβάσεις που διέπουν το προσφυγικό, υπάρχουν και ηθικοί κώδικες.
Αυτοί οι ηθικοί κώδικες είναι που δοκιμάστηκαν τις τελευταίες μέρες. Όχι με το πυροτέχνημα αναστολής εξέτασης αιτήσεων, αλλά με όσα ακούγονται στο παρασκήνιο ότι η Κύπρος προωθεί τα pushbacks. Ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου θέλησε να καταδείξει πως διαφέρει από τον προκάτοχό του, Νίκο Νουρή. Είχε φροντίσει να παραδεχτεί δημοσίως ότι το περιβόητο συρματόπλεγμα ήταν πολιτικά επικίνδυνο. Ο κ. Ιωάννου είναι συνήθως λαλίστατος, όταν θέλει να κερδίσει πόντους για τις πολιτικές του αποφάσεις, κάνοντας τη μία δημοσιογραφική διάσκεψη μετά την άλλη. Σήμερα που οι φήμες για pushbacks εντείνονται, σήμερα που η αξιοπιστία της χώρας και η ηθική της υπόσταση κρίνεται, δεν είπε κουβέντα. Σήμερα, δεν επιθυμεί λέει να σχολιάσει αν γίνονται ή όχι pushbacks.
Το μεταναστευτικό δεν λύνεται ούτε με συνθηματολογία, ούτε με συναισθηματισμό, ούτε όμως ρίχνοντας νερό στον μύλο του ρατσισμού. Δεν λύνεται εκβιάζοντας τους απελπισμένους. Λύνεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, διεκδικώντας καταμερισμό των προσφυγικών ροών ανάμεσα στα κράτη-μέλη, λαμβάνοντας υπόψη και τα νέα δεδομένα και τις νέες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Από τέτοιου είδους κρίσεις κανείς δεν κερδίζει μακροπρόθεσμα. Ίσως κάποιοι παροδικά στην κάλπη. Και επειδή τις τελευταίες ώρες βλέπουμε υποψήφιους του ενδιάμεσου χώρου, να λένε με ευκολία πως υποστηρίζουν τα pushbacks, να συναγωνίζονται σε συνθηματολογία, σε ξενοφοβία και λαϊκισμό το ΕΛΑΜ, καλό θα ήταν μαζί με τις βεβαιότητες που κουβαλούν στα τηλεοπτικά πάνελ για το μεταναστευτικό, να εξηγήσουν τις επόμενες μέρες και ποια τελικά είναι η διαφορά που έχουν είτε σε θέμα ρητορικής είτε σε θέμα επικινδυνότητας από το ΕΛΑΜ.
